5 saat 15 dakikalık zirvede aday konuşulmadı, prensiplerin konuşulması benimsendi: Yeni sistem için açıklama 2

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun çağrısıyla bir araya gelen altı muhalefet partisinin liderlerinin 5 saat 15 dakika süren zirvesinde muhalefetin Cumhurbaşkanı adayı konusunun açılmamasına özen gösterildi ve son aşamaya kadar isim konuşulmaması, prensipler üzerinden sürecin yürütülmesi görüşünü benimsendi. Toplantıda, altı partinin uzun süredir üzerinde çalıştığı 'Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'e geçiş konusundaki anayasa paketi madde madde yeniden konuşuldu ve genel çerçeve çizilerek, hazır bekleyen sekreteryaya açıklama hazırlanması talimatı verildi. Toplantının ardından yapılan açıklamada da paketteki düzenlemelere işaret edildi. Yeni sistem için hazırlanan anayasa paketinin duyurulacağı tarihin 28 Şubat olarak belirlenmesi, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun tartışılan “helalleşme” vurgusu nedeniyle özellikle dikkati çekti. Liderlerin sembolik olarak bu tarihi seçtikleri ve Kılıçdaroğlu’nun da bu görüşü desteklediği ifade edildi. Liderler, bundan sonra daha sık bir araya gelmek ve yol haritasını aşama aşama hayata geçirmek konusunda uzlaşıya vardı. Seçim sonrasına dair de açıklamada örtülü olarak “geniş koalisyona” işaret edildi.

İlk fotoğraf

CHP’li Çankaya Belediyesi’nin Ahlatlıbel Parkı, tarihi bir buluşmaya ev sahipliği yaptı. Kılıçdaroğlu’nun davetiyle, Millet İttifakı'nın bileşeni İYİ Parti’nin Genel Başkanı Meral Akşener, ittifaka destek veren ancak ittifakta şu ana kadar organik olarak yer almayan Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu, DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, Demokrat Parti Genel Başkanı Gültekin Uysal yemekte buluştu ve ilk kez birlikte fotoğraf verdiler.

Yuvarlak masa tercihi

Alınan bilgiye göre hazırlık aşamasında Kılıçdaroğlu, liderler arasında oturma düzeninden kaynaklı bir farklılık yaşanmaması için talimat verdi. Bu nedenle yemek için yuvarlak masa hazırlandı.

5 saat 15 dakika

Zirve, beklenenden uzun sürdü. 5 saat 15 dakika süren zirveden sonra liderler Ahlatlıbel’de bekleyen gazetecilerin karşısına çıkmadı ve yazılı açıklama yapmayı tercih etti.

Yazılı açıklamada nelerin yer alacağı, hangi başlıkların bulunması gerektiği konusunda liderler toplantıda yoğun mesai harcadı.

Paketteki başlıklar konuşuldu

Altı partinin kurmayları uzun süredir güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş anayasası ile ilgili yoğun bir çalışma yürütüyor. Bu çalışma geçtiğimiz aralık ayında büyük ölçüde sonlandırıldı. Bu konuda nasıl bir yol izleneceğini liderler belirledi.

Alınan bilgiye göre toplantının ana gündemini de söz konusu anayasa paketi oluşturdu. Liderler, görüşlerini sıraladı ve açıklama için genel çerçeve çıkartıldı.

Sekreterya liderlerden ayrı çalıştı

Genel çerçeve, hazır bekleyen ve altı partinin temsilcilerinden oluşan sekreteryaya iletildi. Sekreterya metni hazırladıktan sonra liderlere sundu ve onay alındı. Toplantı onayın ardından sonlandırıldı ve yazılı açıklama yapıldı. Liderlerin yuvarlak masa toplantısına parti kurmayları dahil edilmedi.

İttifak konusu aşama aşama konuşulacak

Liderler, Millet İttifakı’nın geleceğini de konuştu. Bu konuda tüm liderler ayrı ayrı görüşlerini iletti. Davutoğlu’nun ittifaka yeni bir isim bulunması önerisinden, olası bir seçim yasası ile ittifakın ittifak formüllerinin değişebileceğine kadar görüşler ortaya atıldı. Bu konuda aşama aşama liderlerin yeniden görüş alışverişinde bulunması benimsendi.

Aday ismi değil prensipler konuşuldu: Son aşamada açıklanacak

Toplantıda en çok altı partinin destekleyeceği cumhurbaşkanı adayının kim olacağının konuşulup konuşulmayacağı merak ediliyordu.

Alınan bilgiye göre liderler isim düzeyinde bu konuyu konuşmamaya özel önem gösterdi. Son aşamaya kadar da prensipler üzerinden konunun konuşulması konusunda görüş birliğine varıldı. Öncelikle mutabakat metni ve geçiş sürecinin topluma anlatılması gerektiği görüşüne varıldı.

Daha sık bir araya gelinecek

Toplantıda liderlerin daha sık bir araya gelmesi konusunda da uzlaşı oluştu. Mutabakat metninin topluma fazla gecikmeden açıklanması benimsendi. Sonrasında ise partilerin nasıl hareket edeceğine yönelik yeni toplantılar yapılması görüşüne varıldı.

28 Şubat

Tarih belirlenirken 28 Şubat’ın yıldönümüne denk gelmesi görüşü öne çıktı. Kılıçdaroğlu’nun da açıklamanın bu tarihte olması konusunda görüş belirttiği bildirildi. Tarih de belirlendikten sonra Avrupa Konseyi ve AB vurgusunu içeren açıklamaya imza atıldı ve toplantı sonlandırıldı.

Tarihi gün vurgusu

Yapılan ortak açıklamaya, “Bugün, Türkiye için tarihi bir gündür. Birbirinden farklı altı siyasi parti olarak, bizler, Türkiye’nin yıllardır görmeyi umut ettiği tarihi bir çalışma için bir araya geldik. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni’ni hazırlayan partiler olarak bizler, etkin ve katılımcı bir yasama, şeffaf ve hesap verebilir bir yönetim, tarafsız ve bağımsız bir yargı ile kuvvetler ayrılığının tesis edildiği güçlü, özgürlükçü, demokratik, adil bir sistem inşa etme kararlığı içindeyiz” ifadeleriyle başlandı.

'Krizin nedeni sistem'

Açıklamada, "Türkiye’nin cumhuriyet tarihinin en derin siyasi ve ekonomik krizlerinden birini yaşadığı belirtilerek, krizin nedeni konusunda “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” adı altında uygulanan keyfi ve kural tanımaz yönetimdir” denildi.

Ortak sorumluluk

Açıklamada, altı siyasi partinin ortak sorumluluk gereği bir araya geldiği ifade edilerek, derin sorunların ancak demokratik siyasetin alanını genişleterek, çoğulculuk temelinde çözülebileceği vurgulandı.

Mutabakat metni

Açıklamada, “Yasama, yürütme ve yargı organlarının güçlendirilmesinin yanında, demokratik hukuk devletini güçlendirmek amacıyla Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni üzerinde yoğun bir çalışma gerçekleştirdik. Kutuplaşmayı değil, istişare ve uzlaşmayı esas aldık” denildi. Mutabakat metninin toplantının asıl konusu olduğuna işaret edildi.

Sembolik tarih: 28 Şubat

Açıklamada, genel başkanların yeni sistemle ilgili mutabakat metninin kamuoyuna takdimi üzerine görüştüğü, açıklama tarihi olarak da 28 Şubat 2022 tarihinin belirlendiği vurgulandı. Böylece Kılıçdaroğlu’nun daha önce yaptığı helalleşme açıklaması doğrultusunda sembolik bir tarih seçilmiş oldu. Refah Partisi-DYP koalisyon hükümetine karşı tarihi Milli Güvenlik Kurulu kararlarının alındığı 28 Şubat 1997’deki MGK toplantısının yıldönümü yeni sistemin açıklanacağı tarih olarak belirlendi.

Seçim öncesi yol haritası

Açıklamada, “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçmek ortak ve öncelikli hedefimizdir. Bu hedefe ulaşabilmemiz için sürecin nasıl işleyeceğinin ve bu süreçte ülkemizin nasıl yönetileceğinin yapıcı bir şekilde planlanması gerekmektedir. Bu nedenle geçiş sürecinin yol haritasının çalışılarak üzerinde mutabık kalınması ve vatandaşlarımızla paylaşılması konularında da uzlaşıya vardık” denildi. Böylece altı partinin yol haritası üzerinde çalışmayı sürdüreceğine işaret edildi.

Seçim sonrası ortak politika: Koalisyon iması

Açıklamada, seçim sonrasına yönelik olarak da çok kritik ifadeler kullanıldı. “Ayrıca bu toplantıda güncel ekonomik ve sosyal gelişmeleri değerlendirdik ve seçimlerden sonra uygulanmaya başlanacak politikalar konusunda ortak çalışma yapılabilecek alanlara ilişkin görüş alışverişinde bulunduk. Hedefimiz milletimizin rahat bir nefes almasını sağlamak ve refah düzeyini, kapsayıcı bir anlayışla ivedilikle yükseltmektir” denildi. Böylece altı partinin temel alanlarda ortak politikalar oluşturacağı ve birlikte çalışacağına vurgu yapıldı. Çalışmaların sadece parlamenter sistemle sınırlı kalmayacağına, bir koalisyon gibi çalışılacağına örtülü olarak işaret edildi.

Avrupa Konseyi ve AB vurgusu

Açıklamanın son bölümünde, hükümetin son olarak iş insanı Osman Kavala ilgili kararlarını tanımadığını ilan ettiği Avrupa Konseyi’ne ve AB’ye vurgu yapılarak, “Türkiye’nin istişare ve uzlaşı ile çözülemeyecek hiçbir sorunu yoktur. Önemli olan, tüm farklılıklarımızla beraber “biz” düşüncesini, Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliği normları çerçevesinde temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alındığı, herkesin kendini eşit ve özgür vatandaş olarak gördüğü, düşüncelerini özgürce ifade edebildiği, inandığı gibi yaşayabildiği demokratik bir Türkiye’yi inşa etmektir” denildi.

Temel ilkeler

Açıklamada, hazırlanan anayasa paketinde de yer alan temel ilkelere işaret edilerek şöyle denildi:

“Öte yandan hedefimiz; kamu yönetiminde şeffaflık, eşitlik, tarafsızlık ve liyakatin sağlanması, yolsuzlukla etkin mücadele edilmesi, Siyasi Etik Kanunu ile siyasi makamların millete hizmetten başka bir amacının olmamasının garanti altına alınmasıdır. Bugün burada milletimiz adına 'Yarının Türkiyesi'ni inşa etmek için önemli bir adım attık. Bundan sonra da işbirliği alanlarını genişleterek sürdürmekte kararlıyız. Hep birlikte inşa edeceğimiz Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’i milletimize ve gelecek nesillere adalet, barış, refah ve huzur getirmesi inancıyla hayata geçirmeyi taahhüt ettiğimizi kamuoyunun bilgisine sunarız.”