Araştırma: El Dezenfektanları Beyindeki Önemli Hücrelere Zarar Veriyor!

1823 farklı bileşiğin zehirlilik derecelerinin incelendiği bir araştırmada, laboratuvar koşullarında oligodendrosit adı verilen hücrelerin öldürülmesine veya gelişiminin engellenmesine neden olan iki kimyasal sınıf tespit edildi. Oligodendrositler, nöronları saran bir yalıtkan örtü oluşturarak beyin sinyallerinin hızlı iletilmesini sağlayan destek hücreleridir.

Nature Neuroscience dergisinde yayımlanan araştırmada belirlenen kimyasal sınıflardan biri, dörtlü bileşiklerdir. Bu bileşikler, el dezenfektanlarından diş macunu ve gargara gibi kişisel bakım ürünlerine kadar çeşitli ürünlerde bulunmaktadır ve bakteri ile virüsleri öldürmek için kullanılırlar. Ancak, bu bileşiklerin yanlış kullanımı veya yetersiz havalandırılan ortamlarda kullanımı durumunda solunabilir veya yutulabilirler. Diğer bir kimyasal sınıf ise tekstil ürünleri, yapıştırıcılar ve mobilyalarda alev geciktirici olarak kullanılan organofosfatlardır. Özellikle yağda çözünen organofosfatlar, deri yoluyla emilerek beyine ulaşabilirler.

Fareler üzerinde yapılan deneyler, dörtlü bileşiklerden birinin oral olarak verildikten kısa bir süre sonra hayvanların beyin dokusunda bulunduğunu gösterdi. Bu da, bu bileşiklerin kan-beyin bariyerini aşarak beyin hücreleri arasında koruyucu bir kalkan görevi gören kan-beyin bariyerine ulaşabildiğini göstermektedir.

Özellikle setilpiridinyum klorür adı verilen bir tür dörtlü bileşiğin günlük olarak verilen farelerde oligodendrosit sayısında azalma tespit edildi.

Benzer etkiler, insan kök hücrelerinde de gözlemlendi. Bu hücreler, laboratuvar ortamında beyin hücre dokusunun davranışını taklit etmek için kullanıldı.

Araştırmanın yazarlarından biri olan Erin Cohn, oligodendrositlerin, diğer beyin hücrelerine göre dörtlü amonyum bileşikleri ve alev geciktirici organofosfatlara karşı şaşırtıcı derecede hassas olduğunu belirtti.

Ancak, bu çalışma laboratuvar ortamında gerçekleştirildiği için insanlarla temas şekli ve yoğunluğu farklı olabilir. Bu nedenle, uzmanlar halkı hemen paniğe kapılmamaları konusunda uyarıyorlar.

Temizlik görevlileri gibi belirli meslek grupları, güçlü dezenfektanlar kullanmaları nedeniyle diğer insanlara göre daha fazla maruz kalabilirler.

Son yıllarda, dörtlü bileşiklerin insan sağlığı üzerindeki etkilerini inceleyen araştırmalar artmıştır. Pandemi sırasında, insan kanında pandemi öncesine göre iki kat daha fazla dörtlü bileşik bulunduğu kaydedilmiştir ve bu durumun dezenfektanların yaygın kullanımıyla ilişkilendirildiği düşünülmektedir.