AUKUS İttifakı kapsamında Avustralya'ya verilecek nükleer denizaltılar için yol haritası açıklandı

NEW ABD, İngiltere ve Avustralya, AUKUS İttifakı kapsamında Avustralya'nın konvansiyonel silahlı, nükleer enerjiyle çalışan denizaltılar (SSN-AUKUS) edinmesi için benimsedikleri yeni yol haritasını deklare etti.

ABD Başkanı Joe Biden, Avustralya Başbakanı Anthony Albanese ve İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, Avustralya'nın nükleer denizaltıya haiz olması ve nükleer denizaltılarda kullanılan hızla gelişen teknolojinin paylaşılmasını içeren AUKUS Anlaşması kapsamında California eyaletinin San Diego kentinde bir araya geldi.

Liderler, görüşmelerinin peşinden ortak izahat yayımladı.

Açıklamada, "güvenli, istikrarlı, özgür ve açık bir Hint-Pasifik'i teşvik amacıyla" üç ülke içinde oluşturulan AUKUS güvenlik diyaloğu kapsamında Avustralya'nın konvansiyonel silahlı, nükleer enerjiyle çalışan denizaltılar (SSN) edinmesi için benimsenen yol haritası duyuruldu.

Bu kapsamda üç ülkenin ortak teknoloji kapasiteleriyle yeni nesil denizaltı olan SSN-AUKUS'un üretileceği kaydedilen açıklamada, Avustralya ve İngiltere'nin "geleceğin denizaltıları" olarak SSN-AUKUS'u kullanacakları açıklandı.

ABD, Avustralya'ya 3 tane "Virginia" sınıfı denizaltı verecek

İki ülkenin on yıl içinde SSN-AUKUS'ları kendi iç tersanelerinde inşa etmek için çalışmaya başlayacakları ifade edilen açıklamada, 2023'ten başlayarak Avustralya askeri ve sivil çalışanının, ABD ve İngiltere Kraliyet Donanması üslerinde eğitim alacakları bildirildi.

Açıklamada, ABD tarafının 2023'ten itibaren, İngiltere'nin ise 2026'dan itibaren Avustralya'da denizaltılar için meydana getirilen liman ziyaretlerini artırmayı düşündüğü aktarıldı.

ABD ve İngiltere'nin, 2027'de Avustralya donanma çalışanının iş gücü, altyapısı ve düzenleyici sistemlerinin geliştirilmesini hızlandırmak için SSN'lerin Avustralya'ya ileriye dönük rotasyon planına başlanacağı vurgulanan açıklamada, 2030'ların başlarında, Kongre'nin onay vermesi halinde ABD'nin, Avustralya'ya 3 tane "Virginia" sınıfı denizaltı satmayı düşündüğü kaydedildi.

Açıklamada, Avustralya'ya gerekirse iki tane daha "Virginia" sınıfı denizaltı satılabileceği belirtilerek, "Bu adım, Avustralya'nın özerk SSN kabiliyetini ve destek kapasitesini dizgesel olarak artıracaktır." ifadesine yer verildi.

2030'ların sonunda ise İngiltere'nin ilk SSN-AUKUS'u Kraliyet Donanmasına teslim edeceği aktarılan açıklamada, 2040'ların başında ise Avustralya'da inşa edilen ilk SSN-AUKUS'un Avustralya Kraliyet donanmasına verileceği bildirildi.

Açıklamada, bugün sunulan planın, Avustralya'nın geleneksel silahlı, nükleer enerjiyle çalışan denizaltılardan oluşan egemen bir filoyu üretmek, bakımını yapmak, işletmek ve yönetmek için gerekli altyapı, teknik yetenekler, endüstri ve insan sermayesini geliştirmesini desteklemek üzere tasarlandığına işaret edildi.

Diğer taraftan, nükleer silahların yayılmasını önleme konusundaki taahhütlerin yinelendiği açıklamada, nükleer enerjiyle çalışan denizaltı kabiliyetinin edinilmesi konusunda Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu ile istişarelerin sürdürüldüğü bildirildi.

Açıklamada, söz konusu plan sayesinde, Hint-Pasifik'teki bireysel ve kolektif denizaltı varlığının genişlediği belirtilerek, bunun küresel güvenlik ve istikrara da katkı sunacağı ifade edildi.

Bu kapsamda bilgi ve teknoloji paylaşımı alanındaki üçlü işbirliğinin de geliştirilmesine olan taahhüdün vurgulandığı açıklamada, üç ülkenin de insan hakları, hukukun üstünlüğü ve egemen devletlerin bağımsızlığını gözeterek, kurallara dayalı uluslararası düzene saygı duyduğunun altı çizildi. Açıklamada, bugün duyurulan planın bu hedefleri ilerletmeye yardımcı olacağı görüşüne yer verildi.

AUKUS anlaşması

ABD, İngiltere ve Avustralya arasında 2021'de nükleer denizaltı teknolojisi alanında işbirliğini öngören "AUKUS" anlaşması imzalanmıştı.

Üç ülkenin isimlerinin İngilizcedeki kısaltmasından oluşan "AUKUS" güvenlik anlaşması kapsamında Güney Avustralya eyaletinin başkenti Adelaide'deki tersanelerde en az 8 nükleer enerjiyle çalışan denizaltı inşa edilecek.

Anlaşma uyarınca, Avustralya'nın sahip olacağı nükleer enerjili denizaltılar, Hint-Pasifik'te istikrarı desteklemek ve anlaşmaya taraf olan ülkelerin ortak değerleri ile çıkarlarının korunmasına katkı sunmak için kullanılacak.

AUKUS'un ardından Avustralya, "nükleer güce" ulaşmadan ilkin nükleer denizaltılara kavuşacak ilk ülke olarak kayıtlara geçecek.

AUKUS Fransa ile gerilime niçin olmuştu

Diğer taraftan, Avustralya, 2016'da Fransız Naval Group ile imzaladığı 12 geleneksel dizel elektrikli denizaltının yapımını öngören 90 milyar Avustralya doları tutarındaki sözleşmeyi Eylül 2021'de iptal etmişti.

Sözleşmenin iptali Fransa ile Avustralya içinde krize yol açmış, Fransa AUKUS'a tepki olarak Canberra ve Washington büyükelçilerini geri çekmişti.

Dönemin Avustralya Başbakanı Scott Morrison, anlaşmanın iptali hakkında Avustralya'nın Fransa'yı öncesinden bilgilendirdiğini belirtmişti. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise Morrison'un yalan söylediğini iddia etmişti.

Hint-Pasifik bölgesinde Çin'in büyüyen askeri varlığına karşı yapıldığı açıklanan AUKUS anlaşmasına tepki gösteren Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Licien ise "anlaşmanın bölgesel barış ve istikrarı ciddi şekilde baltalayacağı" eleştirisinde bulunmuştu.