Aylin Nazlıaka ''asbest’i Meclis gündemine taşıdı: Hangi rant insan sağlığından kıymetlidir?

Ankara’da tartışmalara neden olan Havagazı Fabrikası yıkımının ardından havaya salınan asbest maddesinin halk sağlığını bozması Meclis gündemine taşındı. Bağımsız Ankara Milletvekili Aylin Nazlıaka, yıkım hakkında Başbakan Binali Yıldırım’ın yanıtlaması istemiyle soru önergesi verdi. Aylin Nazlıaka, “Hangi rant insan sağlığından kıymetlidir?'' diye sordu.

Soru önergesinde şu ifadeler yer aldı:

Dünyanın önemli kentleri, ülke tarihine tanıklık eden kültür ve sanat yapıları, meydanları, doğal alanları ile birlikte kimlik sahibi olurlar. Bu değerler bir kenti diğerinden ayırır ve yaşanır kılar. Geçmişin izlerini koruyan, geleceğin tasarlayan bu kentler tarihi yapılarıyla ve bu yapılara ait öykülerle bilinirler, dünyayla kucaklaşırlar, bu nedenledir ki Avrupa’da pek çok kent yılda ortalama 6-7 milyon civarında turist almaktadır. Başkent Ankara’da ise uzun yıllardır yıllık turist sayısı 500 bin dolayındadır.

Başkent Ankara’da her geçen yıl Cumhuriyet tarihine ve yakın tarihimize tanıklık eden, ışık tutan yapılar birer birer yok edilmektedir. Bu yapılara en son Maltepe Havagazı Fabrikası eklenmiştir.

Havagazı Fabrikası, 2006 yılından beri Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından bölgede görüntü kirliliği yarattığı, şehrin prestijini düşürdüğü gerekçesiyle yıkılmak istenmektedir. Bu alana AVM yapılacağı iddiaları 2014 yılında gündeme gelmiş o dönemde bu kaygıları kamuoyu ile paylaşmıştık.

Maltepe Havagazı Fabrikası gibi kompleksler pek çok sanayi kentinde 19. yüzyılda kurulmuştur, bu yapılar günümüzde müze olarak korunmaktadır. Ankara’da ise bir sanayi müzesi olabilecek nitelikteki bu yapı Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından adım adım yok edilmiştir. Bu bölge özellikle atıl bırakılmış, mezbele haline getirilmiştir. Sonrasında bu mirasın yıkılması için binanın fiziki olarak çevresini tehdit ettiği algısı yaratılmıştır. Havagazı Fabrikası’nın olduğu yerleşkeyi kapsayan parseller endüstri mirası olarak tescilli iken, tescil kaldırılmış, yargı süreci ve gerekli itirazlar beklenmeden bir oldu bittiyle kompleks yıkılmaya başlanmıştır.

Asbest malzemesi solunduğunda insan vücudunda geri dönüşü olmayan zararlar vermekte ve 5-10 gibi uzun bir sürede etki göstererek kanserle sonuçlanan bir süreç yasatmaktadır. Bu risk bilinmekteyken, ilgili yönetmelikler alınması gereken önlemleri bütün açıklığıyla sıralamaktayken gelişmemiş ülkelerde bile görülmeyecek bir yöntemle yıkıma başlanmış, asbestli malzeme taşınmıştır. Bu işlemler yapılmadan önce bölgenin boşaltılması gerekli önlemlerin en hassas şekilde alınması gerekiyordu.

 Ankara Büyükşehir Belediyesi yıkım ihalesini yapmadan önce baca sağlamlaştırılması yapmamıştır. 25 Şubat 2017 tarihinde meslek odalarının tüm uyarılarına rağmen önlem almadan yıkıma başlanmıştır. Baca yıkılınca asbestli materyal tüm hafriyat alanına yayılmıştır. Bu olay yıkım ve hafriyat taşınırken işlemi boyunca devam etmiştir.  Kanuna ve ilgili yönetmeliklere aykırı olan yıkım boyunca ve sonrasında, burada çalışan işçiler, yıkım alanının hemen yanı başında bulunan Adliye Sarayı, alana yakın oturan mahalle sakinleri, çevrede işyerleri bulunan vatandaşlar için önlem almamıştır. Bölgede bin 600 öğrencisi olan Ankara Atatürk Lisesi, yaklaşık 700 çalışanı olan Başkent Doğalgaz, Ankara Garı, Gazi Mustafa Kemal Bulvarı ve çevre bağlantılarını kullananlar düşünüldüğünde olağanüstü sayıda insanı farkında olmadan asbest solumuştur.

Alandaki kamyonlar brandasız çalışmış, bu asbestli hafriyat çevreye saçılarak taşınmıştır. Ankara tehdit altındadır. Ayrıca dökümün yapıldığı alanda tarım arazisi ve yerleşim yerleri varsa oradaki insanlar da tehdit altındadır. Yıkım başladığında işçilerin solunum sistemi koruyucu ve diğer koruyucu sistemler yoktur. Yıkım sırasında alan brandalarla kapatılmamıştır ve toz emici ekipmanlar bulunmamaktadır. Atatürk Lisesi öğrencilerinin 27 Şubattan bu yana öğlenleri teneffüse çıkmadığı iddia edilmektedir. Başkent Doğalgaz çalışanları kendilerinin tedarik ettikleri maskeleri kullandığı belirtilmektedir. Yakındaki işletmeler de personeline gaz maskeleri vermiştir. Yönetmeliğin 8.maddesi uyarınca yönetmelik kapsamındaki işler, asbest söküm uzmanı nezaretinde asbest söküm çalışanı tarafından yapılır. 9.maddesi uyarınca işveren, bu yönetmelik kapsamına giren çalışmalara başlamadan önce iş planı hazırlamak ve işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne iş planı ile birlikte bildirimde bulunmakla yükümlüdür. Bu yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmediği bilinmemektedir.

Bununla birlikte Maltepe Havagazı Fabrikasının koruma altında olan bir kültür varlığı olması ve Başkentin tarihinin gelecek kuşaklara aktarılması açısından taşıdığı önem bir başka konudur.

Bu bağlamda;

Türkiye Çernobil patlamasından sonra radyasyon olmadığı kanıtlamak için çay içen bakanlar unutmamıştır. Alınmayan önlemler nedeniyle ilerleyen yıllarda çok sayıda vatandaşımız kanser nedeniyle hayatını kaybetmiştir. On binlerce yurttaşımızı kanser riskiyle karşı karşıya bırakan ve Ankara’nın göbeğinde yaşanan bu yıkımla ilgili başlatılan idari ve adli soruşturma var mıdır? Bu olayın siyasi sorumlusu kimdir? Bu sorumlular hakkında bir soruşturma açılacak mıdır?

Yıkım ve taşıma sırasında ilgili yönetmeliklere uymayan yöneticiler ve bu kararı veren siyasi sorumlular hakkında bir soruşturma açılacak mıdır?

Asbest solunumla vücuda girdiğinde 5-10 yıl gibi bir sürede kanser hastalığına yol açan bir maddedir. Yağmurla birlikte zemine çöken asbest maddesi daha sonra rüzgarla birlikte tekrar havaya karışmaktadır. Bu bir döngüdür. Bu durum dikkate alınarak bu bölgede asbest ölçümleri yapılmakta mıdır? Yapılmıyorsa ivedi olarak bu ölçümlere başlanılacak mıdır?

Hangi rant yada çıkar insan sağlığından önemli olabilir?

Ankara’nın önemli tarihi alanlarından biri olan EGO Hangarlarının akıbeti ortadadır. Burada yaşanılanlarda dikkate alındığında Maltepe Havagazı Fabrikasının bulunduğu bu alan ne olarak kullanılacaktır? Bu alan kimlere rant sağlanmak amacıyla yıkılmıştır?

Bu alanın bir çevre müzesine dönüştürülmesi düşünülemez mi? Bu konuda bir çalışma yapılacak mıdır?