AYM'den emsal karar: 5 Gezi eylemcisinin 'gösteri hakkına müdahale' edildi

Anayasa Mahkemesi, 5 kişinin Gezi direnişinde "toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına" müdahalede bulunulduğunu kabul etti.

<>

Anayasa Mahkemesi, Gezi Parkı eylemleri sırasında gözaltına alınan ve yürüyüş yapmaları engellenen 5 kişinin "toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına" müdahalede bulunulduğunu kabul etti.

2013 yılında Gezi Parkı eylemlerine katılan Öner Yakasız, Aral Demircan, Ahmet Kamil Tekerek, Erkan Baş ve Ali Çerkezoğlu'nun da aralarında olduğu kitle Galatasaray Meydanı'nda İstiklal Caddesi’ne doğru yürüyüşe geçti. Polis eylemi engelledi ve 48 kişiyi gözaltına aldı.

Daha sonra serbest bırakılan Ali Çerkezoğlu hakkında 'Suç işlemek için örgüt kurma', 'Kanuna aykırı toplantı ve gösteri yürüyüşlerine kışkırtma' suçlamasıyla, Öner Yakasız, Aral Demircan, Ahmet Kamil Tekerek ve Erkan Baş hakkında ise 'Polisin ihtarına rağmen dağılmama' suçlamalarıyla haklarında iddianame düzenlendi. Mahkeme, 29 Nisan 2015 tarihindeki duruşmada 26 kişinin beraatine karar verdi. Karar temyize götürülmediği için kesinleşti.

ANAYASA MAHKEMESİ'NE TAŞIDILAR

Beraat edenler arasında olan Öner Yakasız, Aral Demircan, Ahmet Kamil Tekerek, Erkan Baş ve Ali Çerkezoğlu, 29 Mayıs 2015 tarihinde Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu. Başvurucular gösteri hakkının engellenmesi nedeniyle taleplerini dile getiremediklerini, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme haklarının ihlal edildiğini belirtti. Başvuruda ayrıca ifade özgürlüğünün, adil yargılanma hakkının, silahların eşitliği ilkesinin, masumiyet karinesinin, lekelenmeme hakkının, bağımsız mahkeme ilkesinin, özel hayat ile haberleşmenin gizliliğinin, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkının ve insan haklarına saygı hakkının ihlal edildiği ifade edildi.

AYM: TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜ DÜZENLEME HAKKINA MÜDAHALE EDİLDİ

Başvuruyu inceleyen Anayasa Mahkemesi, 20 Mart 2019 tarihli kararında, başvurucuların toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme haklarına müdahale edildiğine karar verdi. Karar metninde, "Başvurucuların gösteri yürüyüşü sırasında gözaltına alınmaları ve yürüyüş yapmalarına engel olunmasının, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme haklarına müdahale teşkil ettiği kabul edilmelidir" denildi.

34'ÜNCÜ MADDE İHLALİ YOK

Ancak AYM, Anayasa’nın 34’üncü maddesinde güvence altına alınan toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının ise ihlal edilmediğine karar verdi. Karar metninde şu ifadeler yer aldı:

"Gezi Parkı gösterileri kamuoyunun dikkatini güncel bir soruna çekme amacını aşarak, kimi durumlarda yaygın şiddet hareketine dönüşmüş, kamu düzenini ciddi bir şekilde bozmuştur. Kamuya açık alanlarda kesintisiz olarak gece veya gündüz ve tüm ülke genelinde devam eden gösterilerin kamu düzenine ilişkin sıkıntı yaratan sürekli bir toplantı halini aldığı açıktır. Başvurunun özel koşullarını, daha önce yapılan gösterilerin süresini, sayısını ve gösterilerin amacına ulaşmasını dikkate alan Anayasa Mahkemesi, yetkili makamların bu hususta kendilerine tanınan takdir payı çerçevesinde hareket ettikleri kanaatine varmıştır. Başvurucuların toplantı hakkına yönelik müdahalenin zorunlu bir toplumsal ihtiyaca karşılık geldiği kabul edilmelidir."

Kararda başvurucuların kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı ile makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin itirazları ise reddedildi.

ANAYASANIN 34'NCÜ MADDESİ NEDİR? 

Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir.

Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve genel ahlâkın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması  amacıyla ve kanunla sınırlanabilir.

Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda gösterilir.