Denizlerin avukatı Çelenk aramızdan ayrılalı 7 yıl oldu...

ABC Haber Merkezi

1921 yılında Antakya'da doğan Çelenk, ilkokulu Mektebi Sultani'de okudu ardından orta ve lise öğretimini Anktakya Lisesinde tamamladı. Derslerinden ve sosyal konulardan hiç uzak olmadı.  Montesquieu, Diderot, Voltaire ve J. J. Rousseau ile lise sıralarında tanıştı Halit Çelenk. Özellikle Jean Jacques Rousseau’nun “Toplum Sözleşmesi''nin girişinde yer alan; “İnsan doğaya özgür geldi, özgür doğdu ama bugün her yerde zincirler içinde yaşıyor'' tümcesi çok etkiledi Çelenk'i.

1939 yılında liseden mezun oldu ve Paris'te öğrenimine devam etmek istedi ancak Almanların Polonya’ya girdikleri haberini alan ailesi göndermekten vazgeçti. Bu durum üzerine İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne kaydolan Çelenk'in sosyalist dünya görüşüyle tanışması burada başlayacaktı. Halit Çelenk, okumalarının onu götürdüğü noktayı şöyle anlatıyordu: “’İnsan nasıl insan oldu, nasıl düşünmeye başladı’ türünden konularla çok ilgili olmam nedeniyle, bu konulara daha çok eğilip, bugün sayamayacağım kadar kitap okudum. Bütün bu okuduklarım, bu birikimin sonucunda şu dünya görüşüne ulaştım. Gerek doğa ve gerekse toplum ve tarih alanında en doğru araştırma yapan ve en doğru sonuçlara ulaşan diyalektik materyalizmdir. Bana göre; diyalektik materyalist teori, dünya görüşü olarak en doğru görüştür.'' 

TİP İÇERİSİNDE ÇALIŞMALAR YAPTI, MESLEK ÖRGÜTLERİNİN KURULUŞUNDA YER ALDI

1962’de eşi Şakibe Çelenk ile birlikte Türkiye İşçi Partisi'ne (TİP) üye oldu. Partinin başında Hukuk Fakültesindeki hocalarından Mehmet Ali Aybar bulunmaktaydı. Artık örgütlü mücadele günleri başlamıştı Halit Çelenk için. Çelenk, TİP Ankara İl Sekreterliği ve Genel Yönetim Kurulu üyeliğinde bulundu; Şekibe Çelenk ise Ankara Merkez İlçe Başkanlığı ve Merkez Haysiyet Divanı üyesi olarak görev yaptı TİP’te. Şekibe Çelenk aynı zamanda 1965 milletvekili seçimlerinde TİP’in Yüksek Seçim Kurulu temsilciliği görevini de üstlendi. Çelenk çifti aynı zamanda TİP’in seçimlerdeki radyo konuşmacıları arasındaydılar. Halit Çelenk, 1966 Senato seçimlerinde partinin Adana adayı oldu. 
Çukurova’yı karış karış gezdi ve sosyalizmin o dönemdeki adıyla ''toplumcu görüş’ün propagandasını yaptı gittiği her yerde.

1963 ve 1965 yıllarında sırasıyla; İlerici Avukatlar Derneği ve Devrimci Avukatlar Derneği’nin kuruluşuna öncülük eden ve yöneticileri arasında bulunan Çelenk, 1976 yılında ise yüze yakın meslektaşı ile birlikte Çağdaş Avukatlar Derneği’ni kurdu. ''Çağımızda Hukuk ve Toplum’ dergisini çıkardı. Anadoluda hakkında dava açılan ama avukat bulamayan ya da avukat tutmaya mali durumu elverişli olmayan işçi, öğrenci, dernek üyesi ve yöneticisi devrimcilere hukuk bilgisi sağlamak amacıyla dernek adına “Hazırlık Soruşturması Aşamasında Savunma Hakkı'', “Bildiri Yayınlama'', “Devlet Güvenlik Mahkemeleri niçin kaldırılmalıdır?'', “Toplantılar ve Yürüyüşler'' başlıklı broşürler yazdı. 
1968 yılında Türk Hukuk Kurumu Yönetim Kurulu Üyeliği’ne seçilen, 22 yıl süreyle başkanlığını Prof. Muammer Aksoy’un yaptığı kurumun ikinci başkanlığını yaptı. 1986’da İnsan Hakları Derneği'nin kuruluş çalışmalarına katıldı ve derneğin onur kurulu başkanlığına seçildi. 

Ayrıca İnsan Hakları Vakfı’nın da kurucuları arasında yer aldı. Aziz Nesin’in öncülüğünü yaptığı Demokrasi Kurultayı’nın çalışmalarına katıldı ve kurultay yönetiminde ve komisyonlarda yer aldı. Bunların yanı sıra, 1986 yılında kuruluş çalışmalarına başlanan ve program ve tüzüğünün oluşturulması için 23 Haziran 1990’da Ankara’da Hazırlık Kurultayı yapılan Sosyalist Birlik Partisi (SBP)’nin çalışmalarına katıldı. Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı Yönetim Kurulu Üyeliği görevini yaşamının sonuna dek sürdürdü. TÖS’ün devamı olan Tüm Eğitim ve Öğretim Emekçileri Birleşme ve Dayanışma Derneği TÖB-DER’in hukuk danışmanlığını yaptı.

DENİZLERİN YOLDAŞLIĞINI VE AVUKATLIĞINI YAPTI

Birçok politik davalarda kurumların, meslek odalarının, sendikaların ve 3 fidanın avukatı olarak kendine biçtiği sorumluluğu yerine getirdi. Yeri geldi davalarda yargılandı yeri geldi gözaltına alındı. Bu kez Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan'ın avukatlığını yaptı ve idama tanık olan isimlerden biriydi. Deniz Gezmiş, 'Ağabey o gece bizi yalnız bırakmayın ve nasıl korkmadan sehpaya gideceğimizin tanığı olun' diyerek Çelenk'i yanında istedi. Çelenk idam gecesini şöyle anlatıyordu: 'Deniz odaya alınmıştı. Biraz sonra can vereceği darağacı, tam karşısında duruyordu. Sonra Deniz’i darağacına çıkardılar. Odaya Yusuf’u getirdiler. Yusuf, pencereden Deniz’in son nefesini verişini izledi. Yusuf infaz edilirken de, Hüseyin’i odaya getirdiler ve o da, Yusuf’un infazını saniye saniye gördü. 

Deniz’in infazını unutamıyorum. Deniz’in can vermesi tam 25 dakika sürdü. 86 yıllık yaşamımdaki o çaresizliğimi anlatamam. Cezaevi doktoru ile tartışmaya başladık. Bunu fark eden cellat yanımıza yaklaştı ve ''Deniz çok ağır olduğu için ip kopmasın diye çift ilmik kullandım. İnfaz, çift ilmik kullandığım için uzadı’ dedi. Birkaç dakika içinde sona erecek olan infazın, çift ilmik atılarak 25 dakika sürmesinin adı da, ''işkence’dir. Yaşamımın en kötü zaman dilimini o dakikalarda geçirdim. Çaresizliğimi sizlere anlatamam. Gözümün önünden gitmeyen bir başka sahne ise idam cezasını veren mahkemenin başkanı Ali Elverdi’nin, bir ağaca dayanarak infazları izlemesidir.'

Çelenk vasiyeti üzerine enternasyonel marşı eşliğinde Karşıyaka mezarlığına Denizlerin yanına defnedilmişti. Halit Çelenk'in fikri ve anısına 2015'ten beri 'Halit Çelenk Hukuk Ödülleri' düzenleniyor.