Derin Analiz; Husiler ve Kızıldeniz'deki Gemi Saldırıları, Küresel Kriz Kapıda mı?

Yemen'de ki İran destekli Husiler'in Gazze'deki askeri faaliyetleri nedeniyle İsrail'e karşı intikam gerekçesiyle Kızıldeniz'deki gemilere yönelik saldırıları hız kesmeden devam ediyor. 

Husi saldırıları, dünyanın en büyük nakliye ve petrol şirketlerini, potansiyel olarak küresel ekonomiye bir şok yaşatabilecek dünyanın en önemli deniz ticaret rotalarından birinden geçişleri askıya almaya zorladı. 

HUSİLER VE YEMEN'DE Kİ İÇ SAVAŞIN NEDENLERİ

Husi hareketi, aynı zamanda Allah'ın Destekçileri olarak da bilinen, neredeyse on yıl süren Yemen iç savaşının bir tarafıdır. 1990'ların sonlarında lideri olan Hüseyin el-Husi, Zaidizm adı verilen Şii İslam'ın yüzyıllardır süregelen bir alt mezhebi için dini bir canlanma hareketi olan "İnanan Gençlik"i başlattığında ortaya çıktı.

Zaidiler, Yemen'i yüzyıllarca yönetmiş olsalar da, 1962 iç savaşının ardından iktidara gelen Sünni rejim tarafından marjinalleştirildi. El-Husi'nin hareketi, Zaidileri temsil etmek ve özellikle Suudi Arabistan'dan gelen Vahhabi fikirlerine karşı direnmek amacıyla kuruldu. En yakın takipçileri Husiler olarak bilinir hale geldi.

Yemen'in iç savaşı, 2014 yılında Husi güçlerinin başkent Sanaa'yı ele geçirmesi ve uluslararası olarak tanınan ve Suudi Arabistan destekli hükümeti devirmesiyle başladı, bu da bir iç savaşı tetikledi. Çatışma, Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyonun, Husileri geri püskürtme girişiminde bulunmasıyla 2015 yılında daha geniş bir savaşa dönüştü.

Sekiz yıl sonra koalisyon, Husileri uzaklaştıramadı ve Husiler, Yemen'in büyük bir bölümünü kontrol etmeye devam etti. 2022'de nihayet bir ateşkes imzalandı, ancak altı aydan kısa bir süre sonra sona erdi. Savaşan taraflar tam ölçekli çatışmaya geri dönmedi.

Ateşkesin ardından Husiler, kuzey Yemen'in çoğunda kontrolü sağladı. Aynı zamanda savaşı kalıcı bir şekilde sona erdirecek ve ülkenin yöneticileri olarak sulh sağlayacak bir anlaşma aradılar.

YEMEN'DEKİ MEVCUT DURUM

Bu şiddetli savaş, dünyanın en kötü insani krizlerinden birini tetikledi ve yüz binlerce sivilin ölümüne neden oldu, ülkenin bazı bölgelerini kıtlığa bile sürükledi.

UN World Food Programme (WFP) 'ye göre, Yemen'de şu anda 17 milyon kişi gıda güvensizliği içinde bulunuyor ve insani durumun ve gıda ile diğer önemli malzemelerin eksikliğinin "milyonlarca insanı açlığa ve ölüme sürükleme potansiyeli" bulunuyor.

Çatışma, ülkenin altyapısına zarar verdi, ekonomik çöküşü kötüleştirdi ve geniş çaplı yerinden edilmeye yol açtı.

Bugün BM'ye göre, 24 milyondan fazla insan - nüfusun% 80'inden fazlası - insani yardım ve korumaya ihtiyaç duyuyor. 3 milyondan fazla kişi evlerinden, yurtlarından edildi, yüz binlerce kişi işini kaybetti ve nüfusun yarısından fazlası aşırı yoksulluk içinde ölüm kalım mücadelesi veriyor.

Çatışmalar, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nın 2021 raporuna göre, 377.000 kişinin ölümüne sebep oldu, bunların yarısından fazlası çatışma ile ilişkilendirilen gıda, su ve sağlık hizmetlerinin eksikliği gibi dolaylı nedenlerden öldü.

MÜTTEFİKLERİ

Husiler, 2014'te iç savaş tırmandıkça ve Suudi Arabistan ile olan rekabeti yoğunlaştıkça İran tarafından desteklenmeye devam etti.

İran, 2021 tarihli bir rapora göre grupları deniz mayınları, balistik ve seyir füzeleri ile insansız hava araçları (İHA'lar veya insansız hava araçları) gibi silahlar ve teknolojiler ile desteklemiştir.

Husiler, İran'ın "Direniş Ekseni" olarak adlandırdığı - İslam Cumhuriyeti tarafından desteklenen bölgesel milislerin anti-İsrail ve anti-Batı ittifakı. Gazze'deki Hamas ve Lübnan'daki Hizbullah ile birlikte, Husiler, son haftalarda İsrail'e saldıran üç önemli İran destekli milislerden biridir.

Tahran, Cuma günü ABD-İngiltere'nin Husilere yönelik saldırılarını kınayarak, bunun uluslararası hukuk ihlali olduğunu ve Gazze'deki savaşa odaklanmaktan başka bir şeyin önemli olmadığını söyledi.

HUSİLERİN POTANSİYEL GÜCÜ

ABD'li yetkililer, Husilerin yerel olarak üretilen füzelerinin menzil, doğruluk ve öldürücülükteki ilerlemelerini takip ediyorlar. Başlangıçta, yerel olarak üretilen Husi silahları büyük ölçüde İran'dan Yemen'e parça parça sokulan İran bileşenleri ile monte ediliyordu, ABD istihbaratıyla ilgili bir yetkili daha önce bunu açıklamıştı.

 Husiler, İsrail'e karşı orta menzilli balistik füzeleri kullanarak yeni bir gelişme kât ettiler ve İsrail'in güney bölgesi Eilat'a Aralık ayının başlarında bir deneme füzesi fırlatıldığı ancak İsrail'in o füzeyi havadayken imha ettiği iddia edildi.

Husiler, belki de İsrail için ciddi bir tehdit oluşturamayabilirler, ancak teknolojileri Kızıldeniz'de ciddi hasarlara ve küresel krizlere neden olabilir. Ticari gemilere yönelik saldırılar için insansız hava araçları ve anti-gemi füzelerini kullanarak Kızıldeniz'de saldırılara geçtiler, bu da Kızıldeniz'de bir savaş gemisi olan USS Carney'in yardım çağrılarına yanıt vermesine neden oldu.

HUSİLER KIZILDENİZ'DEKİ GEMİLERE SALDIRIYOR

Coğrafi  dezavantajı ve sahip oldukları yetersiz teknolojinin bir kombinasyonu ile Husiler, Hamas ve Hizbullah'a göre daha güçsüz olabilir, ancak Kızıldeniz'deki ticari gemilere yönelik saldırıları İsrail ve müttefikleri üzerinde benzersiz bir tür acı bırakabilir.

Küresel ekonomi, bu dar deniz yolunun önemine dair bir dizi acı ders aldı; bu, Yemen kıyısındaki Bab-el-Mandeb boğazlarından kuzeydeki Mısır'ın Süveyş Kanalı'na kadar uzanan ve küresel ticaretin %12'sinin, özellikle küresel konteyner trafiğinin %30'unun geçtiği bir rota.

2021 yılında Ever Given adlı bir gemi, Süveyş Kanalı'nda karaya oturdu, kritik ticaret arterini neredeyse bir hafta boyunca tıkayarak her gün 10 milyar dolara kadar olan kargoyu geciktirdi ve daha uzun süren küresel tedarik zincirlerine neden oldu.

Husi İHA ve füze saldırılarının, 9 Aralık'tan bu yana neredeyse günlük olarak gerçekleştiği, ticari gemilere karşı bir dizi etkileyici ekonomik şok yaşatabileceği endişesi var.

Maersk, Hapag-Lloyd, CMA CGM Group ve Evergreen gibi dünyanın beş büyük nakliye şirketinin yanı sıra BP gibi petrol devleri, Husi saldırılarından korktukları için Kızıldeniz üzerinden nakliyeyi durdurdu - bu da petrol ve gaz fiyatlarının yükselmesine neden oldu.

Saldırılar, gemilerin Afrika etrafında daha uzun bir rota izlemesine ve sigorta maliyetlerinin yükselmesine neden olabilir. Şirketler, mallarını taşımanın artan maliyetini tüketicilere aktarabilir, dünya genelinde hükümetlerin pandemi sonrası enflasyonu dizginlemekte zorlandığı bir dönemde fiyatları yeniden yükseltebilir.

Husi saldırılarının amacı, müttefikleri üzerinde ekonomik acı bırakmak olabilir ve umutları, İsrail'in kuşatmasını sona erdirmesi için baskı yapacaklardır.

Filistin davasını savunmak, aynı zamanda kendi bölgelerinde ve ülkede hakimiyetlerini sağlama çabası olarak da görülebilir. Ayrıca, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi Arap rakiplerine karşı üstünlük kazanmalarına ve onları ABD ve İsrail'in uşakları olmakla suçlamalarına yardımcı olabilir.