Diş Çürükleri Nasıl Tedavi Edilir? Diş Dolgusu Uygulamalarını Mersin Diş Hekimi Prof Birkan Taha Özkan Anlatıy

Genellikle dişteki minerallerin kaybolması sonucu oluşan, beslenme ve hijyen alışkanlıklarının büyük bir etkisi olan diş çürükleri, erken evrede beyaz veya koyu noktalar halinde kendisini belirginleştiren bir rahatsızlıktır. İleriki safhalarında kavite adı verilen oyuklara neden olan diş çürüğü, erken teşhis konması gereken bir durum olup tedaviye geç kalındığı takdirde diş iltihabı ve diş eti hastalığı gibi sorunlara yol açabilir veya diş etlerinde irin birikimi olarak adlandırılan apseler gelişebilir.

Diş çürüğü belki de hepimizin yaşadığı bir durum olmakla beraber kişiyi oldukça rahatsız eden bir durumdur. Sizler için hazırladığımız bu yazıda 2003’te Selçuk Üniversitesi’nden mezun olan, yurt dışı eğitimleri ve öğretim hayatı sonrası Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde uzun yıllar Anabilim Dalı Başkanlığı yapan Birkan Taha Özkan’a birkaç soru yöneltecek ve diş çürüklerinin nasıl tedavi edildiğine odaklanacağız. Gelin, Birkan Bey ile yaptığımız röportaja birlikte göz atalım.

1. A: Merhabalar Birkan Bey, öncelikle röportaj yapmayı kabul ettiğiniz için teşekkür ediyoruz. İlk sorumuzla başlayalım dilerseniz. Diş çürüğünün en yaygın belirtileri nelerdir?

Birkan Taha Özkan: Diş çürüğü denilince akla hemen diş ağrısı gelir. Aslında durum pek de böyle değil. Ağrı, diş çürüğünün ilerlemiş haliyle hastaya verdiği en son raddedeki belirtilerden birisidir. Çünkü diş çürüğü olan kişilerde başka semptomlara da rastlanabilir: diş hassasiyeti, yiyecek artığı sıkışması, dişeti şişmesi, sıcak, soğuk veya tatlı bir şeyler yerken veya içerken hassasiyet yaşanması, dişlerinizde görünen gri, kahverengi veya siyah noktalar, ağız kokusu, ağzınızda hoş olmayan bir tat. Bunların hepsi çürük dişiniz olduğu anlamına gelebilir.

2. A: Diş çürümesine neler sebep olur?

Birkan Taha Özkan: Diş çürümesinin bir çok sebebi vardır. Bunlar dişlerin anatomik olarak çürüğe yatkınlığı, yiyecek artığı sıkışmasına sebep olan anatomik olmayan dolgular, çiğnemeye katılamayan düzensiz dolgular, ağızdaki uyumsuz kaplamalar, tek taraflı çiğneme, diş plak ve diştaşları, dişeti hastalıkları, yanlış teknikle ve uygun seçilmeyen diş fırçası-dişmacunuyla diş fırçalama işlemi, alt-üst çeneler arası dişlerin anahtar kilit şeklinde kapanışa gelememesi ve ağız solunumu gibi bir çok etkenler diş çürümesi sebebi olarak sayılabilir. Ağzımız, dişlerin üzerinde diş plağı adı verilen sarı-kahverenegi bir film tabakası oluşturan bakterilerle doludur. Karbonhidrat içeriği yüksek yiyecek ve içecekleri, özellikle şekerli yiyecek ve içecekleri tükettiğimizde, bu plaktaki bakteriler karbonhidratları ihtiyaç duydukları enerjiye çevirerek aynı zamanda asit üretirler. Üretilen bu asit, dişimizin yüzeyini parçalayarak deliklerin oluşmasına yol açar. Dişimiz yüzeyindeki mine tabakasında boşluklar oluştuğunda, plak ve bakteriler, daha yumuşak olan dentin ulaşır. Dentin, mineden daha yumuşak olduğu için diş çürüğü süreci hızlanır. Tedavi olunmadığı takdirde bu bakteriler, diş sinirlerinin ve kan damarlarının yer aldığı yumuşak merkeze yani pulpaya girer. Bu aşamada sinirler bakterilere maruz kaldığı için genellikle ağrıya neden olur.

3. A: Diş çürüğü nasıl tedavi edilir?

Birkan Taha Özkan: Diş çürüğü bir sonuç olarak düşünülmesi gerekir, diş çürüğünün tedavisinin yapılmasıyla birlikte diş çürük sebebini ortadan kaldırmaya çalışmak gerekli. Yani ilk önce önleyici diş hekimliği tedavileri yapılması durumunda diş çürümesinin önüne geçmiş oluruz. Diş çürüğünün derinlik ve yaygınlık seviyesine göre çeşitli tedavilerden bahsetmek daha doğru olur. Çürük oluşmadan önce, yüzeyel çürük oluşunca ve derin seviye çürük oluştuğundaki durumlara göre tedavi yöntemleri farklılaşmaktadır. Düzenli hekim kontrolünde çürük oluşmadan veya erken evre diş çürüklerinde tedavi boyutu küçülürken, ileri evre derin diş çürüklerinde hem diş madde kaybı artmaktadır hem de tedaviler de ileri boyuta taşınmaktadır.

Diş çürümeye yatkın bir anatomiye sahipse veya dişi içinde bir delik (veya boşluk) oluşmadan önceki erken evre diş çürüğü, şu yöntemlerle tedavi edilebilir:

• Şekerli yiyecek ve içeceklerinizin miktarını ve sıklığını azaltmak,
• Dişlerini günde en az iki kez florürlü diş macunu ile fırçalamak
• Dişe bir florür jeli veya florür macunu uygulamak
•  Klinik ortamında diş hekimleri tarafından dişlere Florür Uygulamasıyla diş yapısı güçlendirmek
• Dişlerin çiğneyici yüzeyine Yarık Örtücü Tedavileriyle, dişlerin çürümeye yatkın yarıklarının çarka verilmeden yarıkların dolgular ile kapatılması

Diş çürüğü ilerlediği takdirde tedavi yöntemi de değişir. Dişin içindeki çürük bölge temizlenir ve diş dolgusu denen uygulama yapılır. Eğer bakteriler dişin merkezine kadar indiyse kanal tedavisi gerekli olabilir.

4. Koruyucu-Önleyici tedavilerle diş çürüğünü oluşması önlemediyse Dolgu Tedavisinde nelere dikkat edilmeli?

• Diş çürüğü belirli seviyeye geldiyse Dolgu kaçınılmazdır.
• Dolgunun yeniden çürümemesi için çürük dişin içinden tamamiyle uzaklaştırılmalıdır.
• Yapılan dolgunun el işçiliği dişle birebir uyumlu yapılmalı, çiğneyici yüzey anatomisi etkin çiğneme yaptıracak şekilde el aletleriyle ve cihaz frezleriyle işlenmelidir ki bu sayede Anatomik Dolgu haline getirilir.
• Anatomik Dolgunun yan komşu dişle anatomik ilişkisi muntazam ve belirli kurallara göre olmalıdır ki yiyecek artığı sıkışmasına izin vermemeli ki bu sayede ikincil çürümenin önüne geçilsin ve ayrıca dişeti hastalığının önüne geçsin.
• Anatomik Dolgu yapılması sayesinde kesme koparma ve öğütme işlemi muntazam olur ki bu sayede etkin çiğneme dişten alınacak çiğneme verimi azami ölçüde olur.
• Anatomik Dolgu sayesinde sağlanan etkin çiğnemedeki kesme koparma ve öğütme sayesinde gastrointestinal sistem sağlıklı çalışır ve kalp iş yükü azalarak kalp sağlığına da katkıda bulunur.   

5. A: Peki Birkan Bey, yetişkinlerde diş çürümesini önlemek için neler yapılabilir?

Birkan Taha Özkan: Diş çürüğü yaygın bir sorun olmasına rağmen, genellikle önlenebilir bir durumdur. Ağız Diş Sağlığının korunması için diş, dişeti, çene yapıları, üst solunum yolları ve gastrointestinal sisteminin çok uyumlu çalışması gerekmektedir. Bu saydığım yapılarda herhangi birisinde bir sorun varsa ve bu sorunlar genel sağlığın ötesinde Ağız Diş Sağlığı yapısını bozuyorsa öncelikle diş çürüğüne sebep olan bu yapıların tedavisinin yapılması gerekir. Bu sorunlar zincirlemedir, bir sorun varlığı diğer sorunu da beraberinde getirir. Çok temel olduğunu özellikle belirtmekle birlikte diş çürümelerini önlemek ve diş etlerinizi olabildiğince sağlıklı tutmak için şu önerilerde bulunabilirim:

• 6 ayda bir olmak üzere düzenli olarak diş ve çene yapısı kontrollerinizi yaptırın.
• Şekerli ve nişastalı yiyecek ve içecekleri, özellikle öğün aralarında veya yatmadan sonraki bir saat içinde tüketmeyin. Bazı ilaçlar şeker de içerebilir. Bu nedenle mümkün olduğunda şekersiz alternatifler aramak en iyisidir.
• Dişlerinize ve diş etlerinize iyi bakın. Dişlerinizi günde iki kez florürlü diş macunu ile doğru bir şekilde fırçalayın ve günde en az bir kez diş ipi ve tavsiyeye göre diş arası Ara Yüz Fırçası kullanarak dişlerinizi temizleyin.

• Sürekli kuru bir ağzınız varsa bu durum bazı ilaçlar, tedaviler veya tıbbi durumlar neden olabilir, bu nedenle ağız kuruluğu sebebi iyi araştırılmalı
• Gece horlaması, Apne (Solunum tıkanması), Ağız solunumu gibi üst solunum yolları sorunlarınız varsa diş çürük sebebi olarak düşünülmeli ve sağlıklı olan burun solunumuna geçilmesi için tedavisi olunmalı
• Mide gastril ülser gibi gastrointestinal rahatsızlıklar diş çürük sebepleridir ve bu rahatsızlıkların giderilmesi için tedavisi olunmalı
• Çene yapılarının bozukluğu, karşıt dişlerin anahtar-kilit şeklinde kapanmasına engel oluşturuyorsa önlem almalısınız
•  Dişetlerinin kanamalı şiş veya renk değişikliği durumunda gül kurusu pembe rengi dişetine sahip olunması için dişetinizin tedavisi olması gerekir

6. A: Çocukları diş çürüklerinden korumak için neler yapılabilir?

Birkan Taha Özkan: Çocuklar, genellikle şeker veya çikolata gibi diş çürüğüne neden olan gıdaları çok severler. Şekerli atıştırmalıkları ve içecekleri sınırlayarak iyi beslenme alışkanlıkları oluşturmak, diş çürüklerinin önlemesine yardımcı olabilir. Ayrıca çocuğa erken yaşta diş hekimine düzenli ziyaretler yapması öğretilmelidir.  Bunun dışında şunları söyleyebilirim ki çocuğunuza dişlerini düzgün ve düzenli bir şekilde nasıl temizleyeceğini öğretmek önemlidir. Diş hekimleri de bu konuda ayrıca eğitim verebilir. Daha küçük yaştaki çocuklardan söz edeceksek olursak bu çocuklarımızın çocuk diş macunu kullanması gerektiğini söyleyebilirim. Sizlerden ayrıca bir ricam olacak. Lütfen çocuğunuzla beraber dişlerinizi fırçalayın. Ancak bu şekilde onlara iyi bir rol model olabiliriz.

7. A: Erken fark edilen bir çürük, sağlıklı bir dişe dönüştürülebilir mi?

Birkan Taha Özkan: Elbette evet! Hatta erken evre çürükler daha küçük çaplı koruyucu - önleyici tedavi yöntemleri kullanılarak ve dişler daha fazla korunarak sağlıklı dişe dönüştürülür. Erken farketmek erken teşhis diş çürükleri için de geçerlidir. Diş çürüğünün ne kadar erken teşhisi olursa o kadar kolay bir çözümü olur. Ancak bunun için kişinin biraz çabalaması gerekiyor. Dolguya gerek kalmaksızın diş çürük başlangıçlarındaki teşhisi için herkesin ağız bakımına önem vermesi ve düzenli olarak diş doktorunu ziyaret edip detaylı klinik ve radyografik muayeneyi alışkanlık haline getirmesi gerekir. Aksi halde ne yazık ki bu sorunla mücadele etmek biyolojik, psikotravmatik, sosyal, iş gücü, genel sağlık ve ağız diş sağlığı açılarından gittikçe güçleşir.

https://www.drbirkanozkan.com/