Eğilmez: "Suriyeliler ülkelerine dönerse bunun Türkiye ekonomisine etkisi ne?"

Duayen iktisatçı ve eski Hazine Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez, bugün kendi adını taşıyan blogunda yayımladığı makalede, Suriyelilerin Türkiye'den dönmeleri durumunda bunun ülke ekonomisine nasıl yansıyacağını inceledi. Eğilmez, Türkiye'ye gelen Suriyelileri iki ana grupta değerlendirdi. Birinci grup, serveti ve parası olanlar; bunlar, genellikle Türkiye'de konut satın alarak vatandaşlık kazandılar, bir kısmı iş kurdu ve istihdam yaratarak kazanç elde etmeye devam ediyor. İkinci grup ise serveti olmayanlar; bu grup, çoğunlukla emeğe dayalı sektörlerde çalışarak gelir sağlamaya başlayan Suriyelilerden oluşuyor.

"SURİYELİLERİN ÜLKELERİNE DÖNECEĞİNİ TAHMİN EDEBİLİRİZ"

"Suriye’de yeni bir rejim kuruluyor" diyen Eğilmez, Suriyelilerin ülkelerine dönebileceklerini kaydederek, yaşananların ekonomik boyutunu şu şekilde özetledi:

"Bu gelişmenin Türkiye’ye ekonomik, sosyal ve siyasal etkilerinin olacağını görebiliyoruz. Suriye’de gerçekleşmekte olan rejim değişikliğiyle birlikte Esad rejiminden kaçıp bizlere sığınan Suriyelilerin önemli bir bölümünün ülkelerine döneceği tahminini yaparsak yanılmış olmayız. Büyük ölçüde yanmış, yıkılmış olan Suriye’de IMF, Dünya Bankası ve diğer uluslararası kuruluşların finansal desteği altında ciddi bir yeniden yapılanma, inşaat faaliyeti başlayacaktır. Bu işleri büyük ölçüde Türk şirketlerinin de aralarında bulunduğu batılı şirketler alacaktır. Bu şirketlerin bu işleri yapmak için çok sayıda işçi istihdam edeceğini ve bunlara, uluslararası standartlar gereği, bizde çalışarak geçimini sağlayan Suriyelilere ödenenden daha fazla para ödeyeceklerini düşünürsek yukarıda ikinci grup olarak saydığımız Suriyelilerin önemli bir bölümünün ülkelerine döneceğini tahmin edebiliriz. Aslında ilk grupta olanlardan bir bölümü de burada değer kazanmış konutlarını satarak ülkelerine döneceklerdir diye düşünüyorum. Bir bölümü de hem buradaki işini sürdürecek hem de Suriye’de yeni işlere girişecektir."

TÜRKİYE EKONOMİSİNE ETKİSİ NASIL OLACAK?

Suriyelilerin bir bölümünün ülkelerine dönmesinin Türkiye ekonomisine üç farklı etkisinin olabileceğine dikkat çeken Eğilmez şu değerlendirmelerde bulunmuş oldu:

"İkinci grupta yer alan Suriyeli emekçilerin bir bölümünün ülkelerine dönmeleriyle yerli üreticiler ucuz emek gücünün önemli bir kaynağını kaybedeceklerdir. Bu durumda daha pahalı emek istihdamına gitmek zorunda kalacakları için maliyetleri artacaktır. Talepte daralma ortaya çıkmasaydı bu artışı kolayca fiyatlarına yansıtabilirlerdi talep düştüğü için bu yansıtma sınırlı olabilecek, kârları düşecektir. Maliyet artışının fiyatlara yansıması sınırlı kalsa bile bu durum maliyet enflasyonunda artışa yol açabilecektir. İlk grupta olup da buradaki işlerini tasfiye edip ülkelerine dönecek olanların GSYH’ye katkısı ortadan kalkacaktır. Bunun etkisinin çok sınırlı olacağını düşünüyorum. Öte yandan burada işleri iyi gidenlerin Suriye’ye dönseler bile buradaki işlerini tasfiye etmeyip Suriye’de kuracakları iş ile birlikte götüreceklerini tahmin ediyorum. Her iki gruptan çok sayıda kişinin ülkelerine kesin dönüş yapmaya karar vermesi halinde bunlardan bir bölümü burada vatandaşlık elde etmek için satın aldıkları konutlardan süresi dolmuş olanları satacaklardır. Bu eğilim konut piyasasında çok büyük ölçekte olmasa bile fiyat düşüşleri ve kira düşüşlerine yol açabilir. Ülkelerine dönecek olanların sayısına bağlı olarak GSYH’de ortaya çıkabilecek düşüş kişi başına gelirde daha sınırlı bir düşüşe yol açacağını tahmin ediyorum. Çünkü bilindiği gibi bu kişilerden vatandaşlık almamış olanlar kişi başına gelir hesabı yapılırken nüfus içinde sayılmamaktadır."

"SIĞINMACILARIN ÜLKELERİNE DÖNÜŞÜ TEŞVİK EDİLMELİ"

Dr. Mahfi Eğilmez, meselenin asıl yansımalarının sosyal ve siyasal alanda görüleceğini sözlerine ilave ederek, "Ekonomik açıdan olumsuz görünen yanlarına karşılık Türkiye’nin, sığınmacıların ülkelerine dönüşünü teşvik etmesi gerektiği kanısındayım. Çünkü bu kadar çok sayıda sığınmacı, ülkenin sosyal ve siyasal düzenini olumsuz yönde etkiliyor. Bunu yaşayarak, gözlemleyerek gördük," sözlerini söyledi.