Ertuğrul Özkök: Kedilerimize çip taktırdığım gün öğrendiğim çok acayip bir şey

Ertuğrul Özkök, eşinin adına gönderme yapan, "Tansu'ya Mektuplar" başlığı altında yazdığı ve "newsletter" olarak paylaştığı yazılarında bugün, Rahmi Koç Yılın Bilim Madalyası'nı kazanan Prof. Dr. Bilge Yıldız'a değindi. Özkök, "Olağanüstü mütevazı ve vefa duygusu, Türkiye sevgisi yüksek, cumhuriyet değerlerine çok bağlı bir kadın." değerlendirmesini yaptı.

Öğrendiğim şeyi sizinle de paylaşacağım ama, önce salı gününü anlatayım.

Önceki gün bizim evde büyük bir telaş vardı.

Kedilerimize çip taktırmak için verilen süre cumartesi günü bitiyordu.

Öyle kolay bir iş değil. Bizim ev kalabalık. Yaptığımız son nüfus sayımında evdeki kesin kedi miktarını tam olarak belirleyemedik.

Çünkü büyükçe bahçeli bir evde yaşıyoruz ve özellikle soğuk günlerde eve illegal yollardan giren kaçak göçmen kedi sayısını bilemiyoruz.

Dün öğrendik ki biz sadece "kedici" bir millet değilmişiz

Bu arada dün bütün Türkiye’de çip takılan ev hayvanı sayısı açıklandı.

Google’da bu yıl en çok aranan 5 kelimeden biri “kedi” oldu.

Kendimizi “kedici bir millet” olarak görüyorduk lakin köpek besleyenlerin sayısı da hiç az değilmiş.

Dün akşama kadar 647 bin 397 kediye çip takılmış.

Çip takılan köpek sayısı ise 457 bin 142.

Bu arada 18 gelinciğe de çip takılmış.

Madalya hakkında iki bilim referansımdan aldığım görüş

Neyse o işi gün tamamladık ve akşam, “Rahmi Koç Yılın Bilim Madalyası” ödül törenine katıldım.

Mutlaka okumuşsunuzdur, Koç Üniversitesi’nin Rahmi Koç Bilim Madalyası, her yıl 50 yaş altında bir bilim insanına veriliyor.

Bu yılki ödül Dünyaca ünlü M.I.T( Massachusetts Institute of Technology)  Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Bilge Yıldız’a verildi.

Benim Türk medyasında bilim konularındaki iki referans gazetecim Cumhuriyet yazarı Orhan Bursalı ve 10 Haber Sitesi kurucusu İsmet Berkan’dır.

Her ikisiyle de konuştum ve aynı görüşü aldım.

“Gerçekten fazlasıyla hak eden bir bilim insanına verildi.”

Yetiştiği toprağa vefalı bir bilim insanı oğluna ne isim verir?

Prof. Yıldız’ın bilimsel yanını bu iki kuvvetli referanstan aldım.

İnsani yanını ise onun hakkında hazırlanan bir video ve orada yaptığı konuşmadan öğrendim.

Olağanüstü mütevazı ve vefa duygusu, Türkiye sevgisi yüksek, cumhuriyet değerlerine çok bağlı bir kadın.

İzmir’in bir ilçesinde, matematik öğretmeni bir anne ve babanın kızı.

İzmir Fen Lisesi’nde okumuş.

Cumhuriyetin kurduğu ve bütün evlatlarına parasız eğitim verdiği bir okul yani.

Orada aldığı eğitimi ve öğretmenlerini tek tek ve büyük saygıyla andı törende.

İzmir’e bağlılığı, oğluna verdiği isimden de belli:

“Ege…”

Bir cumhuriyet başarısı hikâyesi, Hacettepe Üniversitesi ve hoca

Sonra yine cumhuriyetin kurduğu ve evlatlarına parasız eğitim verdiği Hacettepe Üniversitesi Nükleer Enerji Mühendisliği Bölümü.

Rahmetli hocamız İhsan Doğramacı’ya hayatı sırasında yapılan haksızlıkları hatırladım.

Onu da saygıyla andım.

Hepimizi çok ilgilendiren bir şeyi bulmaya çalışıyor

Prof. Yıldız hepimiz açısından çok önemli sonuçları olabilecek bir alanda çalışıyor.

“Enerji verimliliğini arttırıp, enerji üretimi sırasında ortaya çıkan karbondioksit salınımını azaltma yöntemleri ve malzemeleri…”

Madalyasını aldıktan sonra uzunca bir konuşma yaptı.

Salondaki bazı insanlar konuşmayı çok uzun ve fazla akademik buldu.

Bense kendi payıma çok büyük bir ilgiyle izledim.

Kardeşim şu yapay zekâyı da insan beyni yaratmıyor mu?

Konuşmasının özellikle ikinci bölümü çok ilgimi çekti.

Konuyu şöyle özetleyebilirim:

“Yapay zekâyı eğitme konusunda insan beyninin eğitilmesi yöntemlerinden yararlanabilir miyiz?”

İlk bakışta size biraz absürt görünebilir.

Neticede yapay zekâyı doğal insan beyni yaratıp, yazılımını da o yapmıyor mu?

Evet öyle lakin Prof. Bilge konuştukça anladık ki hiç de öyle değilmiş.

Satrançcı Karpov'un beyni ne kadar enerji harcamıştı

Yapay zekâ dediğiniz şey aslında bir “çip’in eğitimi…”

Evet o çipin bir zekâ haline gelmesi için “eğitilmesi”, okula gönderilmesi  gerekiyor.

Ve işte bu eğitim çok, lakin çok enerji gerektiriyor.

Bilimsel araştırmalar bir insanın günlük enerji tüketiminin yüzde 20-25’ini tek başına beynin tükettiğini gösteriyor.

Bunun çok ilginç bir örneği de var.

1984 yılında yapılan Dünya Satranç Şampiyonası'nda Anatoly Karpov unvan için yarışırken, 5 ay boyunca öyle enerji harcamıştı ki, 10 kilo zaylıflamıştı…

Evet insan beynini eğitmek büyük enerji gerektiriyor.

Bir çipe 'Beni aya gönder' komutu öğretmek için kaç araba gerekir?

Ama bir çipi yapay zekâ haline getirmek için harcanan enerji, bunun çok lakin gerçekten çok üstünde.

Ve bunun sonucunda anormal bir emisyon salınımı ortaya çıkıyor.

Buyrun Prof. Bilge’nin o akşam verdiği şu örneğe bakın:

“Bir tek AI, yani yapay zekâ modelini eğitmek eşittir 5 Arabanın 20 yıllık emisyon salınımı demektir.”

Bu örneğini bir başka karşılaştırma ile daha çarpıcı hale getirdi:

“Aı (Yapay zeka) ‘Beni aya gönder’ komutunu öğretmek için çıkan karbon ayak izi, aya arabayla gidip gelmede çıkan karbon izine eşit…”

“Yani” diyor Prof. Bilge, “İnsan beyni çok verimli bir elektrokimyasal makinadır. Bir çipe yapay zekâ eğitimi vermek için, beynin ucuz öğrenme yönteminden yararlanabiliriz.”

Bu arada çok önemli bir uyarı yapıyor:

“Yapay zekâ ve çip eğitimine harcanan enerji sorununa bir çare bulamazsak 20-30 yıl sonra yeryüzünde üretilen enerjinin tamamını bilgişlem süreçlerine harcamak zorunda kalacağız.

Kedilerimize bebek kuşlar gibi şarkı söylemeyi nasıl öğretiriz?

Tabii bunu dinlerken aklıma o gün kedilerimize çip taktırmak için harcadığımız enerji ve para geldi.

Kedi çiplerini aklıma takan da Prof. Bilge’nin doğal bir canlı beyninin öğrenmesi için verdiği örnekti.

Çünkü verdiği örnek şuydu:

“Bebek kuşlar şarkı söylemeyi nasıl öğrenir…”

Peki yavru kediler miyavlamayı nasıl öğrenir…

Salı günü kedilerimize taktırdığımız çipler birer yapay zekâ modülü değildi. Ama neticede bir çipti.

Yani o çiplere de bir şeyler öğretilebilir.

Ertuğrul Özkök: Başörtülü muhafazakâr bir 'bacımızla' dalga geçilebilir mi?

Belki bir gün kedilerimizin ızdırabını daha iyi anlarız

O zaman şöyle bir noktaya geldim.

Prof. Yıldız  ve o alanda çalışan bilim insanları, insan beyninin öğrenme tekniklerini yapay zekâ eğitiminde de kullanabilir hale gelirlerse, ev hayvanlarına çip taktırma işlemi de bambaşka boyutlar alabilir.

Bebek kuşların şarkı söylemeyi öğrenme yöntemi evdeki hayvanlarımızın çiplerinin de birer yapay zekaya dönüştürülmesi yolunu açabilir.

Bunun sonucu ne olur bilmem.

Ama en azından acık çeken hayvanımızın ızdıraplarını daha iyi anlayabilecek hale gelebiliriz.