Ev kiraları yüzde 40 düştü, dükkanlar kepenk kapattı!

  Küresel salgın corona virüsle birlikte uzaktan eğitimin zorunlu bir hal alması üniversite şehirlerinde hem emlak piyasasını hem de ticari hayatı olumsuz etkiledi. Kiralık ev fiyatları yüzde 40’a varan oranda düşerken, kafe ve restoranlar da boş kaldı. Yurtlardan ikinci el mobilyacılara kadar birçok işletme bu süreçte darboğaza girdi. Biz de öğrenci şehirlerindeki sivil toplum kuruluşları temsilcileri, esnaflar ve emlak danışmanlarıyla yaşadıkları sorunları konuştuk.

DEVREN KİRALIK İLANLARI ARTTI

Hürriyet gazetesinden Gülistan Alagöz'e konuyu değerlendiren Eskişehir Emlak Komisyoncuları Odası Başkanı Gazi Çelik, binlerce üniversite öğrencisine ev sahipliği yapan şehirde salgının etkisini çok net gördüklerini söyledi. Ev kiralarının düştüğünü, apart işletenlerin büyük zorluk yaşadığını, kafelerin kepenk indirdiğini belirten Çelik, “Eskişehir hem yaşam kolaylığı hem de birçok ile göre daha ucuz olması nedeniyle ailelerin ve öğrencilerin öncelikli tercihiydi. Normalde eylül ayında şehrimizde canlılık başlardı ama pandemi etkisiyle öyle olmadı. Ev sahipleri paniğe kapılmış durumda. Kirası 1300 lira olan yer 1000 lira, 1000 lira olan yer 700 liraya kadar düştü. Öğrencilerle dolan kafe ve restoranlar bomboş. Geçmişte 10-15 milyar lira kira kolaydı ama bugün o esnaf için imkansız. Esnaf devretmek istiyor ama devredecek birini bulamıyor.

Son aylarda ‘devren kiralık’ ilanları arttı. Öte yandan apart işletenler da zorda. Pandemiyi öngörmek mümkün değildi. İşletmeci borçlanmış, kendine göre yatırım yapmış. Şimdi aile sözleşmeye rağmen ödeme yapmıyor. İşletmeci kira, personel maaşı ödemeye devam ediyor. Salgının bitmesini ve Eskişehir’de hayatın normale dönmesini bekliyoruz" dedi.

BİRER BİRER KAPANIYOR

Sakarya Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Hasan Alişan esnafın pandemiden bu yana büyük kayıp yaşadığını söyledi. Alişan, “Yatırımcı öğrenci nüfusunu ve potansiyeli görerek yatırım yaptı. Apartlar açıldı, öğrenci için kafe ve restoranlara yatırım yapıldı. Şimdi bu yatırımcı kara kara ne yapacağını düşünüyor. Çünkü geliri erdi, gideri aynen duruyor. Kafelerin yüzde 70 geliri öğrenciden gelirdi, onlar birer birer kapanmaya başladı. Korkumuz bu sayının giderek artması. Bugüne kadar il genelinde pandeminin etkisiyle 295 kafe ve 180 restoran kapandı” dedi. Sakarya’da Remax Hür ofis sahibi Turan Çakar öğrencilerin gelmemesinin şehrin tüm ticaretini etkilediğini söyledi. Çakar, “Kafe ve restoranlar boş, toplu taşımalar eskisi gibi değil, mobilyacıdan gıdaya ticaretin her alanı olumsuz etkilendi.

Kafe kiralarını esnafın ödemesine imkan yok. Mecburen kapanıyorlar. Ev kiralarına da örnek vermek gerekirse 1100 -1200 olan kira 700-800’e düştü. Bu kira ile geçinen aileler zorda. Kiradaki düşüş satış fiyatına da yansıdı” diye konuştu.

MÜŞTERİLERİN 3’TE 2’Sİ ÖĞRENCİYDİ

Erzurum Terminal Caddesi’nde ağırlıklı olarak öğrencilere hitap eden kafeler bulunuyor. Bu kafelerden birinin müdürü Ozan Bingöl, uzaktan eğitimle müşterilerin 3’te 2’sini kaybettiklerini söyledi. Bulundukları caddede 2 işletmenin yakın zamanda kapandığını belirten Bingöl, “Bu süreci en az hasarla atlatmak için devletimizden destek bekliyoruz” dedi. Erzurum’da üniversite öğrencisinin hem emlak piyasası hem de esnaf için en önemli gelir kapısı olduğuna dikkat çeken emlak ofisi sahibi Fatih Soral, “Üniversite çevresinde evler boş bekliyor. 1200 lira olan kira 800 liraya kadar düştü. Emlak ofislerinin işleri ciddi anlamda düştü. Bu kış esnaf için sert geçecek” ifadelerini kullandı.

YÜZDE 60 BOŞ KALDI

Bursa Emlak Müşavirleri Odası Başkanı Erdal Çelebi, şehirlerinde öğrenci kaynaklı önemli kayıplar yaşandığını belirterek şunları söyledi: “İlimizde öğrencilerimizin yoğunlukta ikamet ettikleri Görükle mevkimizde, geçen yıl ile bu yılı oranladığımızda kiralamalarda yüzde 60 bandında mülklerimiz boş kaldı. Sadece bu oran bile doğrudan bölgede diğer esnaflarımız iş hacimlerinin ne kadar düştüğünü gösteriyor. İşletmelerin bir kısmı geçici olarak kapanırken, bir kısmı kalıcı kilit vurdu. Bu süreçte bir kısım mülk sahiplerinin işletmelere kira anlamında kolaylık göstermesi büyük katkı sağladı.” Bursa’da Coldwell Banker ofis sahibi Çağatay Gümüşyay ise “Bursa’da öğrencilerin gelmemesinden dolayı kiralama fiyatlarında yüzde 10 seviyesinde gerileme oldu. Ayrıca bu evler boş kalınca ve fiyatlarda düşünce, daha pahalı kira ödeyen insanlar da bu evlere yöneldi. Dolayısıyla kiralık evlerde gelemeyen öğrencilerin oluşturduğu boşluk sebebiyle bir iç sirkülasyon yaşanıyor” diye konuştu.

DEPOLAR DOLDU MOBİLYA ALAN YOK

Öğrenci evleri boş kalınca bundan 2. el mobilya sektörü de etkilendi. Konya’da 2. el mobilya ve beyaz eşya satan mağazanın sahibi Mehmet Günay, “Biz 3 üniversitenin ortasındayız. Okulların açılacağı dönemde hergün onlarca müşteri gelirdi, şimdi siftahsız günlerimiz oluyor. Evi boşaltan eşyayı sattı gitti. Bizim depolar ağzına kadar doldu ama gelip mobilya alan yok. Koronavirüsün yarattığı bu durum sadece bizi etkilemedi. Kafesinden berberine tüm esnaf arkadaşlarımız zor bir süreçten geçiyor” şeklinde konuştu.

HAVA PARASI ALMADAN BIRAKIYORLAR

İzmir’de Coldwell Banker ofis sahibi Tarık Ordu özellikle özel üniversitelerin olduğu lokasyonlarda kiraların yüzde 40’ı bulan oranda gerilediğini söyledi. Ordu, “İzmir Ekonomi Üniversitesi’nin olduğu Balçova’da 1+1’lerin kiralık fiyatı 4 bin TL’den 2 bin 750 seviyelerine kadar gerilemiş durumda. Yine Bornova’da da mesela Yaşar Üniversitesi’nin olduğu lokasyonda 1+1 kiralık daire 1 yıl önce 3 bin TL iken 1800’e kadar düştü. Bu durumu da beyaz yakalı çalışanlar değerlendiriyor, daha iyi evlere çıkmaya başladılar. Özel üniversitelerin etrafındaki kafeler ve restoranlar da hava parası almadan işyerlerini devretmenin formülünü arıyor” diye konuştu.

YEME İÇME VE EĞLENCE ZORDA

Konya Emlakçılar Odası Başkanı Sedat Altınay, kiralık ev talebinin yok denecek kadar az olduğunu, üniversite çevresinde evlerin boş kaldığını söyledi. Buna bağlı olarak kiralarda ortalama yüzde 20 düşüş olduğunu belirten Altınay, “Konya’da öğrenci apartları ve yurtlar ciddi zorluk yaşıyor. Kimi hiç açılmadı, kimi ayakta kalmak için mücadele veriyor. Bölge esnafı da düşen öğrenci sayısı nedeniyle zor durumda” diye konuştu. Konya’da Turyap ofisi emlak danışmanı Mustafa Fatih Büyükturhan, Selçuk Üniversitesi çevresindeki evlerin boş kaldığını söyledi. Büyükturhan, “Üniversite öğrencileri gelmeyince kiralar yüzde 15 geriledi. Geçen yıl 1200 lira olan ev bu yıl 1000 liraya kiracı arıyor. Yeme içme ve eğlence sektörü de zorda. Bölgede kapanan dükkan sayısı arttı” dedi.