Fehmi Koru yazdı: Sinek’ten yağ çıkarmak diye buna derler

Bir yıl kadar önce aramızdan ayrılmış Yeniçağ yazarı Burhan Ayeri yazılarında sıkça market-pazara yansıyan hayat pahalılığını ele alırdı. O sıralar temel ihtiyaç maddelerinin fiyat serüvenini onun yazılarından izlerdim.

Şimdi her hafta pazara gidiyorum, marketleri de göz hizamda tutarak kendi gözlemimi kendim yapıyorum.

Çoğu insanın da benim gibi yaptığını sanıyorum.

Metropoll araştırma şirketinin yeni (Temmuz 2022) raporuna göre, ‘‘Son bir yıl içerisinde refah düzeyiniz nasıl değişti?’’ sorusuna ‘‘İyileşti’’ cevabını verenlerin oranı yüzde 10’un altında kalmış görünüyor. 

İktidar cephesi için en kötü haber bu.

Kimler var o yüzde 10 içerisinde, merak ediyorum.

Hafta sonu İstanbul’un bir önemli alış-veriş merkezine uğradım. Bayağı kalabalıktı.

İlk izlenimim şu: Piyasayı hareketli tutanlar, yabancı müşteriler…

Özellikle de Arap ülkelerinden gelenler…

Fehmi Koru yazdı: İngiltere’de oldu diye bizde de AK Parti’de isyan bekleyenler var, bunun neden olamayacağına dair tahlilim

AVM’deki kalabalığın yarıdan fazlası genci ve yaşlısıyla Arap müşterilerdi. Hemen her mağazadan ellerinde kocaman paketlerle çıkıyorlardı. Aralarında çocuk taşımaya yarayan arabaları paketlerini üst üste koymada kullananlar da az değildi.

Diziler sayesinde öğrendikleri Türkçe cümlelerle meramlarını anlatmaya çalıştıklarını fark ettim.

Bir kitapçı vitrininde sergilenen yerli-yabancı eserler arasında dikkatimi soyadı sebebiyle bir yabancı yazar çekti: Simon Sinek…

Kitaplarından birini karıştırırken ilginç bir anekdotla karşılaştım.

[Simon Sinek’in ‘Neden İle Başla’ (Start With Why) adlı eseri Arıtan Yayınevi tarafından 2013 yılında dilimize de aktarıldı.]

Anekdot şu:

Gözlemde bulunmak üzere dünyanın değişik ülkelerine giden Simon Sinek’in merakını bir ayrıntı çekmiş. Bazı ekipler arasındaki işbirliği ve dayanışma onları birbirleri için hayatlarını bile feda etmeye hazır hale getirirken, başka ekiplerde, teşvik amaçlı mükafatlar söz konusu olsa bile, iç çekişmeler, bölünmüşlükler ve tabii başarısızlıklar kaçınılmaz oluyormuş…

Doğru bir tespit bu.

Merakını gidermek için etrafa yönelttiği ‘‘Neden?’’ sorusunun kendince en makul cevabını tek cümleyle bir amiral vermiş: ‘‘Amirler yemeği en son yer.’’      

Bizde bir zamanlar sıkça tekrarlanan ‘‘Gemiyi en son kaptan terk eder’’ sözünün bir başka anlatımı bu. Hatta bu sözü tersinden ‘‘Gemiyi ilk önce fareler terk eder’’ biçiminde söyleyenler de olur.

Gördükleri de bu söze anlam katıyormuş. Yazar, ‘‘Gerçekten de, garnizonda rütbesi en küçük askerler yemek kuyruğunun başında yer alırken üst rütbeliler onlardan sonra sıraya giriyorlardı’’ gözlemini aktarıyor.

Liderlerin kendileri gibi yaşaması, çektikleri sıkıntıları anlaması, hatta onlar için fedakarlıkları göze alması, onların arkasından gelenlerin safları sıkı tutmalarını sağlıyor. 

Yazarın tespiti bu. ‘‘Bu bir yönetim teorisi değil, biyoloji’’ diyor Simon Sinek…

Bence gözleme dayalı bu tespit politika için de geçerli.

Kendileri gibi yaşayan, onlar için her fedakarlığa razı olan, hayatları düz bir çizgiden farksız liderler kalabalıkları arkalarına daha kolay topluyor; o çizgi bozulduğunda, hayat tarzları farklılaştığında arkalarındaki kalabalıkların azalmaya yüz tuttuğu görülebiliyor.

Simon Sinek tespitine kaynaklık eden amiralin sözünü biraz değiştirerek yeni kitabına başlık yapmış: ‘Leaders Eat Last’. [Bu kitabı da ‘Liderler En Son Yer’ adıyla Othello Yayınevi çıkardı.]

Fehmi Koru yazdı: Beklenen oldu ve Merkez Bankası faizi artırma kararı verdi, şaşırmayın bu dediğim gerçekten oldu

İş dünyasından politikaya uzanan geniş alanda, çalışanlar ve takip edenler ile amir ve lider arasında var olması doğal karşılanabilecek farklılığın ötesinde bir ayrışma belirmişse, çalışanlar ve takipçiler bu durumu fark eder etmez tavırlarını değiştirebiliyorlar.

Ayrışma bazen hayat tarzlarına yansıyor, bazen de söylemlere…

En son örneğini İngiltere’de gördük: Başbakan Boris Johnson koronanın en sert vurduğu günlerde ülkesi insanlarından fedakarlık bekledi, onları evlerine kapattı, en yakınlarıyla bile temas etmelerine engel koydu… Evlatlar anne babalarını ziyaret edemediler, ancak pencere arkasından onları görebildiler. Buna karşılık, Johnson ve yanındakilerin, yaşgünü gibi vesilelerle, defalarca maskesiz eğlenceler düzenledikleri ortaya çıktı…

Sonunda Johnson’un başbakanlıktan istifasını getiren süreç böyle başladı.

Bir başka ülkede, Sri Lanka’da, yalnız başbakan değil cumhurbaşkanı da, insanların çektiği çileleri anlayamaz bir görüntüyü yaşantılarında vermeye başlayınca, kendilerini ülke dışına atmayı gerektirecek bir süreci tetiklemiş oldular.

AVM’de bir kenara çekilip bir yandan çoğu yabancı insanların hareketlerini gözlemlemeye çalışırken, bir yandan da ‘‘Amirler yemeği en son yer’’ veciz sözü üzerinde düşündüm.

Türkiye’ye en fazla ilgi duyan Arap grubu şu sıralarda Kuveytlilermiş; Körfez’de yaşayan bir yakınım, ‘‘Kuveyt’teki dev alış-veriş merkezlerinde şu sıralarda yerel halktan fazla Katarlılar var; Türkiye’ye gelen müşterilerin bıraktığı boşluğu onlar dolduruyor’’ bilgisini verdi.  

Kuveytliler için Türkiye alış-veriş açısından tam bir cennet. Kendimi Kuveytli yerine koydum, AVM’de öğle yemeği bana sadece 1 Dinara mal oldu. Üstümü başımı -takım elbiseden gömlek, kemer, çorap ve ayakkabıya kadar- iyi bir mağazada 25 Dinar’a tamamlayabilirdim. [1 Kuveyt Dinarı yaklaşık 60 TL.]