Fehmi Koru: Yıllar önce ‘‘Eller aya, biz yaya’’ denirdi. 2023’te durumumuz pek mi farklı dersiniz

Önceki gün, global iş dünyasının haber ve yorumlarını büyük dikkatle izlediği uluslararası bir gazetede Türk ekonomisini değerlendiren bir yazı çıktı. Yazıya göre ölmüşüz de haberimiz olmamış.  

Ülkemiz ekonomisinin durumunu yabancılardan öğrenecek değiliz; hem iyi yetişmiş kendi ekonomistlerimiz var ve her fırsatta ne halde olduğumuzu anlatıyorlar, hem de bir başkasına muhtaç kalmadan hepimiz durumumuzun hiç iç açıcı olmadığının farkındayız.

Seçimden birkaç gün önce bir dostumla buluştuğumuz kafede içtiğimiz kahve için bir önceki haftadan 12 TL daha fazla para ödendi. Aynı kafeye bugün gitsek kahveye yeni bir zam daha gelmiş olabilir.

O arada ne oldu da kahvenin fiyatı arttı?

Fiyatı hiçbir makul gerekçe bulunmadan artan yalnızca kahve değil, neye el atsanız fahiş fiyatla karşılaşıyorsunuz. Bir çığ gibi artan fiyatlar karşısında gelirler güneş çıkınca eriyen kar gibi; pahalılıkla baş etmek mümkün değil.

Çare ne?

Ekonomiyle ilgili yanlış uygulamalardan vazgeçip daha tutarlı yeni politikalara geçilmesi…

Bundan başka bir çare yok.

Peki de akla gelen tek çarenin gerçekleşmesi mümkün mü?

Ne dersiniz, mümkün mü?

Şu anda ülkeyi yöneten siyasi kadro izledikleri ekonomik politikayı değiştirmek niyetinde değil. Görmeyen gözler bile yanlışı görür olduğu halde yapılanda ısrar ediliyor ve sıkıntıların ortadan kalkacağına inanmamız isteniyor.

Garip olan şu: Halkımızın önemli bir bölümü buna inanmış görünüyor.

Milletvekili seçimi için bir hafta önce sandığa gittik ve yanlış politikalar uygulayan iktidar partileri yeni Meclis’te sandalyelerin çoğunu kazandı.

Bizim oylarımızla oldu bu.

Önümüzdeki hafta yine sandık başına gidecek ve ekonomi orkestrasının şefi konumundaki cumhurbaşkanı için tercihte bulunacağız.

İlk turda en fazla oyu -hem de pek az bir eksikle- halen görevde bulunan cumhurbaşkanı aldı.

Şimdi de seçilmeye en yakın aday yine o görünüyor.

Bu işte bir yanlışlık yok mu?

Fehmi Koru: Muhalefet cumhurbaşkanı adayının seçilmesini gerçekten istiyor mu?

Lafı hepimizi ilgilendiren acil konu o olduğu için ekonomiden açtım, ama ülkeyi ve insanını yakından ilgilendiren hemen her konuda durumumuz ekonomiden farklı değil. Neye elimizi atsak o şey dökülüyor.

Dış politika sözgelimi…

İddia ‘dünya liderliği’, ancak liderlik bir yana, Türkiye dikkate alınmaya değer bir ülke olmaktan uzaklaştı. İkili ilişkilerde sorun yaşanmayan tek ülke kaldı: Rusya… Onunla da Suriye ve Libya politikalarımız çelişiyor, ama aldırmaz görünüyoruz.

Bu hafta Arap Birliği toplandı, Ukrayna lideri kendi derdini anlatmak için oradaydı; 12 yıl aradan sonra Suriye devlet başkanı Beşşar Esad’ı da diğer Arap liderler toplantıya davet edip geldiğinde bağırlarına bastılar.

Türkiye Arap Birliği’nin gözlemci ülkesi; biz ise artık o platformda istenen bir ülke değiliz.

Peki, Türk dünyası ile ilişkilerimiz ne halde?

Avrupa Birliği’ne üyelik peşindeydik, sahi o iş ne oldu?

Ülkesinde başkanlığa yeniden seçilmek için zemin yoklayan Donald Trump’ın, New York’ta şahsen sahip olduğu, ismini taşıyan binada bulunan barın duvarlarına astırdığı, kendi başkanlık dönemiyle ilgili övünç kaynağı saydığı anılara tanıklık eden fotoğraf ve belgeler arasında, bir başka ülkenin başkanına hakaret içeren bir mektubunun fotokopisi de bulunuyor.

Hangi ülkenin başkanı olabilir?

Dünya neleri konuşuyor bugün, biz ne ile meşgulüz…

Geçen hafta, ABD’de, Senato’nun bir alt komitesinin toplantısı vardı.

Toplantıya başkanlık eden senatör, konuşmasına başlamadan önce katılımcılara bir video izletti. Videoda katılımcıları şaşkınlığa sürükleyen sözler sarfeden başkanın bizzat kendisiydi, ama görüntü aslında ona ait değildi, sesi tıpkı kendi sesi olsa bile sözler onun ağzından çıkmamıştı.

Başkanı konuşur ve görüş açıklarken gösteren o videoyu ‘yapay zeka’ (artificial intelligence, AI) üretmişti. Toplantı da çok taze kullanıma girmiş olan ‘yapay zeka’ konusundaydı ve yanlış sonuçlar doğurabilecek bu yeni icadın içerdiği tehditle nasıl mücadele edilebileceğini araştırmak üzere yapılmaktaydı.

İcadın bazı ülkelerde kötüye kullanıldığı biliniyor.

Senatörler seçimlerin sonucunu etkileyebilecek sahte videoların devreye girmesinden endişeliydiler. Biri, ‘‘Ya, savaşın en kritik dönemecinde, sahte bir videoyla Ukrayna başkanına ordusuna teslim olma çağrısı yaptırılırsa?’’ sorusunu yöneltti.

Kime yöneltildi bu soru?

AI’ın mucidi olan şirketin yöneticisine…

O ne cevap verdi?

Şu cevabı verdi: ‘‘İnsanların bunun hayatımızı nasıl etkileyeceği konusunda endişeleri bulunduğunu biliyoruz. Bizler de endişeliyiz. Eğer bu teknoloji yanlış bir yöne giderse, pek çok büyük yanlışa yol açabilir.’’

Dünya bunları konuşuyor; olandan en fazla etkilenebilecek bir ülkede yaşayan bizler ise, bir hafta sonra yapılacak seçimde hayatımızı derinden etkileyecek bir iradeyi sandığa yansıtacağımızın tam idrakinde değil gibiyiz.

Global gündemden kopuyor ülkemiz.