Gıda Enflasyonu Türkiye'de 47 Aydır Kesintisiz Artıyor

Son dönemlerde dünya genelinde gıda fiyatları düşüş eğilimine girmişken, Türkiye'de gıda enflasyonu hızla artmaya devam ediyor. Bu durum, vatandaşların bütçelerini zorlamakla kalmayıp, ekonomide de çeşitli sorunlara yol açıyor. Gıda fiyatlarındaki kesintisiz artış sürecinin temmuz ayında 47 aya ulaşmasıyla Türkiye, dünya ile büyük bir makas açmış durumda. Temmuz itibarıyla son bir yılda dünya genelinde gıda fiyatları yüzde 3,1 oranında ucuzlarken, Türkiye’de bu oran yüzde 58,9’a kadar yükseldi.

DÜNYADA GIDA FİYATLARI DÜŞÜYOR

Kovid-19 pandemisi sürecinde, 2021’in son çeyreğinde yükselmeye başlayan gıda fiyatları, Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte daha da ivmelendi. Mart 2022'de zirveye ulaşan gıda fiyatları, ardından sevk ve tedarik sıkıntılarının azalmasıyla dünya genelinde düşüşe geçti. Sonrasında bazı aylarda gıda fiyatlarında artışlar yaşansa da genel eğilim aşağı yönlü oldu. Ancak Türkiye, bu olumsuz trendin tersine gıda fiyatlarında sürekli bir artış yaşamaya devam etti.

Dünya Gazetesi’nin haberine göre, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından hazırlanan Gıda Fiyat Endeksi, temmuz ayında hazirana göre yüzde 0,17’lik bir azalma göstererek ortalama 120,8 seviyesine geriledi. Dünya genelinde yaygın olarak ticareti yapılan gıda emtialarının fiyatlarındaki aylık değişimlerin izlendiği bu endeks, 2023 sonundaki düzeyinin yüzde 1,34 üzerinde gerçekleşse de bir yıl önceki seviyesinin yüzde 3,05 altında kaldı. Pandemi sonrası en yüksek seviyesine Mart 2022’de ulaşan bu endekste, toplam gerileme ise yüzde 24,4 oldu. Böylece dünya genelinde gıda fiyatları, bazı aylarda ani artışlar yaşasa da pandemiden bu yana ciddi anlamda ucuzladı.

TÜRKİYE’DE FİYAT ARTIŞI DEVAM EDİYOR

Dünyadaki bu düşüş trendinin aksine Türkiye’de gıda fiyatları pandemiden bu yana kesintisiz olarak yükselmeye devam ediyor. TÜİK’in açıklamalarıyla ortaya çıkan verilere göre, temmuz ayında tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) genel artış yüzde 3,23 iken, gıda ve alkolsüz içecekler grubundaki artış oranı yüzde 1,83 olarak kaydedildi. Gıda alt grubundaki aylık artış ise yüzde 1,69 olurken, alkolsüz içeceklerde bu oran yüzde 4,04’e ulaştı. 

TÜİK verilerine göre, gıda ve alkolsüz içecekler ana harcama grubunda bu yılın ilk yedi ayında fiyat artışı yüzde 27,55, son bir yılda ise yüzde 58,91 olarak gerçekleşti. Yıllık artış gıda alt grubunda yüzde 59,04, alkolsüz içeceklerde ise yüzde 57,05 seviyesinde belirlendi.

Türkiye’de gıda fiyatları, son olarak Ağustos 2020’de aylık yüzde 0,1’le bir düşüş göstermişti. Ardından gıda fiyatlarında yaşanan kesintisiz artış, 2023 yılı temmuz itibarıyla 47 aya ulaşmış durumda. Gıda fiyatlarındaki kümülatif artış ise Ağustos 2020-Temmuz 2024 döneminde yüzde 521,5 olarak belirlendi.

Küresel ekonomide olumsuz koşulların önemli ölçüde aşılmasıyla birlikte dünya gıda fiyatlarında gerileme süreci başlamışken, Türkiye’de bu dönem boyunca fiyatlar yüzde 209,9 oranında artış gösterdi.

MEYVE VE ETTE YÜKSEK ARTIŞLAR

TÜİK’in verilerine göre, gıda ve alkolsüz içecekler ana harcama grubunda son bir yılda en yüksek fiyat artışı meyvelerde yüzde 69,59 ile gerçekleşti. Et fiyatları ise aynı dönemde yüzde 67,46 arttı. Ayrıca, maden suyu, alkolsüz içecek, meyve ve sebze sularında yüzde 64,25, şeker, reçel, bal, çikolata ve şekerlemelerde yüzde 63,22, ekmek ve tahıllarda yüzde 60,22, katı ve sıvı yağlarda yüzde 59,14, kahve, çay ve kakaoda yüzde 49,7, süt, peynir ve yumurtada yüzde 49,56, balıkta ise yüzde 46,64 oranında yıllık fiyat artışı yaşandı.

FAO Gıda Fiyat Endeksi’ne göre dünya genelinde son bir yılda yaşanan fiyat düşüşü, esas olarak şeker ve tahıllardan kaynaklandı. Son bir yılda dünya genelinde şeker fiyatları yüzde 17,84, tahıllar ise yüzde 11,99 oranında düştü. Süt ürünleri yüzde 7,22, bitkisel yağlar yüzde 4,01 ve et fiyatları ise yüzde 0,84 arttı.