Merkez Bankası Başkanı Uysal: Kur hedefimiz yok, TL aşırı değersiz bir noktada

BİST 100 hafta başındaki sert kaybının ardından dün %0,72 kazançla günü 1.152 puandan BİST Bankalar da %2,95 primle 1.161 puandan tamamladı.
Dün rekor tazeleyen döviz kurları yeni güne de yükselişle başladı ve son saat itibariyle USD/TRY 8,2190, EUR/TRY  9,68, GBP/TRY 10,73, CHF/TRY 9,03 seviyesinden işlem görüyor.

TEMMUZ AYINDA NE DEMİŞTİ?

Temmuz ayındaki raporda Uysal, “Enflasyonun 2020 yılı sonunda yüzde 8,9 olarak gerçekleşeceğini, 2021 yılsonunda ise yüzde 6,2’ye geriledikten sonra orta vadede yüzde 5 düzeyinde istikrar kazanacağını tahmin ediyoruz. Enflasyonun, yüzde 70 olasılıkla, 2020 yılı sonunda yüzde 6,9 ile yüzde 10,9 aralığında (orta noktası yüzde 8,9), 2021 yılı sonunda ise yüzde 3,9 ile yüzde 8,5 aralığında (orta noktası yüzde 6,2) gerçekleşeceğini öngörüyoruz.” açıklamasını yapmıştı. Bu toplantıda ise beklentiler yılsonu enflasyon tahmininin çift haneye yükseltilmesi yönünde.

Enflasyondaki yükseliş beklentisi ile Eylül’de faiz artıran ancak risklerin devam ettiğini vurgulamasına karşın Ekim’de faizleri sabit tutan merkez bankasının enflasyon sunumu son derece önemli. Yılsonu tahmini ile son 3 aylık dönemdeki enflasyon görünümündeki bozulmanın ne oranda olduğu TL’nin fiyatlaması için de son derece kritik.

MURAT UYSAL'DAN İLK AÇIKLAMA 

TCMB Başkanı Murat Uysal: "Yüksek frekanslı veriler toparlanmanın eylül ve ekim aylarında sürdüğüne işaret ediyor."

"Enflasyonun yıl sonunda yüzde 12,1 olarak gerçekleşeceği, 2021 sonunda yüzde 9,4'e gerileyeceği tahmin edilmektedir."

UYSAL'IN KONUŞMASINDAN ÖNCE ÇIKANLAR

"Koronavirüs salgınını takiben nisanda dip seviyesini gören küresel faaliyet kısmi toparlanma kaydetti. PMI endekslerinde toparlanma sürüyor. Ancak küresel faaliyet salgın öncesi düzeyinin altında seyrediyor. Veri akışıyla birlikte 2020 büyüme öngörüleri iyileşse de bu yıl geneli için belirgin daralmalara işaret ediyor. Ekonomik politikalar ve salgına yönelik belirsizlikler devam ediyor. Küresel iktisadi faaliyette toparlanmaya yönelik belirsizlikler devam ederken büyüme tahminlerinde de belirsizlikler sürüyor. Enerji fiyatları düşük seviyesini korurken, gıda başta olmak üzere emtialar salgın öncesi düzeyini arştı. Gelişmiş ülkelerde enflasyon salgın öncesine göre düşük seyrediyor. Salgın nedeniyle genişleyici parasal faaliyetler sürüyor. Küresel likidite koşullarındaki artışa e gelişmiş ülkelerdeki düşük getiriye rağmen çıkış yönlü portföy yatırımları sürüyor. Düşük miktarda borçlanma senedi piyasalarına girişler gözlendi uluslararası fonlardan. Türkiye’den portföy çıkışları üçüncü çeyrekte de devam etti, Türkiye'nin risk primi küresel belirsizlikler ve ülkeye özgü nedenlerle risk primi yüksek seyretti. Dış borç ödemeleri ve portföy çıkışları dış finansman ihtiyacını arttırdı döviz kuru oynaklığı arttı. Dış finansman sıkılaşmasına rağmen yurtiçinde kredi genişlemesi sağlandı ve ekonomide hızlı bir toparlanma sağlandı. Enflasyon ve dış denge üzerindeki yansımaları nedeniyle normalleşme ihtiyacı gerekli oldu. BU kapsamda ağustostan bu yana para politikası ve likidite yönetimi kapsamında atılan adımlar ve normalleşmede finansal koşullarda belirgin sıkılaştırma sağlandı. Kredi faizlerinde belirgin yükselişle kredi büyümesi önemli ölçüde yavaşladı. V tipi belirgin bir toparlanma kaydettik. Salgından olumsuz etkilerine turizm bağlantısı yüksek sektörlerde iyileşme sınırlı kaldı. Toparlama eylül ve ekim aylarında sürdü, finansal koşullardaki sıkılaşmayla birlikte talebin hız kesmesi ile birlikte 2020 yılında pozitif büyüme ihtimalinin oldukça güçlendiğini değerlendiriyoruz. Dış dengende mal ihracatında iyi gelen büyüme hizmet faaliyetlerinde turizm başta olmak üzere düşüş cari işlemlerde hızlı bir artış gerçekleşti. İhracat rekabet gücü kazanımlarıyla hızla toparlandı salgın öncesi düzeylerini aştı ertelenmiş talebe ve salgın tedbirleri kapsamında uygulanan likidite ve ithalat toparlanma sürecine girdi. Altın ithalatı ise küresel belirsizliklere ek olarak dolarizasyonla birlikte ağustosta tarihi seviyelerine ulaştı. İlk 8 ayda 26,5 milyar dolar seviyesinde cari açık gerçekleşti. Altın hariç tutulduğunda ihracatın ithalatı karşılaması tarihi yüksek seviyelerde gerçekleşti. Bu doğrultuda salgın dönemine özgü kredi politikalarının normalleşmesiyle kredi talebinin azalması reel kurun dengeleyici hale gelmesini bekliyoruz. İhracattaki toparlanma ve emtiadaki düşük seviyeler cari işlemler dengesini destekleyecek.

YILLIK ENFLASYON YÜKSEK SEYRE İŞARET EDİYOR

Toparlanma işgücü piyasasına olumlu yansıyor ama henüz yarısı telafi edilebildi. Kısa çalışma başta olmak üzere işsizlik sigortası fonu ve cari transferler hane halkı gelir kayıplarını sınırladı. Ekonomideki toparlanmayla birlikte temmuzda işgücüne katılım arttı işsizlik oranı azaldı. Yeni iş ilanlarının arttığı ve istihdam koşullarının iyileştiğini öncü göstergeler gösteriyor. Tüketici ve çekirdek B enflasyonu üçüncü çeyrekte yüzde 11,75 ve 11,57 olarak gerçekleşti. Temmuz enflasyon raporu tahmin aralığının üst bandına yakın seyretti. Talep yönlü dezenflasyonist beklentilerin artmasıyla üçüncü çeyrekte enflasyonda düşüş olacağı öngörümüze rağmen enflasyon öngörülenden yüksek seyretti. Alkollü içecekler ve enerji gruplarında baz etkisi düşüşte etkili oldu. Yıllık enflasyon tahmin bandının içinde kalsa da yüksek seyre işaret ediyor. Hizmetlerde ise nispeten daha ılımlı seyir izleniyor. Temel mal enflasyonun yükselişte döviz kuru gelişmeleri ve güçlü kredi ivmesine bağlı olarak dayanıklı mal grubu etkili oldu. Hizmetler sektöründe normalleşmeyle arz yönlü enflasyonist bastılar bir miktar azaldı. Gıda enflasyonunda yüksek seyir devam ediyor. Uluslararası gıda fiyatlarının yükselişe geçmesiyle maliyet baskıları yoğunlaştı sektörde. Ankete dayılı enflasyon beklentilerinde yükseliş devam etti.

EKİMDE SIKILAŞMA YÖNÜNDE GÜÇLÜ BİR ADIM DAHA ATTIK

Enflasyon belirsizliği halen yüksek seyrediyor. Ağustosta sıkılaştırıcı adımlara başladık. Aynı dönemde parasal sıkılaştırmayla uyumlu olacak şekilde TL ve yabancı para zorunlu karşılıklardaki artış fonlama ihtiyacının yükselmesinde etkili oldu. Fonlama swap işlemleriyle karşılandı. Açık piyasa işlemleriyle yapılan fonlama kompozisyonunda hedefli likidite imkanlarını azaltarak belirgin değişilme gittik. Haftalık ve repo azaltıldı gecelik fonlama ve geleneksel repoda artış gerçekleştirdik. Enflasyon görünümüne yönelik risklerin sınırlanması için eylülde politika faizini arttırdık ağırlıklı ortalama fonlama maliyetini arttırdık. Ekimde sıkılaşma yönünde güçlü bir adım daha attık. Bu kapsamda para politikası operasyonel çerçevesinde değişiklik yaptık GLP faiz oranı ile gecelik borç verme faiz oranı farkını 300 baz puan belirledik. Enflasyon görünümünde belirgin iyileşme sağlanana kadar sıkı para politikası sürdürülecek çerçeveyi oluşturduk. 

"DÖVİZ KURUNUN REEL YA DA NOMİNAL SEVİYESİYLE İLGİLİ BİR HEDEFİMİZ YOK"

TCMB Başkanı Uysal, "Merkez Bankası olarak döviz kurunun reel ya da nominal seviyesiyle ilgili bir hedefimiz yok, aşırı volatilite hassasiyetimiz var." ifadesini kullandı. Faizde ne zaman normalleşeceğiz sorusuna, "Enflasyon beklentisi, enflasyon görünümünde belirgin iyileşme sağlanana kadar para politikasında sıkı duruş devam edecek. Daha çok odaklanma ağırlıklı fonlamaya odaklanmalı. Geç likidite penceresi üst sınır olarak görülmeli. Bu da reel faizlerinde pozitif bir yükselmeyi ima ediyor" yanıtını verdi. Uysal, döviz kurlarındaki şiddetli yükselişe nasıl baktıkları sorusuna, "Döviz kurundaki hareketler birçok faktörden etkileniyor. Jeopolitik gelişmeler, bekleyişlerin ön plana çıktığını söyleyebiliriz. Merkez Bankası olarak reel veya nominal bir kur beklentisi beklemiyoruz. Nominal ve reel fiyat hedeflemesine bakıyoruz. Tabi ki mevcut makroekonomik temellere baktığımızda, Türk lirasının oldukça, aşırı değersiz bir noktada olduğunu değerlendirebiliriz. Para politikası duruşunun enflasyonu kontrol altına alma etkisiyle, döviz kurlarında da etkisinin olmasını bekleriz. Bizim döviz kurlarını hedefleme gibi bir duruşumuz yok" yanıtını verdi.

'GÜVEN SORUNLARI OLABİLİYOR'

Uysal, Merkez Bankası'nın bağımsızlığı ve döviz kurlarında hedefleme yapmadan enflasyonda nasıl hedefleme yapılabileceği sorusuna şöyle yanıt verdi: "Enflasyon tahminleri yaparken kurdan kaynaklanacak etkileri dahil ederek açıkladık. Türk lirası cinsi ithalat fiyatlarının enflasyondaki etkisi oldukça belirgin düzeyde. Kur seviyelerine baktığımızda zaman zaman ekonomik temellerden uzaklaşma olabilir. Kurun seviyesiyle ilgili herhangi bir tahminimiz yok. Enflasyona etkisindeki rahatsızlığımızı da buna bağlı olarak sıkılaştırma adımları yaparak devam edeceğiz. Merkez Bankası'yla ilgili tartışılan güven sorusu, olağanüstü dönem içinde elimizdeki araçlarla, müdahale yapmaya gayret ediyoruz. Salgının etkilerini azaltmak için attığımız adımlar ve yan adımlar, yani elimizdeki araçlarla gerekli adımları atmaya devam edeceğiz. Olağanüstü dönemden geçtiğimiz için Merkez Bankası'yla ilgili güven tartışmaları yaşanabiliyor. Güçlü para politikasını devam ettirerek, zaman içinde bu güveni artıracağız. İletişimi de artıracağız. Buradaki dozu artıracağımızı söyleyebilirim." 

MB Başkanı Uysal'ın açıklamaları şöyle: "Enflasyon raporunun yeni hali genel değerlendirme, ekonomik görünüm ve orta vadeli öngörülerden oluşuyor. Küresel faaliyette normalleşme adımlarıyla kısmi toparlanma sinyalleri gözlenmekle beraber salgının seyrine ve ekonomi politikalarının etkilerine ilişkin belirsizlikler devam ediyor. Gelişmiş ülkeler zayıf büyüme görünümü ve düşük seyreden enflasyon doğrultusunda genişleyici parasal ve mali duruşlarını sürdürüyor, ancak gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımları zayıf ve dalgalı bir seyir izliyor. Yüksek belirsizlik ortamı fonların gelişmekte olan ülkelere yönelmesini engelliyor. Döviz kuru oynaklığı son dönemde artarken, salgın dönemine özgü politikalardaki normalleşme adımlarıyla kredi büyümesi üçüncü çeyrek sonunda önemli ölçüde yavaşladı. Türkiye'nin risk primi dalgalı ve yüksek seyrediyor. Finansal koşullarda belirgin bir sıkılaşma sağlandı. 3.çeyrekte iktisadi faaliyet v tipi belirgin bir toparlanma kaydetti. Altın hariç tutulduğunda ihracatın ithalatı karşılama oranı oldukça yüksek seyrediyor. Mal ihracatındaki güçlü toparlanmaya karşın hizmet gelirlerindeki düşüş ve ithalattaki yükselişle cari işlemler açığı arttı. 2020 yılında muhtemelen pozitif büyüme göreceğiz. İktisadi faaliyetteki güçlü toparlanma işgücü piyasasına yansımaya başlamakla birlikte, istihdam salgın öncesi seviyelerin altında seyrediyor. İstihdam kaybının yarısı bu dönemde telafi edildi. Öncü göstergeler istihdamın iyileşmeye devam ettiğini gösteriyor. Yıllık tüketici enflasyonu 3.çeyrekte temmuz enflasyon raporunda sunulan tahmin bandı üst bandına yakın seyretti. Güçlü kredi ivmesiyle ekonomide sağlanan hızlı toparlanma ve finansal piyasalarda yaşanan gelişmeler neticesinde enflasyon öngörülenden daha yüksek bir seyir izledi. Çekirdek göstergeler 3.çeyreket enflasyon eğiliminin temel mal grubu kaynaklı olarak yükseldiğine işaret ediyor. Hizmetler sektöründe arz yönlü enflasyonist baskılar bir miktar azaldı. Gıda enflasyonundaki yüksek seyir devam ediyor. Enflasyon beklentilerini kontrol altına almak ve enflasyondaki düşüş sürecini yeniden tesis etmek amacıyla para politikası ve likidite yönetimi kapsamında sıkılaştırma adımları atıldı. Uluslararası ham petrol fiyatlarının uzun bir süre salgın öncesi seviyelerinin altında seyredeceğini öngörüyoruz. ABD doları cinsinden ithalat fiyatlarının daha hızlı toparlanacağını öngörüyoruz. 2020 petrol fiyat tahmini 41,6 dolar, 2021 tahmini 43,8 olarak bırakıldı. 2020 gıda fiyat enflasyonu tahmini yüzde 10,5'ten yüzde 13,5'e çıkarıldı. 2021 gıda fiyat enflasyonu tahmini yüzde 8,0'den yüzde 10,5'e çıkarıldı. Enflasyonun 2020 yıl sonunda %12,1 olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. (önceki %8,9) Enflasyonun 2021 yıl sonunda %9,4 olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. (önceki %6,2) Enflasyonun orta vadede %5,0 düzeyinde istikrar kazanacağını tahmin ediyoruz. Enflasyonun, %70 olasılıkla 2020 yılı sonunda %11,1-13,1 aralığında -orta noktası %12,1- gerçekleşeceğini öngörüyoruz. (Önceki %6,9-10,9 aralığı ile %8,9) Enflasyonun, %70 olasılıkla 2021 yılı sonunda %7,1-11,7 aralığında -orta noktası %9,4- gerçekleşeceğini öngörüyoruz. (Önceki %3,9-8,5 aralığı ile %6,2)"