Güneş aktivitesinin artması üzerine uydular Dünya'ya düştü!

Avustralya'nın Curtin Üniversitesi'ne ait Binar Uzay Programı'na ait üç küçük uydu, geçen hafta Dünya atmosferine girerek yandı. Bu durum beklenen bir sonuç olsa da, uyduların yalnızca iki ay dayanarak beklenenden çok daha erken yok olması, bilimsel testler ve sistem denemeleri için değerli bir zaman kaybına yol açtı. Normalde altı ay sürmesi beklenen bu görev, üçte bir sürede sona erdi.

Binar-2, Binar-3 ve Binar-4 olarak adlandırılan CubeSat tipi uydular, düşük Dünya yörüngesinde yer alıyordu. Bu tür uydular, yeryüzüne yakın yörüngede hareket ettikleri için zamanla hız kaybeder ve atmosferle sürtünme sonucu yavaşça Dünya'ya çekilirler; en sonunda atmosferde yanarak yok olurlar. Ancak Binar uyduları, beklenenden çok daha hızlı bir şekilde, yalnızca iki ay dayanarak yok oldu.

Bu erken yok olmanın nedeni, son zamanlarda Güneş'teki etkinlikte görülen artıştı. Güneş'in kuvvetli aktiviteleri, düşük yörüngedeki uydular üzerinde büyük bir tehdit oluşturuyor. Yüksek Güneş aktiviteleri, uyduların yörüngelerindeki bozulmalara yol açarak, onların daha hızlı bir şekilde Dünya'ya düşmelerine neden olabiliyor.

Güneş'in aktivitelerinin yüksek olmasının sebebi, Güneş’in manyetik alanındaki değişikliklerdir. Güneş, her 11 yılda bir manyetik kutuplarını tersine çevirir ve bu döngünün ortasında aktiviteler zirveye ulaşır. Güneş’in aktiviteleri öngörülebilir olsa da, spesifik olayların tahmin edilmesi zordur ve bu konuda yapılan çalışmalar hala gelişmektedir.

Son birkaç ayda, Güneş'in aktiviteleri beklenenden 1,5 kat daha fazla artarak, uydular için ciddi riskler oluşturdu. Artan solar aktivite, güneş lekeleri, güneş patlamaları ve güçlü güneş rüzgarlarına yol açarak, düşük yörüngedeki uyduların atmosferle sürtünmesini artırmış ve bu uyduların hızla Dünya'ya düşmesine sebep olmuştur.

Binar Uzay Programı, Curtin Üniversitesi tarafından yürütülen ve uzayda operasyon yapma bariyerlerini azaltmayı hedefleyen bir araştırma programıdır. Programın ilk uydusu Binar-1, Eylül 2021'de başarılı bir şekilde fırlatılmış ve 364 gün yörüngede kalmıştı. O dönemde Güneş'in aktivitesi daha düşük olduğu için uydu beklenen süreden daha uzun süre yörüngede kalabilmişti. Ancak Binar-2, 3 ve 4'ün görev süresi, Güneş'in yüksek aktivitesi nedeniyle yalnızca iki ay sürdü. Bu durum, CubeSat misyonlarının düşük maliyetli olmasına rağmen erken sona ermesinin pahalı olabileceğini gösterdi. Özellikle ticari uydular için daha doğru uzay hava tahminlerine olan ihtiyaç belirginleşti.

Güneş'in aktivitelerinin zamanla azalması bekleniyor. Güneş’teki bu yüksek aktivitenin 2026’ya kadar düşmesi, 2030 civarında ise minimum aktivite seviyesine gerilemesi öngörülüyor. Bu deneyim, Binar Uydu Programı için bir ders olsa da, program yetkilileri gelecekteki misyonlar için hazırlık yapmayı sürdürüyor. Gelecekteki uydu fırlatmalarının daha istikrarlı bir uzay hava koşulunda yapılması planlanıyor.