Haydarpaşa Garı’nda tarihi utanç

BirGün’den İsmail Arı’nın haberine göre, AKP, İstanbul’un en önemli tarihi yapılarından biri olan Haydarpaşa Garı’nı görmezden geliyor. Ankara’da, Marmaris Okluk Koyu’nda ve Bitlis Ahlat’ta birkaç yılda saraylar inşa eden iktidar, 12 yıl önce çıkan yangında ve söndürme çalışmalarında büyük oranda zarar gören tarihi Haydarpaşa Garı’nın restorasyonunu ve tadilatını hâlâ tamamlamadı.

28 Kasım 2010’da Haydarpaşa Garı’nın çatısında yangın çıktı. Denizden ve karadan yapılan müdahalenin ardından iki buçuk saatte söndürülen yangında tarihi yapının çatısı ve dördüncü katı büyük oranda zarar gördü. Denizden gemilerle yapılan müdahalede deniz suyunun kullanılmasının binadaki zararı artırdığı iddia edildi.

2013’te de Haydarpaşa Garı’ndaki yangınla ilgili davada, izolasyon çalışmasını yapan 2 işçi ve şirket sahibi 10 ay hapis cezasına mahkum edildi. Yangının ardından başlatılan restorasyon ve onarım çalışmaları ise yıllardır tamamlanmadı. Tarihi yapının dışına kurulan iskele çalışmalar tamamlanamadığı için yıllar sökülemiyor.

YILLARDIR ONARILAMADI

1908 yılında hizmete giren, depremlere, deniz kazalarına ve yangınlara rağmen ayakta kalmayı başaran Haydarpaşa Garı’nın, 2010’daki yangında hasar gören kısımlarını BirGün görüntüledi. Şimdi Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) 1’inci Bölge Müdürlüğü personelinin bulunduğu gar binasında bir yandan restorasyon çalışmalarının yıllardır devam ettiği açıklansa da tarihi yapının dördüncü katı adeta içler acısı bir halde.

Mansur Yavaş: Ankapark'ın kapılarını vatandaşlarımıza açıyoruz

Katın duvarları ve tavanı söndürme işleminde kullanılan sudan dolayı hasar gördü ve yıllardır onarılmadı. Duvarların ve tavanın sıvaları dökülürken birçok oda da yıllardır kullanılamıyor. Ayrıca koridordaki pencerelerin de hâlâ onarılmadığı görüldü. Hasarlı pencereler plastik maddeler ile kapatılmaya çalışılıyor. Binanın içerisinde böyle bir manzara varken binanın dışına yerleştirilen tabelalarda ise “Haydarpaşa Garı İstanbul’un gözbebeği ve ortak değerimiz” yazıyor.

Tarihi yapının bir başka bölümünde de tavanın büyük oranda hasarlı olduğu görülürken söz konusu alana şeritler çekilerek alana girişler engelleniyor. Ayrıca Haydarpaşa Garı’nın bazı odalarının tavanında ise özel işlemeler ve motifler yer alıyor. Ancak 12 yıl önce çıkan yangını söndürme çalışmalarda tavanlardaki işlemelerin de zarar gördüğü anlaşılıyor.

ARAZİ İŞTAH KABARTIYOR

Haydarpaşa Garı’nın da içerisinde yer aldığı TCDD yerleşkesinin toplam büyüklüğü yaklaşık 1 milyon metrekareyi buluyor. Megakent İstanbul’un en paha biçilemez alanlarından bir olan bu yerleşkenin içerisinde yer alan birçok bina ise son yıllarda birer birer boşaltıldı. Binaların depreme dayanıksız oldukları gerekçesiyle boşaltıldığı iddia edilirken birçok bina ise adeta harabeye dönmüş durumda.

Sadece tarihi gar binası değil bu devasa arazi de hep iktidarın hedefinde oldu. 2004 yılında basında “Haydarpaşa Manhattan olacak” başlığı altında Haydarpaşa Limanı ve çevresi için hazırlanmakta olan proje ile gar ve limanı içine alan bölgenin dünya ticaret merkezi olarak planlandığı duyuruldu. Projede 7 tane gökdelen yer alması büyük tepki çekti. Koruma Kurulu’na kadar taşınan bu proje Haydarpaşa Dayanışması’nın etkin muhalefeti ve Koruma Kurulu’nun kararı ile onaylanmadı. Yıllardır zaman zaman Haydarpaşa Garı binasının otel yapılacağı da iddia ediliyor.

Öte yandan Haydarpaşa Garı’nda yaklaşık 300 dönümlük alanda 2018 yılında başlayan arkeolojik kazılar da devam ediyor. Kazılarda Helenistik döneme ait bir mezar, yeni bir çoklu mezar, bir döküm atölyesi ile peron alanı dışında Osmanlı dönemine ait bir çeşme, Bizans dönemine ait bir ayazma, 2’nci Dünya Savaşı zamanında kurulan bir sığınak bulundu.

Geçen günlerde de tarihi gar binasında görev yapan personelin bağlı olduğu TCDD 1’inci Bölge Müdürlüğü’nün inşa edilecek bir binaya taşınmasının planlandığı ve binanın tamamen boşaltılacağı ortaya çıktı.

SORU İŞARETLERİ YARATTI

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şube Başkanı Esin Köymen de Haydarpaşa Garı’nda yıllardır tamamlanamayan restorasyon çalışmalarını değerlendirdi. Restorasyon çalışmalarının belirlenen süre içerisinde tamamlanmadığını vurgulayan Köymen, “Bu kadar uzun soluklu bir restorasyon çalışması kabul edilebilir değil. Peronlar bölümünde yapılan çalışmalarda arkeolojik kalıntılara rastlandı. Bizim talebimiz bir an önce kazı çalışmalarının tamamlanıp Haydarpaşa’nın arkeolojik potansiyeliyle birlikte gar fonksiyonun devam etmesi. Daha önce de imar planlarında garın otel olması planlandı. Açtığımız davayı otel fonksiyonu kısmı için kazandık ve planların gara otel fonksiyonuna verilen kısmı iptal edildi. Ancak planların gar arazisine ticari fonksiyon veren kısmı iptal edilmedi. Haydarpaşa’nın restorasyon çalışmalarının gereğinden fazla uzun sürmesi aklımızda soru işretleri yaratıyor” dedi.

MECLİS GÜNDEMİNDE

BirGün’ün 19 Temmuz’da “İskeleleri İBB’den almak istiyorlar” başlığıyla ve 20 Temmuz’da “Haydarpaşa Garı için yeni plan!” başlığıyla yayımlanan haberleri TBMM gündemine taşındı. TCDD’nin Haydarpaşa Tren Garı’nın tamamen boşaltma ve personeli başka bir binaya aktarması planları haberlerini Meclis gündemine taşıyan CHP İstanbul Milletvekili Emine Gülizar Emecan, “İktidara geldikleri ilk günden beri Haydarpaşa ile uğraşıyorlar. Önce dünya ticaret merkezi yapacağız, sonra otel yapacağız derken o talihsiz yangını yaşadık ve senelerdir restorasyon çalışmaları bir türlü tamamlanmıyor. Kamu yararı umurlarında değil; tek dertleri rant, talan ve İBB ile hesaplaşma” dedi.