İşyerinde performans artırmak için uyarıcı kullanan çalışan sayısı artıyor

İşyerlerinde performans baskısı, insanlık dışı iş yükü dayatması ve angaryalar nedeniyle uyarıcılara başvuran çalışan sayısı giderek artıyor.  

BBC Capital'den Zaria Gorvett'in haberine göre, Fransız yazar Honore de Balzac'ın kahvenin beyin gücünü artırdığına dair inancı sonsuzdu. Ünlü yazarın günde 50 fincan kahve içtiği ve sabahlara kadar yazdığı söyleniyor. Hatta bir dönem daha çok işe yaradığı inancıyla kaşık kaşık öğütülmüş kahve yermiş. İşe yarayıp yaramadığını bilmiyoruz ama Balzac 100'den fazla roman, oyun ve hikâye yazmış, 51 yaşında da kalp yetmezliğinden ölmüştü.

Yüzyıllar boyunca insanlar bu amaçla kafein kullandı. Ancak yeni kuşaklar zihinsel becerilerini artırmak için yeni maddeler deniyor.

"Akıllı hap" adı verilen bu maddelerin bir kısmı oldukça popüler. Anket yapılan on binlerce Amerikalının yüzde 30'u son bir yıl içinde bu tür ilaçları denediğini söylüyor.

PERFORMANSI ARTIRMA ARZUSU

İlk "akıllı hap" 1960'larda Romanyalı bilim adamı Corneliu Giurgea'nın bulduğu pirasetam. Kullanan kişinin beynini etkileyerek uyku veren bir kimyasal madde keşfetmeye çalışan Giurgea'nın bulduğu madde tam tersi etki yaratmıştı. Bir ay boyunca bu hapı kullananlar hafızalarında önemli gelişmelere tanık olmuşlardı.

Bugün pirasetam maddesi, performans artırma arayışındaki öğrenciler ve genç meslek sahipleri arasında yaygın kullanılıyor. Ancak sağlıklı insanların zihinsel kapasitelerini artırdığını gösteren fazla veri bulunmuyor. İngiltere'de reçeteli satılan bu ilaç, ABD'de tıbbi kullanım için onay alamamış.

Bu tür "akıllı hapları" düzenli kullanan insanlar olmasına rağmen, bu ilaçların beyni olumlu etkilediğine dair veriler ya kanıtlanmış değil ya da çok sınırlı.

UYARICI MADDELER

Stanford Üniversitesi'nden nörolog Andrew Huberman'a göre "bazılarının işe yaradığı bir gerçek." Bunlar arasında amfetamin ve metilfenidat gibi uyarıcılar başta geliyor.

Bu etken maddelere sahip ilaçlar ABD'de dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu gibi davranış sorunlarının tedavisinde "reçeteli" kullanılabiliyor. Ancak son zamanlarda, uzun süreli odaklanma gerektiren ve "rekabetin yüksek olduğu" işlerde çalışanlar da bu tür ilaçlara başvuruyor.

Son dönemlerde ise gazetecilik, sanat ve finans alanlarında da yaygın kullanımdan söz ediliyor.

YAYGIN KULLANILIYOR AMA...

Bu tür uyarıcıların zihinsel becerileri artırdığına dair pek veri yok. Kullananlar çalışırken zihinsel enerji ve motivasyonu artırmak amacıyla bunlara başvurduklarını ve işe yaradığını söylüyor. Ancak her iki uyarıcının da ciddi yan etkileri var.

Peki tüm çalışanlar bu tür uyarıcılarla doping yapmaya kalksa ne olurdu? Bunun iki etkisi öngörülebilir. Birincisi, uzun sürdüğü veya hoşa gitmediği için kaçınılan, ertelenen işler üzerinde yoğunlaşmanın mümkün olması, ikincisi ise ofislerde rekabetin giderek artması.

Uzmanlar Silikon Vadisi ve Wall Street gibi bölgelerde uyarıcı kullanımının arttığını belirtiyor.

BAĞIMLILIK YAPIYOR, SAĞLIĞI BOZUYOR 

Peki bunların ne tür yan etkileri var? Bu uyarıcılar bağımlılık yapıyor. Bırakmak için çok uğraşan kişiler biliniyor. Ayrıca sinirlilik, endişe, uykusuzluk, mide ağrısı ve saç dökülmesine de neden olabiliyorlar.

Öte yandan sürekli uyarıcı alma ihtiyacı duyan bir işgücünün pek verimli olacağı söylenemez. Huberman ayrıca şu soruyu soruyor: "Peki ertesi gün kendinizi nasıl hissedeceksiniz? Belki 12 saat işinize süper odaklanmış bir halde çalışırsınız, ama sonraki 24 ve 48 saatte dibe vurmuş olursunuz."