Japonya'nın en yüksek mahkemesi zorla kısırlaştırmanın anayasaya aykırı olduğunu söyledi

Japonya'nın en yüksek mahkemesi, 1950'li ve 1990'lı yıllar arasında 16.500 engelli insanın zorla kısırlaştırılmasına yol açan yürürlükten kaldırılmış öjeni yasasını anayasaya aykırı buldu. Yargıtay ayrıca, istinafta görülen beş davada yer alan 11 mağdura tazminat ödenmesine karar verdi.

Çarşamba günkü bu çığır açıcı karar, tazminat ve özür talep eden mağdurların on yıllardır verdiği adalet mücadelesine son veriyor. Yıllar süren davaların ardından, 2019'da çıkarılan bir yasayla hayatta kalan mağdurlara tazminat ödenmesine karar verildi ancak bazıları daha yüksek tazminat için mücadele etmeye devam etti. Mahkemeye gelen davaların dördünde, merkezi hükümet alt mahkemelerin tazminat kararlarına itiraz etmişti. Beşinci davada ise iki kadın davacı, alt mahkemenin zamanaşımına dayanarak davalarının reddedilmesine itiraz etmişti.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında, 1948 yılında çıkarılan bir yasa uyarınca, çoğunluğu kalıtsal engelli olan yaklaşık 25.000 kişi, "aşağı" kabul edilen çocuk sahibi olmalarını önlemek için ameliyat oldu. Japonya hükümeti, 16.500 kısırlaştırma operasyonunun rıza olmadan gerçekleştirildiğini kabul etti. Yetkililer, diğer 8.500 kişinin ameliyata onay verdiğini iddia etse de avukatlar, o dönemde karşılaştıkları baskı nedeniyle "fiili olarak" ameliyata zorlandıklarını söyledi. Geçtiğimiz yılın Haziran ayında yayınlanan bir parlamento raporuna göre, kurbanların yaşları dokuzdan başlıyordu. Kanun, 1996 yılında yürürlükten kaldırıldı.

Yüksek Mahkeme Çarşamba günü, zorla kısırlaştırma davalarındaki tazminat taleplerinde 20 yıllık zamanaşımı süresinin uygulanamayacağına karar verdi. Avukatlar, kanunun bazı mağdurların, özellikle de bilgileri dışında kısırlaştırılanların, yasal süreyi karşılayamadan ameliyatı çok geç öğrendikleri anlamına geldiğini savundu. Zorla kısırlaştırmalar, savaş sonrası bebek patlaması döneminde, 1960'larda ve 1970'lerde en yaygındı. Zorla kısırlaştırılanların çoğu fiziksel ve zihinsel engelli, ruh sağlığı sorunları veya cüzzam gibi kronik hastalıklara sahipti. 1953'te yayınlanan bir hükümet bildirgesine göre, bu ameliyatlarda fiziksel kısıtlama, anestezi ve hatta "aldatma"ya izin veriliyordu.

Davacılardan ikisini temsil eden avukat Yutaka Yoshiyama, "Bu noktadan sonra hükümetin sert bir dönüş yapması ve tam teşekküllü bir çözüme doğru tam hızla ilerlemesi gerektiğine inanıyorum" dedi. Japonya'nın bugüne kadar kurbanların ve ailelerinin maruz kaldığı "korkunç zarara" "göz yumduğunu" da sözlerine ekledi. Hükümete dava açan kurbanların birçoğunun hak ettikleri tazminatı alamadan öldüğünü belirtti. 

Davalardan birinin ardından 2019'da çıkarılan bir yasa uyarınca, hayatta kalan mağdurların her biri 3,2 milyon yen (19.800 $; 15.600 £) alabilir. Yaklaşık 1.300 kişi bu tazminat için başvuruda bulundu ve şimdiye kadar 1.100 kişiye ödeme yapıldı. Ancak bazı mağdurlar için maddi tazminatın bir sınırı var.

"Anne olamayacağımı anladığımda... Kalbim kırıldı," dedi serebral palsi ile doğan ve henüz 12 yaşındayken zorla kısırlaştırılan Yumi Suzuki, 2021'de BBC'ye verdiği bir röportajda. 68 yaşındaki Suzuki, Çarşamba günü mahkemeye getirilen 11 davacı arasında yer alıyor. "Ben küçüklüğümden beri ayrımcılığa maruz kaldım ama onunki çok farklıydı. Kalbimi kırdı. Para istemiyorum. İnsanların başımıza ne geldiğini bilmesini istiyorum. Bir daha asla olmamasını sağlamak istiyorum. Engelli insanların eşit muamele görmesini istiyorum. Bizler eşya değiliz. Biz insanız."