Milyonlar kirli hava soluyor: Türkiye'de havası en temiz yerler neresi?

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı 2023 yılına ait Hava Kalitesi İzleme Raporu'nu açıkladı. 

Rapora göre Türkiye'de ölçüm yapılan istasyonların yarıdan fazlasında partikül madde kirleticisi (PM10) için ulusal limit değer aşıldı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) limit değeri açısından ise hava kalitesi iyi olan yalnız 7 istasyon bulunuyor.

Bakanlığın verileri hava kalitesinde alarm zillerinin çaldığını gösterse de durum bundan da kötü olabilir.

Rapora göre mevcut 20 istasyonda hiç PM10 ölçümü yapılmazken, çalıştırılan istasyonların dörtte birinden yüzde 90'ın altında veri alındı. Hangi istasyonun kaç gün çalıştırıldığı ise bilinmiyor.

PARTIKÜL MADDE NEDIR?

Partiküler maddenin esas kaynakları fabrikalar, enerji tesisleri, yakma tesisleri, inşaat faaliyetleri, yangınlar ve rüzgâr olarak sıralanıyor. Partiküllerin boyutu aerodinamik çapları 2,5 mikrometreden (μm) küçük olanlar PM2,5 ve 10 mikrometreden küçük olanlar PM10 olarak tanımlanırken, bu partiküller solunum sisteminde depolanabiliyor. 

Türkiye'de PM10 için senelik ortalama limit değer bir metreküpte 40 mikrogram (µg m-3) iken Dünya Sağlık Örgütü'ne göre bu değer 15. 

Dünya Sağlık Örgütü, PM2,5 için ise senelik ortalama metreküpte 5 mikrogram limit değer belirlerken, Türkiye'de bu partikül madde için Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği'nde belirlenen herhangi bir ulusal limit bulunmuyor.

KAHRAMANMARAŞ EN KIRLI HAVAYA SAHIP

Çevre, Şehirlik ve İklim Değişikliği Bakanlığının Hava Kalitesi İzleme Raporu'na göre PM10 ölçülen 324 istasyonun 20'sinden veri alınamazken kalan 304 istasyonun 157'sinde senelik ulusal limit değer aşıldı. 76 istasyondan ise yüzde 90'ın altında veri alınabildi.

Geçen senenin PM10 ölçümlerine göre Türkiye'de havası en kirli illerin başında metreküpte 125 mikrogram ortalama değerle Kahramanmaraş geliyor. 

Rapora göre Kahramanmaraş Kent Meydanı'nı, İstanbul-Göztepe (116), Hatay-İskenderun Merkez (96), Malatya, Iğdır ve Konya-Selçuklu (86), Mersin-Akdeniz (84), Kahramanmaraş-Elbistan ve Osmaniye (79), Aydın-Nazilli ve Konya-Karatay (77) izliyor.

HAVASI EN TEMIZ YERLER NERESI?

Hava kirliliği 304 istasyonun 297'sinde ise Dünya Sağlık Örgütü'nün limit değerinin (metreküpte 15 mikrogram) üzerinde.

Raporda DSÖ'ye göre PM10 limiti açısından en temiz havaya sahip olan yerler Kastamonu-Azdavay (12) ve Sinop-Erfelek (12) oldu.

Bu istasyonları Antalya-Alanya (13), Balıkesir-Erdek (14), Konya-Sarayönü (14), Trabzon-Uzungöl (15), Artvin-Hopa (15) izledi.