Savunma istendi! Avrupa Konseyi’nden Türkiye’ye ‘vicdani red’ uyarısı

Türkiye vicdani red konusunda yeni bir süreç başlayabilir. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi vicdani retle ilgili Türkiye'den savunma istedi. Komite Türkiye’den vicdani retle ilgili yasal düzenlemelerin yapılmasını konusunda uyarılarda bulundu.

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Türkiye'deki vicdani retçilerle ilgili gelişmeleri yeninden gündemine aldı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarının uygulanıp uygulanmadığını denetleyen komite, geçtiğimiz günlerde Türkiye’de yaşayan vicdani retçilerle ilgili bir toplantı yaptı. Komite toplantı sonrası bir takım kararlar aldı. Ayrıca komite Türkiye’den vicdani retle ilgili yasal düzenlemelerin yapılmasını istedi. Vicdani Ret Derneği’nden Merve Arkun, komitenin kararları ile ilgili, “Yeni bir sürecin başlangıcı olabilir” değerlendirmesinde bulundu.

KONSEYE RAPOR GÖNDERİLDİ

Hacı Bişkin'in Gazete Duvar'da yer alan haberine göre, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Ocak 2006’da aldığı kararla vicdani ret hakkını kullanan Almanya doğumlu Osman Murat Ülke’nin defalarca gözaltına alınması ile Türkiye’nin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlal ettiğine hükmetmişti. Bu karardan sonra vicdani ret konusu 2007 yılından bu yana Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin ‘nitelikli’ izleme prosedürü kapsamına alındı.

Vicdani Ret Derneği, Helsinki İnanç Özgürlüğü Girişimi, War Resisters International, European Bureu of Conscientious Objection ve Connection e.V. de geçtiğimiz aylarda bir rapor hazırlayarak Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ne iletti. Bu raporda vicdani retçilerin güncel sorunları, vicdani retle ilgili yasal bir düzenleme olmadığı için ortaya çıkan sonuçların altı çizildi. Raporun sonuç bölümünde, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 2006 yılında vicdani retçiler için yaptığı sivil ölüm saptaması değişmedi” denildi.

KOMİTE KARARLARI: 2021’E KADAR DÜZENLEME YAPIN

Komite kendisine gönderilen bu raporu değerlendirdi. 8 yıl sonra vicdani ret konusunu yeniden gündemine alan komite, yaptığı değerlendirme sonucunda başvurucuların sürekli olarak kovuşturma ve cezalandırmaya maruz kalmalarının ‘sivil ölüm’ koşullarını oluşturduğunu belirtti. Komite bu kapsamda şu değerlendirmelerde bulundu:

“Vicdan retçi statülerini belirlemek üzere yasal bir düzenleme yok.”

Komitenin aldığı kararlardan bazıları şöyle:

* Başvurucuların bir daha soruşturma ve davalara maruz kalmamaları.

* 1 Eylül 2020’e kadar AİHM kararlarında ismi geçen tüm başvurucular için idari para cezaları, adli sicil kayıtları gibi sivil ölüme neden olan her türlü kaydın silinmesi, tekrar ceza tehdidine maruz kalamamalarının sağlanması.

* 21 Eylül 2021 tarihine kadar gerekli yasal düzenlemelerin yapılması ve Bakanlar Komitesi’ne bir eylem planı gönderilmesi.

* Türkiye’deki vicdani retçilerin sayısı, idari para cezaları, soruşturmalar ve cezalar konusunda istatistik bilgi verilmesi.

‘YENİ BİR SÜRECİN BAŞLANGICI OLABİLİR’

Vicdani Ret Derneği’nden Merve Arkun önümüzdeki günlerde geniş kapsamlı bir rapor hazırlayacaklarını ve bu raporu kamuoyuyla paylaşacaklarını söyledi. Bakanlar Komitesi’nin bu kararları hakkında değerlendirmelerde bulunan Arkun şunları söyledi: “Vicdani retçileri durumu uzun zamandır gündeme alınmıyordu. Türkiye’den bu konuda belirli bir süreye kadar savunma istenmesi olumlu bir gelişme.”