2023 yılının Mayıs ayında gerçekleştirilen seçimlerin ardından Türkiye'nin ekonomi politikalarında belirgin bir değişim yaşandı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in ifadesiyle, bu süreç "rasyonel" bir yaklaşım sergilemekte. Tüm ekonomi yönetimi, enflasyonla mücadele konusuna büyük bir vurgu yaparak, mevcut ekonomik durumu stabilize etmeye çalışıyor.
ENFLASYONDAKİ ARTISIN SEBEPLERİ
Enflasyon oranları, 2021 yılının Eylül ayı itibarıyla faiz indirimleriyle hız kazanmıştı. 2018 yılının ikinci yarısında yaşanan kur atakları, Türkiye ekonomisinde enflasyonun ilk sinyallerini vermişti. 2021 Eylül ayında yüzde 19 seviyelerinde olan enflasyon, 2022 Ekim ayında yüzde 85,51 gibi tarihi bir zirveye ulaştı. Ancak baz etkisiyle dönem dönem gerileme yaşanmasına rağmen, 2024 yılı Ağustos ayında enflasyon yüzde 51,97 olarak kaydedildi.
PARASAL GEVŞEMENİN ETKİLERİ
2021 yılının Eylül ayı sonrasında yaşanan parasal gevşeme, kur ataklarına yol açarak, hem talebi artırdı hem de ithal bağımlı üretimde maliyetlerin yükselmesine neden oldu. Sonuç olarak, enflasyon oranları yükselmeye devam etti. Aynı zamanda, para arzında da belirgin bir artış gözlemlendi.
PARA ARZI NEDİR?
Para arzı, bir ekonomide belirli bir dönemde piyasada bulunan toplam para miktarını ifade eder. M harfiyle gösterilen bu kavram, dolaşımdaki banknotlar ve madeni paraların yanı sıra, mevduatlar, repo işlemleri ve para piyasası fonları gibi unsurları da kapsar. Para arzı, ekonominin sağlığı için önemli bir göstergedir.
YÜKSEK ENFLASYON DÖNEMİNDE PARA ARZI
Merkez Bankası'nın verilerine göre, M1 para arzı 2018 sonrası dönemde artış göstermiştir. 2020 yılı başlarında hızla artan para arzı, 2021 yılının Eylül ayından itibaren dik bir eğri sergilemiştir. Piyasada dolaşımda olan paraların toplamı 6 trilyon lirayı aşarken, 2021 yılının Eylül ayında 1,46 trilyon TL olan M1 para arzı, 2024 yılı sonunda 6,028 trilyon TL’ye yükseldi. Yani, Merkez Bankası’nın faiz indirimleri sonrası başlayan yüksek enflasyon süreci, piyasalardaki para arzını neredeyse dört kat artırdı.
SONUÇ
Türkiye'nin ekonomik durumu, artan enflasyon ve para arzındaki büyüme ile etkilenmeye devam ediyor. Ekonomi yönetiminin enflasyonla mücadele konusundaki adımları, önümüzdeki dönem için büyük önem taşıyor.