Ekonomim’den Mehmet Kaya’nın haberine göre TEPAV Kalkınma Politikaları Direktörü Ekrem Cünedioğlu’nun yaptığı çalışmada şunlar kaydedildi: “Özellikle son üç yılda yüksek enflasyon ve enflasyon beklentilerindeki bozukluk fiyatlama davranışlarındaki bozulmayı tetikleyerek yüksek kâr marjına izin vermiş, ama söz konusu kâr artışı Türkiye’deki bölüşüm probleminin daha da derinleşmesine neden olmuştur.”
Sadece asgari ücret artışı yetersiz
Çalışmada bu gerilemenin, 2016 sonrası personel maliyetlerindeki gerçek artışın, gerçek katma değer artışının altında kalmasından kaynaklandığı vurgulandı. "Asgari ücretlileştirme" trendine vurgu yapılan çalışmada şunlara dikkat çekildi: “Söz konusu bölüşüm probleminin çözülmesi için yalnız asgari ücrette kayda değer artış yapmanın yeterli olmayacağı da unutulmamalıdır. Nitekim Türkiye’de asgari ücret üstündeki ücretlerin artış oranının asgari ücretteki artışın altında kalması ülkede ‘asgari ücretlileşme’ trendini beslemiş ve özel sektörde neredeyse her iki çalışandan biri asgari ücretli statüsüne geçmiştir. Üstelik 2023’ün üçüncü çeyreği itibarıyla kayıt dışı istihdam oranının hâlâ yüzde 27,2, atıl işgücü oranının ise yüzde 22,3 düzeyinde olmasının işçinin pazarlık gücünü azalttığı unutulmamalıdır.”
İller arasındaki farklılıklar
Çalışma, ücretlilerin durumunun iyileştirilmesine yönelik geniş kapsamlı bir yaklaşım önerirken, asgari ücret söz konusu edildiğinde bölgesel olarak satınalma gücü farklılıkları dikkate alınarak bir politika oluşturulabileceği açıklandı. Mevcut genel ücretin beklendiği ya da istendiği gibi yatırımların bölgelere kaymasına imkan vermediğine dikkat çekilerek, “İstanbul özel sektörde tam zamanlı çalışan ücretlilerinin ortalama tutarının en yüksek olduğu ikinci bölge iken satın alma gücü düzeltmesi yapıldığında yirminci sıraya gerilemektedir. İller arasındaki fiyat düzeyi farkları aynı satın alma gücüne sahip olmak için gereksinim duyulan gelirin farklılaşmasına neden olmaktadır” yorumu yapıldı.
3 milyon hanede tek gelir asgari ücret
Ekrem Cünedioğlu çalışmasında, asgari ücretin haneler için önemine de dikkat çekildi. TÜİK verileri kapsamında yapılan çalışmada, 2022 verilerine göre asgari ücret giren 4,15 milyon hanede 16 milyon kişinin yaşadığı kaydedildi. Bunlar içinde hanede yalnız bir asgari ücretlinin gelir getirdiği hane sayısının 2,95 milyon olduğu belirlendi. Çalışmada, “Asgari ücret kavramsal olarak bir işçinin asgari yaşam maliyetini karşılayacak düzeyi ifade etse de bu ortalama 3 milyon hanenin sosyal dışlanma riskini azaltacak şekilde asgari ücretin 3,5 kişinin yaşam maliyeti şeklinde hesaplanması ya da bu hanelere sosyal transferlerde öncelik verilmesi önem arz etmektedir” denildi.