Trabzon'un Tonya ilçesinde 1960'lı yıllarda faaliyete geçen ve bölgedeki süt üreticileri için büyük önem taşıyan kooperatif, geçmişte önemli başarılar elde etti. Yerli kara ırk sığırların süt verimindeki düşük seviyeyi aşmak için, bölge halkı ve siyasiler ortak çabayla Jersey ırkı sığırları bölgeye getirerek süt üretimini artırmayı başardı. Bu çabaların bir sonucu olarak 1969 yılında Tonya ve Bütün Köyleri Tarımsal Kalkınma Kooperatifi kuruldu.
Kooperatif, kısa sürede bir süt işleme fabrikası kurarak bölgedeki sütü değerlendirmeye başladı. Başlangıçta küçük bir kapasiteye sahip olan fabrika, zamanla genişleyerek tereyağı, kaşar peyniri, beyaz peynir ve yoğurt üretmeye başladı. Üye sayısında ve süt alımında sürekli bir artış yaşandı. 2023 yılında Birleşik Arap Emirlikleri'ne tereyağı ihracatı yaparak uluslararası başarı elde etti.
Ancak, son zamanlarda Tonya Koop'un süt alımlarını durdurma ve fabrikayı kapatma kararı aldığı bildirildi. Bu karar, hem bölgedeki süt üreticilerini hem de kooperatifin çalışanlarını olumsuz etkiledi. Kararın arkasında süt fiyatlarındaki dalgalanmalar, yem maliyetlerinin artması, rekabetin yoğunlaşması, enerji maliyetlerinin yükselmesi ve küresel ekonomik koşullar gibi nedenler bulunuyor.
Kooperatifin borçlarını ödeyemediği ve bankalarla diğer alacaklıların icra işlemleri başlattığı ifade edildi. Alacaklılar, kooperatifin mallarını satın almak için sıraya girdi. Ancak, teklifler, "Tonya Tereyağı" markasının gerçek değerinin çok altında kaldı. Kooperatifi bu duruma düşüren yöneticilere karşı suç duyurusunda bulunuldu, ancak savcılık herhangi bir işlem başlatmadı. Son beş yılda yönetimdeki değişiklikler de sonuç getirmedi. 19 Ağustos 2024'te üretim durduruldu ve işçilere işten çıkarıldılar. Mevcut yönetim, fabrikanın kiralanması ve özelleştirilmesi için planlar yapıyor. 55 yıllık bir kooperatifin bu noktaya gelmesi, bölge halkı için büyük bir üzüntü kaynağı oldu.