Çeşitli dönemlerin uygarlıklarına ilişik binlerce esere ev sahipliği icra eden Irak Ulusal Müzesi, ABD'nin Mart 2003'te ülkeyi işgali sırasındaki yağma vakalarında çalınan kültürel mirasını geri kazanmaya çalışıyor.
Bağdat'ın merkezinde bulunan ve 100 binden fazla zamanı eserin bulunmuş olduğu müze, ABD askerlerinin önünde yağma ve tahribata uğradı. ABDİ güçlerinin müzeye hücum eden onlarca kişiye müdahale etmeyip, adeta onlara "yol vermesi" Iraklıların hafızasından silinmiyor. Aradan geçen süreye karşın müze, hala o saldırının "acı izlerini" taşıyor.
Irak Kültür, Turizm ve Tarihi Eserler Bakanı Ahmed el-Bedrani, AA muhabirine yapmış olduğu açıklamada, müzeden çalınan eserlerin sadece bir kısmını geri getirebildiklerini söylemiş oldu.
O dönem ülkeden kaçırılan kimi eserleri değişik ülkelerden geri aldıklarını aktaran Bedrani, "ABD'den 17 binden fazla eseri geri getirebildik. Lübnan ve Mısır'dan da getirdiğimiz eserler oldu. İngiltere'ye araştırma için götürülen tarihi eser parçaları var onları da getireceğiz" dedi.
Müzede senelerce çalışan Tarihi Eserler ve Turizm Ekonomisi Uzmanı Fevziye Mehdi de müzedeki eserlerin yağmalanıp tahrip edilmesini "bilinçli bir intikam eylemi" olarak nitelendirdi.
"Tahribatın arkasında Irak'taki uygarlığı bitirme hedefi vardı"
"Ulusal müzenin yağmalanması, Irak'taki uygarlığı tarihten silme projesiydi ve dünyada benzeri olmayan bir zamanı yapıt hırsızlığıydı." diyen Mehdi, yaşanan tahribatta içeriden ve dışarıdan suç örgütlerinin bulunduğu bilgisine ulaştıklarını söyledi.
ABD askerlerinin müzeyi korumadığını belirten Mehdi, "ABD askerleri Irak'taki petrol müessesesini koruduğu gibi müzeyi de koruyabilirdi ancak bunu bilinçli olarak yapmadılar. Müzenin çalınmasından ABD askerleri sorumludur. Yaptığımız incelemeler ve yağma olaylarına tanıklık edenlerden aldığımız bilgiler doğrultusunda müzedeki yağmanın arkasında bazı dış ülkelere bağlı güçlerin olduğunu gördük." ifadelerini kullandı.
Müzenin tahrip edilmesinde "örgütlü ve profesyonel grupların" yer aldığını korumak için çaba sarfeden Mehdi, şunları kaydetti:
"Müzenin tahribatının arkasında Irak'taki uygarlığı bitirme hedefi vardı. Sıradan insanoğlu kolay göç eder eserleri çalarken örgütlü gruplar piyasa kıymeti yüksek eserlere yöneldi. Bu gruplar gece karanlığında bile müzeden eserleri çaldı. Halk, o dönem müzenin haricinde konuşlandırılan ABD askerlerinden yağma eylemlerini engellemesini istese de işgal güçleri kılını kıpırdatmadı ve müzenin içine girmeme talimatı aldıklarını söylemiş oldu. Müze yakınında ikamet eden Murtaza adlı bir genç, evindeki silahı getirip müzeyi yağmacılardan korumaya çalıştı."
Terör örgütü DEAŞ'ın Musul'daki müzeyi tahrip etmesinin de planlı bir eylemin parçası bulunduğunu dile getiren Fevziye Mehdi, Irak'ta halen kırsalda bulunan zamanı eserlerin yağma ve kaçak kazılara maruz kaldığını aktardı.
Bağdat'taki zamanı müze binasının ABD işgali esnasında hava saldırısına da uğradığını anımsatan Mehdi, "ABD'liler o dönem, 'Saddam'ın Fedaileri' isimli silahlı grubun müzeyi, mevzi olarak kullandığı gerekçesiyle hava saldırısında bulunduklarını ileri sürdü. Ancak bu gerçeği yansıtmıyordu." dedi.
Irak Ulusal Müzesi'nde halen 100 binden fazla tarihi eserin bulunduğu bilgisini paylaşan Mehdi, ülkedeki tarihi kazıların yabancı ülkelerden uzmanların yardımıyla devam ettiğini de belirtti.
"Müzenin hazinesi çalındı"
Irak Müzeler Dairesi Genel Müdür Yardımcısı Abbas Abid Mendil de Irak Ulusal Müzesi'nin ABD işgaliye sırasında dönemin en büyük "saldırı ve yağma eylemine" uğradığını söyledi.
Daha sonrasında bazı eserlerin geri getirildiğini anımsatan Mendil, "Müzenin, 2003'te büyük zamanı kıymet taşıyan hazinesi çalındı. Uluslararası bazı yapıların da desteğiyle çalınıp yurt dışına götürülen eserlerin bir bölümünü geri getirebildik. Kaçak kazı kanalıyla çalınan zamanı eserlerden de ülkeye getirdiklerimiz oldu. DEAŞ terörüyle de müzelerimiz tahribata uğradı." diye konuştu.