Pasifik ve Hint Okyanusu’nda mercan kayalıklarda yaşayan, Süveyş Kanalı’ndan geçerek Doğu Akdeniz sahillerinde kendisini göstermeye başlayan ve sayısı artan aslan balığı ile ilgili önemli bir bulguya ulaşıldı. Mersin’de aslan balığının zehrinin bulaştığı balıkçı vakasını inceleyen MEÜ Su Ürünleri Fakültesi İşleme Teknolojisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Deniz Ayas, sıra dışı bulgularla karşılaşınca Fen Edebiyat Fakültesi Biyoteknoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç Dr. Furkan Ayaz’a başvurdu. Gelen vakayı inceleyen Doç. Dr. Ayaz, önemli bulgulara ulaştı.
İLAÇ OLMA POTANSİYELİNİ ORTAYA ÇIKARDI’
Aslan balığından salgılanan zehrin, toksik olmayan miktarlarda kas kasılmasını sağlamada etkili bir ilaç olma potansiyelini ortaya çıkardığını anlatan Doç. Dr. Furkan Ayaz, “Deniz Ayas hocamızla bir vaka çalışmasını yorumlamak amacı ile bir araya geldiğimizde daha önceki vakalarda gözlemlenen vücutta enflammatuvar tepkinin oluşmasının yanı sıra vakada sıra dışı bir etki ile karşılaşıldı. Bu da zehrin, vakada ereksiyon oranının artırdığı bildirilmiştir ve bu daha önce literature geçmemiş bir kayıt. Daha önceki çalışmalar sadece toksisite düzeyinde zehrin, hücrelerin kalsiyum yolağını uyarak aktifleştirdiğini göstermekte. Bu da kas kasılmasını sağlayacak bir etkidir. Yayınladığımız bu vaka çalışmasından yola çıkılarak aslan balığı zehrinin kalp, iskelet ya da düz kasların kasılmasını sağlayacak bir ilaç adayı olduğu bulgusuna eriştik. Özellikle Viagra’nın etken maddesi olan Sildenafil ile benzer bir hücre içi mekanizmayı, kalsiyum yolaklarını aktive etmesi, bu zehrin doğru formülasyonla iktidarsızlık ile mücadele eden hastalarda da kullanım potansiyelini öngörmekteyiz” dedi.
EKONOMİYE KAZANDIRILMASI HEDEFLENİYOR
Vaka üzerideki araştırmaların sonucunda oluşturdukları proje önerisini Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’ne (TAGEM) sunduklarını belirten Doç. Dr. Ayaz, şöyle konuştu: * Toksik olmayan seviyelerde bu zehrin ya da zehir içeriğinde spesifik olarak hangi maddelerin kas kasılmasında etkili rol oynadığı ve bizlere zarar vermeyecek şekilde hangi konsantrasyonlarının ya da formülasyonlarının ilaç adayı olarak kullanılabileceği üzerine verdiğimiz proje önerisi, bilimsel olarak yeterli bulunup desteklenmesi halinde aslan balığı zehrinin daha detaylı çalışılıp bu bağlamda ilaç adayı olarak ekonomiye kazandırılmasını hedefliyoruz. Ayrıca projede partner olarak Mersin Su Ürünleri Kooperatifi ile anlaşma sağladık. Böylelikle zehri çıkarılmış balıkların afrodizyak olarak pazarlanması ve balıkçılar tarafından ekonomiye kazandırılması amaçlanıyor. Güney Amerika’da, Avrupa’da, uluslararası kongrelerde ve halk arasında aslan balığının efsanevi olarak bilimsel temelli olmayan afrodizyak etkisine inanılıyor. Zehrin belli bir miktar kalıntısı ya da içeriğinden belli maddelerin balık eti ile karışması bu etkinin temelinde yatan sebep olabilir. Bu durum balığın hem bölgemizde hem de dünya genelinde pazarlanması açısından önem arz etmektedir. Bu sebeple Mersin’deki balıkçıların temsilcileri ile proje girişiminde bulunmayı tercih ettik.
BİLİNÇLİ KULLANMA UYARISI
Vatandaşları aslan balıklarını tüketirken dikkatli olması konusunda uyaran Doç. Dr. Ayaz şunları söyledi: * Aslan balığı zehri doğru şekilde çıkartıldıktan sonra tüketilebilir ancak yanlış amaçlarla kullanılmamalı. Bilimsel verileri ortaya çıkartıldıktan sonra halkımızın buna yönelmesini tavsiye ediyoruz. Yoksa zehri çok ciddi etkiler oluşturabilir.