''Milli ve yerli uçağımız göklerde'', ''Milli silah sanayii hamlesi geliyor'', ''Milli ve yerli helikopter havalandı''... Bu sloganlar AKP'nin özellikler her seçim döneminde başvurduğu propaganda metodlarından.
Bugün ajanslar, Türkiye'nin Pakistan'a 30 adet helikopter satışı için anlaşıldığını duyurdu. Peki iktidara yakın medya organlarının 'satış başarısı' olarak ve 'dev ihracaat hamlesi' olarak lanse ettiği ATAK helikopteri gerçekten yerli mi?
ATAK helikoperini incelediğimizde gerçeğin bambaşka olduğunu görüyoruz. Örnek olarak; helikopterin tasarımının 2000 yılında Leonardo S.p.A. ve GKN plc helikopter üretimlerini birleştirme kararı almasıyla kurulmuş olan AgustaWestland şirketine ait olduğu anlaşılıyor.
AgustaWestland ve TAI'nin üretici konumunda olduğu helikopterin deneme uçuşu da yine İtalya'da yapıldı.
Türkiye'de üretilen T-129 ATAK, ATAK programı çerçevesinde Türk Silahlı Kuvvetleri için Türkiye'nin coğrafi ve iklim koşullarına göre tasarlanan, TUSAŞ ve AgustaWestland ortak üretimi taarruz ve taktik keşif helikopteri. T-129, AgustaWestland üretimi Agusta A129 Mangusta helikopterinin gövdesinin çeşitli aksamlarının değiştirilmesi ve 'özgün' silah ve yazılım sistemlerinin entegre edilmesiyle meydana geldi.
SATIŞ İZNİ ABD'DEN
ATAK helikopterinde en dikkat çekici detaysa motor entegrasyonu ve satış izni. Helikopter için kullanılan ABD menşeli Rolls-Royce ve Honeywell'ın ortak üretimi iki adet LHTEC CTS800-4A motor. Burada dikkat çeken detaysa helikopterin satışı sırasında motor üreticisi olarak ABD'den izin alma şartı. Yani Türkiye'nin olası bir ATAK ihracaatında önce, alıcı ülkeyle sözleşmeyi imzalaması daha sonra motor üreticisi ABD'li şirketlere başvuru yapması gerekiyor. Başvurunun akabinde üretici şirketler ABD yönetimiyle temasa geçip satış izin verilip verilmeyeceğini görüşüyor. Görüşmeden olumsuz bir sonuç çıkması halinde motor transferi reddediliyor.
Türkiye'nin Pakistan'a sattığı 30 adet helikopter için de benzer bir süreç yaşandığı biliniyor.
Kokpit aero sitesinden Tolga Özbek, konuyla ilgili yazısında Pakistan-Türkiye-ABD üçlüsü arasında yaşanan süreci şöyle özetlemişti:
''Türkiye’nin bu satışı yapıp yapamayacağı veya daha doğru bir deyişle “ABD bu satışa izin verir mi” sorusu merak ediliyor. Helikopterin gövdesi İtalyan AgustaWestland veya yeni adıyla Leonardo’nun ‘Mangusta’ modelinden geliştirildi. Türkiye yüksek performans istediği için helikoptere Amerikan Honeywell’in Rolls Royce ile ortak kurduğu LHTEC (Light Helicopter Turbine Engine Company) CTS800-4A motorundan iki adet takıldı.
İtalya helikopterin olası bir Pakistan satışı için yeşil ışığı yaktı. Peki ya ABD?
Gelelim işin yasal prosedürüne… TAI, T129 ile ilgili bir aday ülke gördüğünde önce konuyu Savunma Sanayi Müsteşarlığı, Milli Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay’dan ön izin alıyor. O ülke alım için onay verdikten sonra motor için ABD’ye başvuru yapılıyor.
Amerikan makamlarının satışta ilk baktığı, o ülkeye Birleşmiş Milletler kanalı ile bir ambargo uygulanıp uygulanmadığı. Yani bir Amerikan şirketi o ülkeye gidip mal satabiliyor mu? Bu sorunun cevabı evetse, yani bir ambargo yoksa siz sattığınız zaman o da motoru vermek zorunda.
Burada bir AH-1Z parantezi açmamız lazım. ABD, askeri satış kanalı ile Pakistan’a 9 adet Bell Textron imalatı AH-1Z helikopteri sattı. Yani rekabet kuralları gereği o kanalı kapatıp kendi ürününü satamıyor…''