AKP, İstanbul seçimlerinin yenilenmesi için YSK'ya başvuru yaptı. İtirazın kabulü için kanun hangi şartları öngörüyor, bundan sonraki süreç nasıl işleyecek, geçersiz oylar niye AKP lehine çıkıyor?
Deutsche Welle'nin dört soruda derlediği haber şöyle:
AKP İstanbul'da seçimlerin iptali ve yenilenmesi için Yüksek Seçim Kurulu'na başvurdu. Daha önceki itirazlar sonucu oyların yeniden sayım sürecindeki son halka olan Maltepe'de sayım işlemlerinin bu gece ya da yarın öğlene kadar tamamlanması bekleniyor.
AKP Genel Başkan Yardımcısı Ali İhsan Yavuz, olağanüstü itiraza gerekçe oluşturacak delilleri YSK'ya sunduklarını belirterek dayanak noktalarının "sayım döküm cetvellerindeki usülsüzlükler, kısıtlı, ölü ve cezaevi seçmenlerine yönelik usülsüzlükler, kayıp oylar, sandık başkanları ve memur üyelerin durumuna dayalı olduğunu" söyledi.
AKP'nin elinde somut deliller var mı?
Ancak seçimi iptal ettirmeye yönelik AKP'nin elinde ne tür somut deliller bulunduğu hala bilinmiyor. Kanun itirazların kabulü için somut deliller sunulmasını şart koşuyor.
YSK'ya doğrudan itirazlar yazılı olarak yapılıyor ve itiraz dilekçesinde, "ihbar ve iddia olunan vakaların mahiyetinin ve gerekçesinin beyan edilmesi, delillerinin gösterilmesi ve belgelerinin bağlanması, bu belgelerin elde edilmesi, mümkün değil ise sebeplerinin ve nereden ve ne suretle temin olunabileceğinin bildirilmesi" gerekiyor. Bu şartlara uymayan dilekçeler reddediliyor.
YSK kararları İstanbul'a emsal olur mu?
31 Mart sonrası süreçte YSK'nın aldığı üç karar bundan sonraki sürece emsal teşkil edebilecek nitelikte görülüyor:
Kırıkkale: Keskin ilçesinde seçimlerin yenilenmesine hükmeden YSK, seçimi 6 oyla kazanan İYİ Parti adayının mazbatasının iptaline karar verdi. İlçede sekiz kısıtlı seçmenin oy kullandığı tespit edilerek bu durumun seçim sonucunu etkileyebileceğine hükmedildi. Böylece seçimin yenilenmesi kararının alınacağı diğer yerlerde de mazbata iptali gündeme gelebilecek.
Artvin: Yusufeli ilçesinde CHP'nin yaptığı itirazın ardından YSK seçimin iptaline karar verdi. İlk sayımda CHP'nin adayı iki oy farkla seçimi önde bitirmiş, itiraz üzerine tek sandıkta yeniden yapılan sayımda AKP adayı 3 oy farkla öne geçmişti. Diğer itirazlarla birlikte yeniden yapılan sayımlarda toplam beş adet oy pusulasının tespit edilememesi ve oy farkının bire inmesi üzerine CHP itiraz etti. İtirazı görüşen YSK, ilçede iki kısıtlı seçmenin oy kullandığını belirleyerek aradaki farkın bire inmesi nedeniyle seçimlerin iptaline karar verdi.
Denizli: Honaz ilçesinde AKP'nin, kısıtlı seçmenlerin oy kullandığı itirazı üzerine seçimin yenilenmesine karar verildi. İlk sayımda CHP adayının sekiz oyla kazandığı seçimde itiraz üzerine yapılan ikinci sayım sonucu CHP'nin oy farkı üçe inmiş, bunun üzerine AKP üçüncü kez sayım istemişti. Üçüncü sayım sonucu farkın CHP adayı lehine bir oya düşmesi üzerine AKP YSK'ya başvurdu, YSK üç kısıtlı seçmenin oy kullanması gerekçesiyle Honaz ilçesinde seçimin yenilenmesi kararı verdi.
YSK "seçimin sonucunu değiştirir" diyecek mi?
Ancak üç örnekte de adaylar arasında birkaç oy farkı olduğu ve tespit edilen usulsüzlüklerin seçim sonucunu değiştirme olasılığı üzerinden karar verildiği anlaşılıyor.
AKP'nin İstanbul'da seçimlerin yenilenmesi talebiyle yaptığı olağanüstü itiraz için de kanunen "seçim sonucunu değiştirebilecek olması" şartının aranması gerekiyor.
Kanunun 130'uncu maddesinde, "seçimin neticesine müessir olaylar ve haller sebebiyle yapılan itirazlar"ın "seçimin neticesine müessir görüldüğü takdirde" inceleneceği belirtiliyor.
Aynı maddede ayrıca, "alt kademelerce verilen kararların kesin veya kesinleşmiş olması veya kurullara derece derece ve müddeti içinde müracaat edilmemiş olması"nın itirazın incelenmesine ve reddine sebep teşkil etmeyeceği kaydediliyor.
Geçersiz oylar niye AKP lehine yazılıyor?
AKP'nin itirazlarının odak noktalarından biri de geçersiz oylar. AKP'nin adayı Binali Yıldırım da geçersiz oyların yeniden sayılması sonrasında farkın kendi lehine kapandığını vurgulayarak "Oylarımız sandıkta iç edilmiştir" ifadesini kullanmıştı.
Resmi olmayan sonuçlara göre İstanbul belediye başkanlığını kazanan CHP'li Ekrem İmamoğlu ise AKP seçmeninin yanlış yönlendirildiği yanıtını vererek " Vay halinize! Reklam ajansınızla konuşun. Habire 'bas mührü ampule' diye bir ilan yapmışlar. Geçersiz oyların birçoğunda oylar mühür olarak logonun üstüne basılmış" diye konuştu.
Karmaşanın, siyah-beyaz basılı oy pusulasında koyu renkli ampul üzerine basılan mührün görünmemesi ve oy pusulasının boş olarak değerlendirilmesi üzerine çıktığı düşünülüyor.
Kanunda oyunu kullanan seçmenin birleşik oy pusulası üzerinde dilediği partiye ait oy pusulasının herhangi bir yerine mührü basmasının yeterli olduğu belirtiliyor.
<>