Tarih 10 Mart 2022…
“… Doğu Anadolu Fay Hattı'nın 5 parçasından biri olan Gölbaşı-Türkoğlu segmenti 509 yıldır enerji biriktirdi. Her an segmentin kırılabileceği ve kırıldığı zaman da 7 civarında bir deprem oluşturabileceğini düşünüyorum.” Bu tespiti 11 ay önce Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi (KSÜ) Deprem Araştırma ve Risk Merkezi Müdürü, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Alican Kop yaptı.
Her yıl, 1-7 Mart Deprem Haftası nedeniyle yapılan toplantıların ayrıntısı KSÜ'nün sayfalarında yer alıyor. Şimdi Dr. Alican Kop'un uyarılarını okuyalım:
“… Kahramanmaraş, Türkiye'de deprem açısından riskli illerin en başında geliyor. Bu nedenle de birçok projede Kahramanmaraş pilot bölge olarak seçiliyor.
“… Kahramanmaraş'ta deprem riskinin yüksek olmasının iki nedeni var. Bunlardan birincisi: Doğu Anadolu Fayı'nın Gölbaşı ile Türkoğlu arasından geçen bölümü. Bu segmente Gölbaşı-Türkoğlu adını veriyoruz. Bu segment şehir merkezine yaklaşık 15-16 kilometre uzaklıktan geçiyor.
“… Doğu Anadolu Fayı'nın toplam 6 tane parçası (segmenti) var. Bu 6 segmentten 5 tanesi 1800'lü yıllarda deprem üretmişken, Gölbaşı-Türkoğlu Segmenti bu dönemde deprem üretmemiş.
“… Bu segmentin ürettiği son iki depreme baktığımız zaman tarihsel kayıtlara göre 1114 ile 1513 yıllarında deprem ürettiğini görüyoruz. Yani yaklaşık 400 yılda bir deprem üreten bu segment 1513'ten bu yana deprem üretmemiş ve enerji biriktiriyor. Dolayısıyla da yaklaşık 509 yıldır bu segment üzerinde enerji birikmiş ve dolayısıyla da bu segment Türkiye'deki en önemli sismik boşluklardan biri olarak tanımlanıyor.
“… Yani deprem üretme pontansiyeli olup, halen deprem üretmemiş bir fay olarak değerlendiriyor. Geçmişte de 7'den büyük veya 7 civarında deprem üretmiş olan bu segment her an 7 ve civarında bir deprem üretebilir. Dolayısıyla da bunun etkisi Kahramanmaraş'ta çok ciddi bir şekilde hissedilecektir.”
Tespitler bundan sonra daha da vahim!
28 kilometre uzunluğundaki Kahramanmaraş Fay Zonu tespit edildi
KSÜ Deprem Araştırma ve Risk Merkezi Müdürü Dr. Alican Kop'un şu cümlelerinin altını çizelim: “Örneğin Kahramanmaraş'tan yüzlerce km uzakta meydana gelen son Sivrice (Elazığ 2022) depreminin etkisi Kahramanmaraş'ta çok belirgin olarak hissedildi ve insanlar korku içerisinde büyük bir panikle oraya buraya kaçışmaya çalıştılar. Oysa Gölbaşı-Türkoğlu segmenti ile ilgili bir deprem hem çok yakınımızda hem de çok daha büyük boyutta olacak.”
Depremin çok yakın olduğunu çok büyük olacağını bir öğretim üyesi söylüyor ama duyan yok!
Bitmedi… Bakın Kop daha ne gibi uyarılarda bulunmuş:
“… Kahramanmaraş'ın depremselliğinin ikinci kaynağı, 2011 yılında güncellenen Türkiye Diri Fay haritasında ilk kez tanımlanan Kahramanmaraş Fay Zonu'dur.
“… Birçok fay kolundan oluşan ve 28 kilometre uzunluğunda olan bu zon yaklaşık doğu batı yönünde bir uzanımla Kahramanmaraş kent merkezinin içinden geçmektedir.
“… Dolayısıyla daha önceden imara açılan ve yerleşim bulunan alanlarla birlikte yeni imara açılan birçok alanda bu fay zonuna ait kolların olduğunu görüyoruz. Yani Kahramanmaraş kent merkezinde bugün birçok bina veya birçok mahalle maalesef doğrudan bu fayın üzerinde bulunuyor.
“… Ayrıca şehrin batıya doğru geliştiği alanlarda da bu fayın geçtiğini görüyoruz. Yaptığımız bilimsel hesaplamalara göre 28 kilometre uzunluğundaki bu fay yaklaşık 6,8 büyüklüğünde deprem üretme potansiyeline sahip.
“… Bu da şehir merkezinde tam da Sivrice depreminin hemen hemen benzeri bir depremin olması demek. Yani yüzlerce kilometre uzakta meydana gelmesine rağmen insanlar korku içerisinde büyük bir panikle oraya buraya kaçıştığı depremin tam olarak Kahramanmaraş kent merkezinde yaşanması demek. Dolayısıyla bu kadar ciddi bir deprem tehdidi altındayız.”
Fayın arazide nereden geçtiği belirlendi
Üniversitenin (KSÜ) Deprem Araştırma ve Risk Merkezi var. Bilgilere göre bu merkez kurulduğu günden bu yana Kahramanmaraş'ın deprem riski ve bu konuda şehirde yapılması gerekenlerle ilgili hem bilimsel anlamda araştırmalar, hem de konferanslar, paneller, röportajlar, bildiriler ve benzeri şekilde insanların bilgilendirmesi konusunda çalışmalar yapıyor.
2021'de Kahramanmaraş Onikişubat Belediyesi ile KSÜ'nün yapmış olduğu protokol kapsamında “Kahramanmaraş Fay Zonu”nun Onikişubat ilçesi içerisindeki konumunun belirlenmesine yönelik çalışma yapıldı.
Çalışmalara göre; fay üzerinde hendek açıldı ve oradaki faylar belirlendi. Bu fayların yaşlandırılmasıyla birlikte, ne zaman deprem olmuş, en son depremden bugüne ne kadar zaman geçmiş, deprem tekrarlanma periyodu ve kayma hızı nedir gibi konularda veri elde edildi. Sonuçta, şehir merkezinden Kılavuzlu'ya kadar uzanan alanda birçok koldan oluşacak şekilde fay tespit edildi. Bu kollar üzerinde de yaklaşık 40 adet hendek açıldı.
Peki bu hendekler açıldıktan sonra ne bulundu? Dr. Alican Kop dedi ki:
“Açmış olduğumuz hendeklerde Kahramanmaraş Fay Zonu'nu çok net bir şekilde görebildik. Onikişubat Belediyesi'yle yapmış olduğumuz çalışma sonucu da fayın arazide tam olarak nereden geçtiğini belirlemiş olduk. Buna ilişkin verileri de belediyemize sunduk. Onların elinde var, Büyükşehir Belediyesiyle paylaşılabilir ve buna göre gerekli önlemler alınıp, bu fay zonu üzerinde yerleşimin olmaması sağlanabilir.”
SONUÇ: Deprem göz göre göre geldi ve yaşandı. Devletin görevi bu raporlar üzerine önlem almak değil mi?