'Bebeğimi 929 dolara sattım'

Afganistan'daki savaş, her zaman olduğu gibi en yıkıcı etkilerini yine çocuklar üzerinde gösterdi. Barışa hasret küçük dünyaları ve gelecekleri çalınan çocukların durumu günden güne kötüleşiyor.

Birleşmiş Milletler tarafından şubat ayında yayımlanan bir rapora göre geçen sene Afganistan'daki savaşta en az 927 çocuk hayatını kaybetti.

Savaşta ölenlerin yanında, kimsesiz kalan ya da satılan çocuklar için 'umut' alışık olmadıkları bir duygu çünkü onlar savaştan başka ihtimal görmedi.

Nüfusunun yarısı 15 yaş altı çocuklardan oluşan Afganistan'da savaş 17 yıldır devam ediyor.

"Diğer çocuklarım açlıktan ölmesin diye en küçük bebeğimi 929 dolara sattım."

Geçen sene Afganistan'ın kuzeyindeki Sar-i Pol'dan daha güvenli bir bölge olan Belh'e ailesiyle birlikte göç eden Afgan köylü Muhammed Khan yaşadığı güçlükleri anlatıyor. Eşi ağır bir hastalığın pençesinde olan Khan, gittiği yerde iş bulamadığını ve 7 çocuğuna bakmakta zorlandığı zamanlardan bahsederken ağzından acı cümleler çıkıyor:

Muhammed Khan çocuklarından en küçüğü olan 40 günlük bebeğini bir komşusuna satmak zorunda kaldığını söylüyor.

Yardım kuruluşları ayrıca savaşta kimsesiz kalan ve sokaklarda çalışmaya zorlanan çocukların sayısında da bir hayli artış olduğunu öne sürüyor.

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu UNICEF'in Afganistan temsilcisi Adele Khodr bu çocuklar için "bir zamanlar umut vardı ancak artık kalmadı" diyor.

Başkent Kabil sokaklarında dilenen ya da çalışan çocuklara yarım gün de olsa okul hizmeti sunan sivil toplum kuruluşu Aschiana da, Taliban örgütünün ülke genelinde daha geniş alana yayıldığı son yıllarda risk altındaki çocuk sayısının da arttığını açıkladı.

Aschiana derneğinin müdürü Muhammed Yusuf, bağışçılar fonlarını geri çektiği için son yıllarda yardım edilen Afgan çocuk sayısında düşüş yaşandığını belirtiyor ve ekliyor: "Çocuklar herhangi siyasi bir örgütün bir parçası değil, bu yüzden Afganistan'da görmezden geliniyorlar. Çünkü onlar güçsüz."

Örneğin 12 yaşındaki Zabiullah Mücahit, Kabil sokaklarında ayakkabı boyayarak ailesinin geçimini sağlamaya çalışıyor. Arta kalan zamanlarındaysa Aschiana'da çizim dersleri alıyor.

Günde 1 dolar ancak kazanabilen Mücahit için bu para bile oldukça önemli. Bakması gereken annesi ve 6 kardeşi var. Babası 4 yıl önce Taliban tarafından düzenlenen bir intihar saldırısında yaşamını yitirmiş. Mücahit endişeli, "Barış ne zaman gelecek ve bana ne olacak bilmiyorum. Eğer çalışmazsam annem, kardeşlerim aç kalır."

Ülkede 5 sene devam eden ve 2001 yılında sona eren Taliban hakimiyeti boyunca kız çocuklarının okula gitmesi yasaklanmıştı. UNICEF'in Haziran 2018 tarihli raporuna göreyse okul çağındaki 3.7 milyon Afgan çocuk hâlâ okulda değil.

UNICEF'den Adele Khodr son yıllarda Afganistan'da gittikçe kötüleşen güvenlik koşulları, fakirlik ve göçler yüzünden çocukların eğitiminin oldukça aksadığını söylüyor.

Kabil'deki Gençlik Sağlığı ve Kalkınma Örgütü proje yöneticisi, Afganistan'da 90'lı yıllardaki iç savaş boyunca yaygınlaşan çocuklara yönelik cinsel taciz ve çocuk kaçakçılığının daha da kötüleştiğine dikkat çekiyor. Kırsal kesimlerden Kabil ve Herat gibi şehirlere göç eden çocukların ailelerine destek olmak için iş ararken istismarcıların eline düştüğünü de ekliyor. Ülkede erkeklerin çocuklara yönelik cinsel istismarı yalnızca bir yıldır yasa dışı kabul ediliyor ve şimdiye kadar bundan dolayı ceza alan çok az istismarcı var.

Yardım kuruluşları Taliban'ın hükümette herhangi bir yapılanmasının 1996 ve 2001 yıllarında dayatılan uygulamalara geri dönüşe yol açmasından endişe duyduklarını belirtiyor. Afgan Çocuk Eğitim ve Bakım Örgütü'ne bağlı yetimhanenin müdürü, "Taliban hiçbir zaman çocuklardan taraf olmadı, insanlardan taraf da olmadı. Bugünlerden daha kötü zamanlar yaşayabiliriz." diyor.

Taliban'ın yeni Afganistan hükümetindeki rolüyse Amerika Birleşik Devletleri ile yapılan görüşmelerin sonuçlanmasının ardından belirsizliğini koruyor.