Bir çalışan iş kazası, meslek hastalığı, annelik ya da hastalık gibi durumlardan dolayı çalışamaması halinde geçici iş göremezlik raporu alabilmektedir. Bu gibi durumlarda ise Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafınca kişiye iş göremezlik parası yani halk arasındaki adıyla rapor parası ödenmektedir. İşverenler ise işçinin çalışmadığı günleri maaşından keserek çalışanını SGK’dan alacağı ödenekle eksiği tamamlamaya yönlendiriyor. Fakat bu konuda vatandaşların dikkatinden kaçan bazı noktalar olabiliyor.
ALMADIĞINIZ PARA SGK’YA İADE EDİLEBİLİR
Bir çalışan 2 günden fazla iş göremezlik raporu aldığı takdirde iş göremezlik parasını almaya hak kazanıyor. Söz konusu rapor parası işverenin çalışan kişinin raporunu SGK’ya bildirmesinden 15 gün sonra PTT üstünden çalışanın hesabına yatırılıyor. Eğer ki söz konusu ücreti çalışan kişi 2 ay içerisinde hesabından çekmezse iş göremezlik parası geri SGK’ya İade ediliyor.
"ÖDENEN PARALAR GERİ İSTENİYOR"
Konuya ilişkin Vatan gazetesine açıklamalarda bulunan SGK Uzmanı Dilek Ete, işçinin tedavisi şu ana kadar bitmeden işe başladığı takdirde devamlı iş göremezlik gelirinin kesileceğini ifade etti. Uzman isim, "2 ay içerisinde Bu süre içerisinde ücretler SGK'ya yeniden iade ediliyor. Geçici iş göremezlik ve devamlı iş göremezlik olarak ikiye ayrılan bu süreçte aksatılan bazı durumlarda ödenen para geri istenebiliyor. Özellikle emekli olup çalışanlara geçici iş göremezlik kapsamında ödenen paralar geri isteniyor" dedi.
TEDAVİ BİTMEDEN İŞE BALŞLAMASI SAKINCALI
Ete, "Ayrıca işçi tedavisi bitmeden işe başlarsa devamlı iş göremezlik geliri kesilir ve alamaz. Tedavisi sonlanıp doktor tarafınca tedavinin bittiği ve çalışılabileceğine dair rapor düzenlenmeden çalışmaya başlanması devamlı iş göremezlik gelirinin kesilmesine sebep olur" uyarısını yaptı.
HESAPLAMALAR EN YÜKSEK ORANDAN YAPILIYOR
Geçici iş göremezlik durumunu tanımlayan ve detaylandıran Ete, konuya ilişkin şunları dile getirdi:
"Diğer adıyla rapor parası olarak ödenen geçici iş göremezlik ödeneği, işçinin iş kazası meslek hastalığı geçirmesi ya da hastalık, analık hallerinde işe gelemediği için uğradığı gelir kaybını telafi etmek için Sosyal Güvenlik Kurumu tarafınca ödenir.Ödeme işçinin yatarak veya ayakta tedavi olmasına göre değişir. İşçi yatarak tedavi görüyorsa günlük kazancın yarısı, ayakta tedavi görüyorsa da günlük kazancın üçte ikisi kadar ücret verilir.
İşçinin tedaviyi aksatması durumunda sürecin uzadığı Kurumca tespit edilirse yapılan ödemenin dörtte biri kurumca kesilerek eksik ödeme yapılır. Geçici iş göremezlik geliri birden fazla durum olması durumunda mesela; iş kazası, meslek hastalığı, analık hali bir arada olursa yapılacak ödeme en yüksek oran üstünden hesaplanarak ödenir. Geçici iş göremezlik gelirinde rapor parası hastalık halinde üçüncü günde başlatılır."
SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK RAPORUNDA GELİR BAĞLAMA
Birçok kişinin merak ettiği konu arasında yer alan devamlı iş göremezlik olduğu takdirde kişinin raporu nasıl bağlanacağı konusunu aydınlatan Ete, "Sürekli İş Göremezlik geliri, işçinin iş kazası veya meslek hastalığı geçirmesinden sonra yapılan tedavisi sonrası tamamen iyileşmemesi durumunda meslekte kazanma gücünün en az yüzde 10 oranında kaybetmesi sonucunda Sosyal Güvenlik Kurumu tarafınca bağlanan gelirdir. Meslekte kazanma gücünün kayıp oranı, Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespiti İşlemleri Yönetmeliği’ndeki cetvele göre belirlenir" diye konuştu.
Sürekli iş göremezlik gelirinin ikiye ayrıldığını ifade eden uzman isim, "İşçinin meslekte kazanma gücü kaybı yüzde 10 üzerinde raporla kesinleşirse devamlı tam iş göremezlik geliri bağlanır. İşçi rapora itiraz edebilir. Bu durumda itiraz Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kuruluna gönderilir. Sürekli İş göremezlik geliri alan işçi çalışabilir. Sigorta prim şartı da aranmaz. Sürekli iş göremezlik geliri alan işçinin tedavilerle meslekte kazanma gücü kaybı yüzde 10 altına düşerse maaş Sosyal Güvenlik Kurumu tarafınca kesilir. İş kazası sonucunda meslekte kazanma gücü kaybı yüzde 100 olursa işçiye devamlı tam iş göremezlik maaşı bağlanır." değerlendirmesini yaptı.
SÜREKLİ KISMİ İŞ GÖREMEZLİK RAPORUNUN BAĞLANMA ŞARTLARI
Ete, "Meslekte kazanma gücü kaybı 100 altında ise bu durumda sürekli kısmı iş göremezlik geliri bağlanır. Sürekli tam iş göremezlik durumunda sigortalı işçiye aylık kazancın yüzde 70 i oranında maaş bağlanır. Sürekli Kısmı iş göremezlik de ödenek hesaplanırken önce yüzde 100 üzerinden aylık bağlanır. Ardından işçinin malullük oranı kesinleştiğinde malullük oranına göre aylık bağlanır. İş kazası sonrası hemen bağlanan geçici iş göremezlik ödeneği, işçinin iş gücü kaybı yüzde 10 üstünde olduğu rapor ile belirlenince sürekli iş görmezlik gelirine döner" diye konuştu.
İŞ GÖREMEZLİK PARASI HANGİ DURUMLARDA KESİLİR?
Uzman isim tarafından yapılan açıklamada, iş göremezlik halinde verilen paranın ne zaman hangi durumlarda ve nasıl kesilip kesilmeyeceğini ilişkin olarak ise şunlara değindi;
"5510 sayılı Kanunun 19.maddesinde, ‘İş Kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve engellilik sebebiyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafınca verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az yüzde 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı, devamlı iş göremezlik gelirine hak kazanır’ hükmüne yer verilmiştir. Sürekli iş göremezlik geliri alırken Kurum tarafınca kontrol muayenesine gidilmezse Sosyal Güvenlik Kurumu tarafınca durdurulur. Eğer kontrol muayenesi sonrası malullük oranı yüzde 10 altına düşerse aylık kesilir. Eğer oranda değişiklik var ise aylık yeniden hesaplanır. Kontrol muayenesi yapılmadığı için devamlı iş göremezlik geliri kesilen işçi muayene yaptırdıktan sonra devamlı iş göremezliğini gerektirecek oran yüzde 10 üzerinde ise aylık yeniden bağlanır."
Aynı zamanda bir çalılşanın tedavisi bitmeden işe başladığı takdirde devamlı iş göremezlik geliri kesileceğini ve söz konusu bu parayı iş için alamayacağını ifade eden Ete, "5510 sayılı Kanuna göre emekli aylığı ve sürekli iş göremezlik geliri birlikte ödenir. Yine sürekli iş göremezlik geliri vefat durumunda geride kalan eşe de bağlanır" dedi.
Uzman isim iş göremezlik raporuna ilişkin son değişikliklerden de söz ederek, "Sosyal Güvenlik Kurumu iş göremezlik oranı yüzde elli altında olduğu için 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce vefat eden sigortalının geride kalan hak sahiplerine aylık bağlamıyordu. Sosyal Güvenlik Kurumu 5/12/2017 tarihinde Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ile bu uygulamadan vazgeçti. Böylece vefat tarihi 2008 öncesi dahi olsa hak sahipleri talep etmeleri halinde sürekli iş göremezlik geliri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından bağlanacak. Eş ve çocuklar başta olmak."