Türkiye’de 2003 yılı sonunda başlatılan ve 2013 yılında devreye giren yüzde 25 devlet katkısıyla büyük ivme kazanan gönüllü Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), son dönemde dikkat çekici bir ivme kaybı yaşıyor.
Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM) verilerine göre, 28 Haziran itibarıyla Gönüllü BES’teki katılımcı sayısı 6 milyon 809 bin 71 kişi oldu. Oysa bu sayı geçen yıl 30 Haziran itibarıyla 6 milyon 984 bin 44 kişiyle en yüksek seviyesine ulaştı. 31 Aralık 2018 itibarıyla da 6 milyon 878 bin 224 kişiydi. Buna göre Gönüllü BES’teki katılımcı sayısı, net olarak son 1 yılda 174 bin 973 kişi, son 6 ayda ise 69 bin 153 kişi azaldı. Ayrıca 28 Haziran 2019 tarihindeki net katılımcı sayısı, 30 Haziran 2017 tarihindeki 6 milyon 811 bin 854 net katılımcı sayının da gerisine düşüldüğünü gösteriyor.
Artış bekleniyordu
Serhat Aligil'in Cumhuriyet'te yer alan haberine göre sektör temsilcileri, özellikle ekonomik kriz nedeniyle kötü geçen 2018 yılının ardından, yılın başında 2019 sonu için 100 bin net katılımcı artışı öngörüsünde bulunuyordu. Ancak ekonomik krizin artarak devam eden etkileri, insanları gönüllü BES’teki birikimlere yönlendirdi. Ayrıca 2017 yılında devreye giren otomotik BES’le benzer ürün yapısına sahip olması, zaten 2017’den buyana gönüllü BES’te ivme kaybına yol açıyordu. Ancak geçtiğimiz aylarda, hükümet tarafından mevcut kıdem tazminatı sisteminin değiştirileceği ve otomatik BES’le entegre Kıdem Tazminatı Fonu’na geçileceğiyle ilgili açıklamalar bu ivmeyi büyüttü. Bu tartışmalar otomatik BES’in ‘zorunlu’ hale geleceği endişelerini artırarak, gönüllü BES’e yeni katılımları olumsuz etkiliyor. Bu tartışmalar ve kriz nedeniyle belirsizliğin devam etmesi bekleniyor.
Fon büyüklüğü 100 milyar lira
Katılımcıların Gönüllü BES’teki fon büyüklüğü ise 28 Haziran itibarıyla devlet katkısı dahil 100 milyar lirayı aştı. Katılımcıların fon büyüklüğü 87 milyar lira olurken, devlet katkısı 13.1 milyar liraya yükseldi. Katılımcıların fon büyüklüğü 2018 yılı sonunda 11.6 milyar lirası devlet katkısı 88.6 milyar lira, 2017 yılı sonunda 10.1 milyar lirası devlet katkısı 77.8 milyar liraydı.