Son günlerde trafikte gezen çakarlı araçların sayısındaki artış, toplumda ciddi endişelere neden oluyor. Özellikle kamu hizmeti veren araçların, güncellenen çakar protokolünü ihlal ederek görev dışında kullanılmaları, halkın güvenliğini ve devlet araçlarına güvenini tehlikeye atabiliyor. Geçiş üstünlüğü hakkının suistimallerini engellemek amacıyla, Karayolları Trafik Kanunu'nun 71. ve Karayolları Trafik Yönetmeliği'nin 141. maddelerinde belirtilen araçlar tarafından kullanılmasını düzenleyen "Geçiş Üstünlüğüne Sahip Araçların Sürülmesi Sırasında Uyulacak Kurallar ile Bu Hakka Sahip Araçlarda Bulundurulacak Işıklı ve Sesli Uyarı İşaretleriyle Bunların Kullanımına İlişkin Usul ve Esaslar," İçişleri Bakanlığı tarafından en son 2019 yılında güncellendi. Bu düzenleme, trafikte geçiş üstünlüğüne sahip araçların kullanımını düzenleyerek suistimallerin önlenmesine yönelik önemli kuralları içermektedir. İşte bu çakar hangi araçlarda bulunması gerekiyor yasa ile belirlenen kuralları, yasa dışı kullanım cezası ne kadar öğrenelim.
KAMU HİZMETİ VEREN ARAÇLARIN ÇAKAR LAMBA KULLANIMI
Kamu hizmeti sağlayan resmi görevli araçlar çakar lamba açabilir, fakat eğer araç görev dışında kullanılıyorsa çakar lamba açması yasak.
Örneğin, sivil polisin kullandığı koruma aracında, görevi dışında seyir halindeyken çakar lamba ve tepe lambasını açması yasak. Çakar lamba sadece kamu hizmeti verilirken açılabilir.
ÇAKAR LAMBA NE DEMEK?
Araçların trafikte geçiş üstünlük sağlamak için kullandığı kırmızı-mavi ışıklara "çakar" adı veriliyor. Araçların üstünde ya da önünde yer alan ışıkların yanı sönmesinden dolayı bu şekilde adlandırılıyor.
Yasa ile belirlenmiş geçiş üstünlüğü olan araçlar; "Ambulans, yaralı ve acil hasta taşıyan araçlar, organ ve doku nakil araçları, itfaiye araçları, orman yangınlarıyla mücadele araçları, güvenlik, asayiş ve trafik hizmetlerinde kullanılan zabıta araçları, yolun yapım ve bakımından sorumlu kuruluşa ait kar ve buz mücadelesi araçları, afet ve acil durum hizmetlerinde görevli bulunan araçlar, hizmetin devamı süresince koruma araçları ile korunan araçlar" olarak belirlendi.
ÇAKAR PROTOCOLÜ 2019'DA GÜNCELLENDİ
Çakar protokolü, son olarak 2019 yılında güncellendi. Buna göre, Karayolları Trafik Kanunu'nun 71. ve Karayolları Trafik Yönetmeliği'nin 141. maddesinde belirtilen araçlar, çakar lamba ve tepe lambası kullanabilir.
HANGİ ARAÇLAR ÇAKAR LAMBA TAKABİLİR?
- Geçiş üstünlüğüne sahip ambulans, itfaiye, polis, jandarma, AFAD, yol yapım ve bakımından sorumlu kuruluşa ait kar ve buz mücadelesi araçlarına ışıklı uyarı işareti takılabilir.
- Geçiş üstünlüğüne sahip araçlar, sadece görev halindeyken bu hakka sahip. Ancak bu hakkı, halkın can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak, ışıklı ve sesli uyarı işaretlerini bir arada vermek şartı ile kullanabilir. Zorunluluk olmadığı hallerde geçiş üstünlüğü hakkının kullanılması ise yasak.
- Devletin en üst protokolünde bulunan 29 makamın emirlerine ve zatlarına verilen araçlar ile bu makamların korumasından sorumlu koruma araçlarında ışıklı uyarı işaretleri kullanılabilir.
ÇAKAR LAMBA TAKMASI YASAK OLAN ARAÇLAR
Geçiş üstünlüğüne sahip olmayan güvenlik, asayiş ve trafik hizmetlerinde kullanılan sivil polis ve jandarma araçları çakar lamba yerine tepe lambası kullanabilir.
Koruma kararına istinaden koruma verilen kişilerin ve koruma ekiplerinin araçlarında çakar lamba takmak yasak.
İŞ ADAMLARI ÇAKAR TAKABİLİR Mİ?
İş insanları çakar lambalı araç kullanma yetkisi, genelde devlet protokolünde yer alan makamlar tarafından verilir ve bu yetki, genellikle güvenlik ve acil durumları kapsar. Koruma kararına istinaden koruma verilen (iş adamları, gazeteciler gibi) kişilerin ve koruma ekiplerinin araçlarında çakar lamba takmak yasak.
ÇAKAR LAMBA NEDEN YASAK?
Yetkisiz çakar kullanımı, trafikte diğer araçların normal akışını kesintiye uğratır ve acil durum hizmetlerinin güvenilirliğini tehlikeye atar. Bu nedenle, çakarlı araçların yalnızca acil durumlar veya öncelikli görevler için kullanılması gerekmektedir.
ÇAKAR LAMBA CEZASI
Karayolları Trafik Kanunu'na göre çakar lamba takma ve kullanma cezası 2022 yılında 1.823 TL olarak belirlenmişti. Cezanın 15 gün içinde ödenmesi durumunda %25 indirim uygulanıyor. Kural ihlalinin mahiyetine göre, ehliyete el konma cezası da verilebilir. Çakar lamba takma cezası eğer 1 yıl içinde 3 kez alınırsa, söz konusu araç 15 gün süresince trafikten men edilir. Çakarlı lamba cezası 2022 yılında 1.823 TL iken 2023 yılına yapılan düzenlemeler ile 4.062 TL'ye çıkarılmıştır.