Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, İkinci Dünya Savaşı sonrası Almanya'da devlet kurumlarının nasyonal sosyalist geçmişinin halen karanlıkta olduğunu söyledi. En üst anayasal organlara dair bilimsel araştırma eksikliğine dikkat çeken Steinmeier, cumhurbaşkanlığı dairesinin de bundan muaf olmadığını söyledi.
Steinmeier ayrıca "kendi makamının tarihinden kaçınmamak, tersine bu tarihi açık ve öz eleştirel bir biçimde ortaya koymanın özel bir sorumluluğu olduğunu" ifade etti.
Steinmeier bu çerçevede Mayıs 2020'de, "1949-1994 Yılları Arasında Cumhurbaşkanlığı Dairesi ve Nasyonal Sosyalizmle Hesaplaşma" başlıklı bir araştırma projesinin başlatılması için talimat verdiğini söyledi.
Projenin öncelikle Nazi dönemi ve sonrası arasında kişilerin sürekliliği konusuna eğildiğini söyleyen Steinmeier, ancak bunun yanı sıra nasyonal sosyalizme, o dönemin faillerine, mağdurlarına ya da destekçilerine karşı cumhurbaşkanlığı makamının yaklaşımının da araştırılması gerektiğini belirterek, bu çerçevede yapılan konuşmaların, resmi ziyaretlerin, mektuplaşmaların, verilen liyakat nişanlarının, af kararlarının önemli olduğunu ve incelenmesi gerektiğini söyledi.
"Cumhurbaşkanları geçmiş konusunda öncü değil idareci oldu"
Araştırmayı ekibiyle birlikte yürütmesi için savaş sonrası dönem konusunda uzman tarihçilerden, Jena Friedrich Schiller Üniversitesi profesörü Norbert Frei görevlendirildi. Frei "Eski Federal Cumhuriyet'in cumhurbaşkanları geçmişe yaklaşım konusunda farklılıklara sahip olsalar da öncü olmaktan ziyade idareci gibi davrandılar. Almanlara hiçbir şeyi dayatıcı olmadılar" dedi.
Frei araştırmada 1949-1957 yılları arasında cumhurbaşkanlığı dairesi başkanı Manfred Klaiber'in durumuna özel olarak eğildiğini söyledi. Frei, Klaiber'in "temiz bir sayfa" olmadığını ve 1934 yılında Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'ne (NSDAP) girdiğini anlattı. Klaiber'in giriş tarihini 1936 olarak vererek yanlış beyanda bulunduğunu belirten Frei, 1949-1994 yılları arasında cumhurbaşkanı dairesi başkanlığı görevinde bulunan dokuz kişiden üçünün geçmişte NSDAP üyesi olduğunu kaydetti. Cumhurbaşkanlığı dairesi çalışanlarının üçte birinin Nazi partisi üyesi olduğunu söyleyen Frei, diğer yandan bu oranın incelenen diğer devlet kurumlarına göre düşük olduğunu belirtti.
Araştırmanın gelecek yıl tamamlanması bekleniyor. Projenin, başlatılmadan önce Mart 2022'de tamamlanacağı açıklanmıştı. Ancak tarihçi Frei pandemi sırasında arşivlere girmekte zorlanıldığını belirterek bu sürenin daha ileri bir tarihe ertelenebileceğini söyledi.
İncelemenin 1984-1994 yılları arasında cumhurbaşkanlığı görevinde bulunan Richard von Weizsäcker'in dönemiyle sona ermesinin sebebi, Almanya'da devlet arşivlerinin ancak 30 yıl sonra kamuoyuna açılması.