AKP ve MHP'nin üzerinde uzlaşarak TBMM'ye sundukları ve bugün Meclis Anayasa Komisyonu'na sevk edilen 21 maddelik Anayasa değişiklik paketinde cumhurbaşkanı seçilme şartı ile ilgili hükümler de değiştiriliyor.
DİPLOMA ŞARTI DEĞİŞMİYOR
Anayasada yapılması planlanan değişiklik konusunda iki önemli maddeye dikkat çeken YARSAV Eski Başkanı Ömer Faruk Eminağaoğlu, ABC Gazetesi'ne şu değerlendirmelerde bulundu;
"Anayasa ile, anayasa değişiklik teklifinde, Cumhurbaşkanı seçilme nitelikleri içindeki yükseköğrenim koşulundan herhangi bir farklılık yaratılmamıştır.
Anayasa'nın 101 inci maddesinde, Cumhurbaşkanı'nın diğer nitelikler yanında, yüksek öğrenim yapmış Türk vatandaşları arasından seçileceği hüküm altına alınmıştır.
Anayasa değişiklik teklifinde, Cumhurbaşkanı'nın diğer nitelikler yanında, yüksek öğrenim yapmış doğuştan Türk vatandaşları arasından seçileceği hüküm altına alınmıştır. Yüksek öğrenim kavramının tanımı Anayasada yer almamaktadır.
1981 tarih ve 2547 sayılı Yükseköğretim Yasası'nın 3 üncü madesinde sadece yükseköğrenim tanımı yapılmıştır. Buna göre yükseköğrenim, ortaöğretime dayalı, en az dört yarı yılı kapsayan her kademedeki eğitim-öğretimin tümüdür.
Yükseköğrenim ve yükseköğretim kavramları aynı şeyi ifade etmektedir.
Orta öğetime dayalı en az iki yıllık bir yükseköğretim kurumunu bitirmek Cumhurbaşkanı olabilmek için aranan koşul yönünden yeterlidir.
Erdoğan yönünden diploma konusundaki sorun, böyle bir okuldan mezun olup olmadığı, okulu tamamlayıp tamamlamadığı üzerinedir."
DOĞUŞTAN TÜRK VATANDAŞI OLMA ŞARTI
Anayasa değişikliğinde öğretim şartı ile ilgili bir değişiklik yapılmamasına rağmen, cumhurbaşkanı adaylığı için aranan şartlarda ise önemli bir değişiklik yapılıyor. Hatırlanacağı gibi, Ekmeleddin İhsanoğlu'nun adaylığı sırasında bu madde bir süre kamuoyunda tartışılmıştı.
Eminağaoğlu o değişklik için ise şunları vurguladı:
"Değişiklik teklifi ile Cumhurbaşkanı seçilebilmek için Türk vatandaşları arasında, "doğuştan" Türk vatandaşı olmak koşulu getirilmiştir.
Türk vatandaşlığı, bu konudaki yasaya göre, doğuştan veya sonradan kazanılmaktadır.
Doğuşla kazanma, soybağı veya doğum yeri(toprak) esasına göre olmaktadır. Sonradan kazanmanın koşulları ise Anayasa ve yasada düzenlenmektedir.
Cumhurbaşkanı seçilebilmek, seçilme hakları, bu bağlamda temel haklar bağlamında kalan bir hak olup, Anayasa'nın başlangıcında yer alan düzenlemeye göre, temel haklar yönünden vatandaşlar arasında bir ayrım yaratılamaz.
Anayasa'nın 2 nci maddesinde de, başlangıçtaki temel ilkeler Cumhuriyetin nitelikleri arasında sayılmış olup, Anayasa'nın 4 üncü maddesine göre,başlangıçtaki bu temel ilkeye aykırı bir değişiklik yapılamaz.
Anayasa'nın 101 nci maddesinde vatandaşlar arasında yaratılan ayrım, Anayasanın değiştirilemez hükmüne bu yönden de aykırıdır.
Seçilme engeli konusundaki vatandaşlar arasında ayrım yapan bu durumun bir benzeri 1923 yılında yaşanmıştır.
Mustafa Kemal Atatürk'ün, 1923 seçimlerinde aday olmasını engellemek için, bir seçim bölgesinde beş yıl oturmak koşulunu öngören bir yasa teklifi verilmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk'ün doğduğu Selanik, o tarihte ulusal sınırlar dışında kaldığından, Ulu Önder'de cepheden cepheye koştuğundan, o tarihe kadar hiç bir yerde beş yıl oturma durumu gerçekleşmemiştir.
Mustafa Kemal, "...bir yerde beş yıl otursam, cepheden cepheye nasıl koşacak o zaferler nasıl kazanılacaktı, zaferleri kazanmanın sonucu bu mu olmalıdır..." diyerek TBMM'de yaptığı konuşmanın sonrasında, söz konusu teklif kabul edilmemiş ve yaratılmak istenilen seçilme engeli gerçekleşmemiştir.
Anayasalar toplumsal uzlaşma ve açıkça hazırlanır.
Gizli hazırlanan bir Anayasa teklifi darbeler döneminde bile söz konusu olmamıştır. Daha ne tür konular ortaya çıkacak, zaman içinde görülecektir."
Her ne kadar teklifte Cumhurbaşkanlığı kavramı korunmakta ise de, yapılan değişiklikle Cumhurbaşkanlığı için, "başkanlık" koşulları getirilmiştir.
Cumhurbaşkanı seçilebilmek için artık doğuştan vatandaşlık koşulunun getirilmesinin bir diğer anlamı, adeta başkanlığın, sultanlığın getirildiğinin de itirafı ve ifadesi niteliğindedir.
ABD Anayasasında da, başkanlık koşulları içinde, diğer nitelikler yanında doğuştan ABD vatandaşı olma koşulu da aranmıştır.
1982 Anayasası
"Nitelikleri ve tarafsızlığı
Madde 101 – (Değişik: 31/5/2007-5678/4 md.) (1) Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilir."
Anayasa değişiklik teklifi
"Adaylık ve seçimi
Madde 101-Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip, doğuştan Türk vatandaşı olanlar arasından, doğrudan halk tarafından seçilir."
Yükseköğrenim tanımı
1981 tarih ve 2547 sayılı Yükseköğretim Yasası
Tanımlar:
Madde 3 – (Değişik: 17/8/1983 - 2880/1 md.) Bu Kanunda geçen kavram ve terimlerin tanımları aşağıda belirtilmiştir.
a) Yükseköğretim: Milli eğitim sistemi içinde, ortaöğretime dayalı, en az dört yarı yılı kapsayan her kademedeki eğitim-öğretimin tümüdür.
1923 yılında yaşanan olay