Serkut BOZKURT
DSÖ; bir veya birden fazla ülkede meydana gelen afet sonrası yaşanan, yaşanacak olan sağlık sorunu konusunda krizi tarif ediyor.
Peki, afet bölgesindeki üçüncü seviye uyarı neden yapıldı?
Çünkü;
DSÖ sayfasında yer alan uyarıyı insani duygulardan uzaklaşıp tarif edelim.
Binlerce insanın cansız bedeni dışarıda.
İnsanlar öldüğü an, bağışıklık sistemi de sona eriyor.
Cesetler salgın hastalık taşımasa da, bağışıklık sistemi sona erdiği için, virüs, bakteri taşıyan duruma geçiyor.
Cesetlerle temas edenlerde;
- Tüberküloz
- Kan yoluyla bulaşan virüsler, hepatit B ve C ve HIV
- Kolera, tifo, hepatit A, rotavirüs ishali, salmonelloz, şigelloz (Gastrointestinal enfeksiyonlar) rastlanıyor.
Nasıl bulaşıyor?
Tüberküloz:
Akciğerlerdeki artık havanın solunması sonucu, cesedin taşınması sırasında akciğerlerden gelen sıvı burun ya da ağız yoluyla yukarı fışkırmasıyla bulaşabilir.
Kan yoluyla bulaşan virüsler:
Kan ya da vücut sıvısının sıçraması ya da kemik parçaları ve iğnelerden kaynaklanan yaralanmalar nedeniyle temas etmeyen deri ya da mukoza zarına doğrudan temas yoluyla bulaşabilir.
Gastrointestinal enfeksiyonlar:
Kolera, tifo, hepatit A, rotavirüs ishali, salmonelloz, şigelloz ölü bedenlerden sızan dışkıdan kolayca bulaşabilir. Bulaşma dışkı-ağız yolu ile vücutla doğrudan temas, kirli giysiler ya da kirlenmiş araç ve ekipmanlar aracılığıyla gerçekleşir. Bu enfeksiyonlar ayrıca su kaynaklarının cesetlerle teması sonucu da yayılabilir.
Ceset torbası neden gerekli ve defin neden hızlı olmalı?
Cesetlere dokunurken uygun önlemlerin alınmasını sağlamak ve panik ve yanlış anlamaları önlemek için hem acil durum çalışanlarına hem de halka bu riskler hakkında bilgi verilmelidir.
DSÖ'nün önerileri
- Kitlesel kayıplar söz konusu olduğunda ve kurbanların kimliklerinin tespit edilmesinin artık mümkün olmadığı durumlarda gömme işlemi tercih edilir.
- Toplu mezarlara gömülme tavsiye edilen bir halk sağlığı önlemi değildir. Önemli sosyal normları ihlal edebilir ve kıt kaynakları israf edebilir.
- Cenaze törenlerinde ailelerin ihtiyaçlarına ve sosyal geleneklere saygı gösterilmelidir. Gelenekler farklılık gösteriyorsa, her sosyal gruba kendi geleneklerini onurlu bir şekilde uygulayabilmeleri için ilgili malzemelerle birlikte belirlenmiş bir alan sağlanmalıdır.
- Mezarlık gibi mevcut tesislerin yetersiz olduğu durumlarda alternatif tesisler sağlanmalıdır.
Gömme sırasında dikkat edilmesi gerekenler
- Mezarlıklar içme suyu için kullanılan yeraltı suyu kaynaklarından en az 30 metre uzakta olmalıdır.
- Mezar tabanları su seviyesinden en az 1,5 metre yukarıda olmalı.
- Mezarlıklardan gelen yüzey suları yerleşim alanlarına girmemelidir.
Cesetlerle temas edenlere bireysel uyarılar
- Ceset torbaları kullanın.
- Cesetleri elledikten sonra ve yemekten önce ellerinizi sabunla yıkayın.
- Araç ve ekipmanları dezenfekte edin.
- Hepatit B'ye karşı aşı olun.
Dünya Sağlık Örgütü'nun (DSÖ) üçüncü derece uyarısı bu nedenle hayati önem taşıyor.
Eğer ceset torbaları kullanılmaz, yardım için genel gönüllü veya yetkililer, cesetlerle temas ederse bu hastalıklara yakalanıyor ve onlar, bu hastalıkları etrafına bulaştırıyor.
Cansız bedenler eğer 3 veya 4 günden fazla geçen sürede toprağa verilmez ve bu cesetlerden yukarıda bahsedilen hastalıklardan biri ve bir kaçı geçerse, yayılmaz hızı artıyor. Özellikle mantar olarak vücuda yerleşenlerin daha tehlikeli olduğu vurgulanıyor.
Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Kurumu da depremin 'orta' seviyede tehlikeli hastalıklar sınıfında değerlendiriyor
Halk Sağlığı Kurumu verilerine göre, zamana bağlı bulaşıcı hastalıklarda en sık ölüm nedenleri şöyle sıralanıyor
- Diyare
- Akut solunum yolu enfeksiyonu
- Kızamık
- Sıtma
Halk Sağlığı Kurumu sitesinde yer alan diğer uyarıları için lütfen linki tıklayınız