Dünya Bankası'nın raporuna göre, dünyanın en yoksul 26 ülkesi, 2006'dan bu yana en yüksek borç seviyelerine ulaşmış durumda. Bu ülkeler, COVID-19 pandemisinden sonra, dünya genelinin toparlanmasına rağmen ortalama olarak daha da fakirleşti.
Bu 26 ülke, dünyanın en yoksul yüzde 40'ını oluşturuyor ve doğal afetler ile diğer şoklara karşı giderek daha savunmasız hale geliyor. Rapor, bu ekonomilerin, COVID-19 öncesine kıyasla bugün ortalama olarak daha yoksul olduğunu ve global ekonomik toparlanmanın yanında geri kaldıklarını gösteriyor.
Dünya Bankası, bu yıl en yoksul ülkeler için fon sağlayan Uluslararası Kalkınma Birliği'ni (IDA) yenilemek amacıyla 100 milyar dolar toplamayı planlıyor. CNBC-e'ye göre, senelik kişi başına geliri 1.145 doların altında olan bu ülkeler, piyasalardan finansman bulmakta zorlandıkları için giderek artan bir biçimde IDA'nın düşük faizli kredilerine ve hibe desteğine bağımlı hale geliyor. Bu ülkelerin ortalama borç/GSYİH oranı yüzde 72 ile son 18 yılın en yüksek seviyesine ulaştı ve bu grubun yarısı ya borç sıkıntısı ya da yüksek risk altında.
Yoksul ülkelerdeki bu durum, yabancı yatırımları da olumsuz etkiliyor. Raporun incelediği ülkelerin çoğu, Sahra Altı Afrika’da yer alıyor. Etiyopya, Çad, Kongo, Afganistan ve Yemen gibi ülkeler, düşük gelir seviyeleri ve istikrarsız siyasi durumlarıyla dikkat çekiyor. Bu ülkelerin üçte ikisi, ya silahlı çatışmalar ya da kurumsal ve sosyal kırılganlık nedeniyle düzeni sağlamakta zorlanıyor ve bu durum yabancı yatırımları engelliyor. Ayrıca, bu ülkelerin neredeyse tamamı hammadde ihracatına dayandığından, sık sık ekonomik dalgalanmalara maruz kalıyorlar.
Dünya Bankası Baş Ekonomisti Indermit Gill, "Dünyanın geri kalanı en yoksul ülkelerden uzaklaşırken, IDA onlar için bir can simidi oldu. Son beş yılda mali kaynaklarının büyük kısmını bu düşük gelirli ekonomilere yönlendirdi ve yaşadıkları tarihi gerilemelere rağmen onları ayakta tuttu" dedi.
IDA genellikle üç yılda bir Dünya Bankası’na üye ülkelerin katkılarıyla yenileniyor. 2021'de 93 milyar dolar toplandı ve Dünya Bankası Başkanı Ajay Banga, 6 Aralık’a kadar 100 milyar dolarlık taahhüt toplamayı hedefliyor.
Doğal afetlerin ekonomik etkisi de son on yılda önemli ölçüde artmış durumda. 2011 ile 2023 yılları arasında, doğal afetler bu ülkelerde GSYİH’nin yıllık ortalama yüzde 2'si kadar kayba yol açtı. Bu oran, düşük ve orta gelirli ülkelerdeki ortalamanın beş katına tekabül ediyor.
Dünya Bankası, bu durumun daha fazla yatırıma ihtiyaç olduğunu gösterdiğini belirtiyor. Ayrıca, bu ülkelerde kayıt dışı ekonominin yaygın olduğu ve vergi sisteminin etkin bir şekilde çalışmadığı vurgulanarak, vergi toplama süreçlerinin iyileştirilmesi ve kamu harcamalarının verimli hale getirilmesi gerektiği ifade ediliyor.