TÜRKIYE’DE ENFLASYON VERGISI GELIYOR: 2004’TE KALDIRILAN DÜZENLEME YENIDEN GÜNDEMDE
Son dönemde Türkiye'nin vergi sisteminde yapılan değişiklikler büyük yankı uyandırdı. 2004 yılında kaldırılan enflasyon düzeltmesi uygulaması, yüksek enflasyon oranları ve ekonomik koşulların etkisiyle yeniden gündeme geldi. Özellikle 2019 yılından itibaren artış gösteren enflasyon oranları, bu düzenlemenin tekrar uygulanmasını kaçınılmaz hale getirdi. İşte yeni düzenleme hakkında bilmeniz gerekenler…
ENFLASYON VERGISI NEDIR?
Enflasyon vergisi, fiyat endekslerindeki artışlara bağlı olarak uygulanan bir düzenlemedir. Vergi Usul Kanunu’na göre, fiyat endeksindeki artışın son üç hesap döneminde %100’ün üzerinde ve aynı hesap döneminde %10’un üzerinde olması durumunda, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri mali tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutmak zorunda kalıyor. Bu uygulama, yüksek enflasyon dönemlerinde mali tabloların gerçek ekonomik değerini yansıtmak amacıyla devreye giriyor.
ENFLASYON DÜZELTMESI VE TEPKILER
Enflasyon düzeltmesi uygulaması, ticari faaliyetlerinden kâr elde etmeyen veya herhangi bir ticari etkinlik göstermeyen işletmeleri dahi vergiye tabi tutabiliyor. Bu durum, birçok sektörde "enflasyon vergisi" olarak adlandırılan yeni bir vergi tartışmasını da beraberinde getiriyor. Kritik eleştiriler, özellikle kâr elde etmeyen şirketlerin, bilançolarında parasal olmayan varlıkların değerlenmesi sonucu suni kâr göstererek vergi ödemek zorunda kalmasıyla ilgili. Bu durum, işletmelerin mali durumlarını olumsuz etkileyerek nakit akışında sorunlar yaşanmasına yol açabiliyor.
Türkiye Serbest Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB), enflasyon düzeltmesinin yılda bir kez yapılması gerektiğini savunuyor. Üç ayda bir verilen geçici vergi beyanları sırasında enflasyon düzeltmesi yapılmasının zorluk oluşturduğunu ve iş yükünü artırdığını belirtiyor. Ayrıca, uygulamanın teknik detaylarının belirsizliği, mükellefler arasında kaygılara neden oluyor.
2024 YILI İÇIN PLANLANAN DÜZENLEMELER
2024 yılıyla birlikte, geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesinin uygulanması planlanıyor. İlk enflasyon düzeltmesinin Ocak-Mart döneminde yapılması gerekmekteyken, sektörden gelen talepler doğrultusunda Nisan-Haziran dönemine ertelendiği belirtiliyor. Vergi beyannamelerinin verilme süresi ise 27 Ağustos 2024 tarihine kadar uzatıldı. Ancak, bu ertelemeler ve süre uzatımları, düzenlemeyle ilgili tartışmaları sonlandırmış değil.
Enflasyon düzeltmesinin senelik olarak yapılması gerektiği savunulurken, mevcut sistemde ticari kâr elde etmeyen işletmeler bile suni kârlar üzerinden vergilendiriliyor. Bu durum, bazı işletmelerin varlıklarını satmalarına ve nakit akışında sorunlar yaşamalarına neden olabilir.
VERGI MATRAHI HESAPLAMASI
Vergi matrahı, işletmenin bilançosundaki aktif ve pasif değerler arasındaki fark üzerinden hesaplanıyor. Aktif bölümdeki varlıkların enflasyon düzeltmesiyle güncellenmesi, bu artışın sermaye unsurlarındaki düzeltmelerle dengelenmemesi durumunda işletmenin kâr etmiş gibi değerlendirilmesine yol açıyor. Örneğin, 2010 yılında 1 milyon TL’ye alınan bir bina, 2024 yılında enflasyon düzeltmesiyle 15 milyon TL olarak değerlendirilebiliyor. Bu durumda, şirket bilançoda kâr elde etmiş gibi görünse de, ticari faaliyetlerinden gerçek bir kâr elde etmemiş olabiliyor.
Enflasyon düzeltmesi, bu tür suni kazançlar üzerinden vergi alınmasına yol açarak "enflasyon vergisi" olarak tanımlanıyor. Bu düzenleme, işletmelerin mali yapısını etkileyerek çeşitli zorluklara neden olabilir.