Tarihçi profesör İlber Ortaylı rehberliğinde İran’da geziye katılan bir grup gazeteci ve iş insanını kabul eden İran lideri Ayetullah Hamaney’in Erdebil bölgesi temsilcisi Ayetullah Ameli, güncel ve tarihi konulara ilişkin ilginç açıklamalarda bulundu. Geziye katılan Orhan Bursalı ve Özlem Yüzüak, görüşme notlarını paylaştı.
"FETHULLAH GÜLEN İSLAM'A BÜYÜK İHANET ETTİ"
Fethullah Gülen’in İran’da faaliyetlerine izin verilmediğini anımsatan soru üzerine, Ayetullah Ameli, “İslama büyük hıyanet etti. Cennetin yolu Fethullah Gülen’den geçse, ben o cennete gitmem'' dedi.
Gülen’in Belçika’da verdiği bir fetva ile Ezan’dan ve Kelime-i Şahadet’ten Peygamber’in adını çıkarttığını söyleyen Ameli çok ilginç bir noktaya değindi: “Türk Safevi devletinin de Türkiye Cumhuriyeti Devlet Forsu’ndaki 16 yıldıza, 17. yıldız olarak eklenmesini istedik. Şimdi Cumhurbaşkanı olan Recep Tayyip Erdoğan bunu kabul etmedi''.
Kendisi İran Azeri Türkü olan Ayetullah Ameli’nin dini liderliğini yaptığı Erdebil eyaleti, Türk Safevi Devleti’nin kurulduğu yer; Erdebil de bu devlete başkentlik yapmıştı. Cumhurbaşkanlığı Forsu’ndaki 16 Türk devletinin yanına, Safevi devletinin de konmasını istemesi, İran’la ilişkilerin gelişmesi açısından önemli bir mesaj içeriyordu.
Ayetullah Ameli, geçmişte iki Türk devleti Osmanlı imparatorluğu ile Safevi ilişkilerine ve Yavuz Sultan Selim ile Şah İsmail arasındaki savaşa da değindi. 1514’de Çaldıran’da yapılan savaşa, Türkiye’de, Şah İsmail’in neden olduğu kanaatinin yaygın olduğunu belirterek şöyle dedi: “Şah İsmail’in Yavuz Sultan Selim’e çok sayıda mektubu var. Bunlar tarihi belge olarak ortadalar. Şah İsmail savaşmak istemedi, iki Türk devleti güçlerini birleştirselerdi, dünyaya ağalık ederlerdi, Yavuz Sultan Selim savaştı, niye tersini yazarlar kitaplarda, dedi. İki Türk devleti arasında bir işbirliği ve birlik olsaydı, İslam dünyası bugünkü gibi parça parça olmazdı. Bunun arkasından ne kadar ağlasak azdır. Önemli bir fırsat kaçtı.''
ORTAYLI: YAVUZ O TARİKATTAN KORKTU
İlber Ortaylı ise “Anadolu’da Şeyh Safiyeddin tarikatına gönül bağlayan çok sayıda insan İran’a göç ediyordu, Yavuz Sultan Selim bundan korktu ve ondan oldu bu muharebe. Belki kaçınılmazdı, bilemiyorum'' diyerek iki ülke arasındaki ilişkinin önemini vurguladı.
Ayetullah Ameli, Şah İsmail’in “Bizim toprağımız sizin, sizin toprağımız da bizim namusumuzdur'' dediğini söyledi. Diyalog, İran’ın da Osmanlı tarihinin bir parçası olduğu şeklinde sürdü.
Ayetullah, İran her zaman Türkiye’nin yanında yer aldı, Birinci Dünya Savaşı’nda İngilizlere karşı Osmanlı’ya yardım edeceğimizi bir fetva ile ilan ettik ve Irak’ta biz de çok şehit verdik'' dedi.
Ameli, güncel Musul konusuna da değindi, “Türkiye’de İran, Musul politikasıyla Osmanlı’nın intikamını alıyor diye yazılar çıkıyor, bunlar tamamen yanlıştır, beynelmilel düşmanlığa ortak ses veririz'' dedi.
Görüşmeye, Hürriyet’ten Yalçın Bayer; gazetemizden Özlem Yüzak ve Orhan Bursalı, organizasyonu gerçekleştiren A-Level turizmin yöneticisi Çimen Filiz Paşa katıldı.
PKK VE İRAN
Ayetullah Ameli, PKK konusunda vererek, “Biz, PKK’ya topraklarımızdan geçit vermedik, Öcalan’ın talebini geri çevirdik. Eğer yol verseydik Türkiye çoktan parçalanırdı'' diye konuştu. Ortaylı da İslam dünyasında iki köklü devlet olarak Türkiye ve İran’ın var olduğunu, Kürt meselesini bu iki ülkenin adil olarak halledebileceğini belirtti.