Sosyal güvenlik sistemi, bazı sigortalılar için erken emeklilik imkanı tanıyor. Bu imkanlar arasında engelli emekliliği ve malulen emeklilik öne çıkıyor. Ancak her iki sistemin kendine özgü şartları ve farkları bulunuyor. İşte bu erken emeklilik yöntemleriyle ilgili detaylar:
ENGELLI EMEKLILIĞI ŞARTLARI
Engelli emekliliğinden yararlanmak için, SSK’lı çalışanlar, memurlar ve 2008 sonrası Bağ-Kur’lularının engellilik oranının en az yüzde 40 olması gerekiyor. Ancak engelli emekliliği için belirli bir sigortalılık süresi ve prim günü doldurulması şarttır. Engelli bireylerin çalışma süreleri, sigortalılık süresi ve prim günleri belirleyici unsurlar arasında yer alır.
NE KADAR ÇALIŞMA SÜRESI GEREKLI?
Engelli emekliliği için yaş şartı aranmazken, sigortalılık süresi 15 ile 20 yıl arasında, prim gün sayısı ise 3.600 ile 4.400 arasında değişir. Sigortalılık süresi, işe giriş tarihine göre hesaplanır. Örneğin, 2005 yılında işe giren bir engelli için 20 yıl süre gerektiğinde, bu süre 2025 yılında dolmuş olur.
VERGI İNDIRIMI ILE ERKEN EMEKLILIK
Engelli emekliliğinden yararlanabilmek için, önce vergi indirimi almak gerekir. Başvuru için işyerinden alınacak belgelerle vergi dairesine gidilip, hastaneye sevk isteği yapılır. Hastanede heyet raporu alınır ve en az yüzde 40 engellilik oranı gereklidir. Bu raporun kurum tarafından onaylanması şarttır.
ERKEN EMEKLILIK İÇIN GEREKLI BELGELER
Başvuru için kimlik belgesi, dilekçe ve işyerinden alınan sigortalı çalışıldığını gösteren belge yeterli olacaktır. Daha sonra bir hastaneden engellilik oranını belirleyen rapor alınmalıdır. Raporda en az yüzde 40 engellilik oranı olması gerekmektedir.
2008 SONRASI BAĞ-KUR’LULARIN ERKEN EMEKLILIĞI
1 Ekim 2008 sonrası Bağ-Kur’lular için engelli emekliliği hakkı da tanınmıştır. Yüzde 60 ve üzeri engelli olanlar 15 yıl, 3.960 gün, yüzde 50 ile 59 arasındaki engelli olanlar 16 yıl, 4.320 gün, yüzde 40 ile 49 arasında engelli olanlar ise 18 yıl, 4.680 günle emekli olabilecekler.
MEMURLAR İÇIN ERKEN EMEKLILIK
Memurlar, 1 Ekim 2008 sonrası engelli emekliliğinden yararlanabiliyor. Bu tarihten önce göreve başlamış ve en az yüzde 40 engellilik raporu olan memurlar, 15 yıl süreyle 5.400 prim günü ödemiş olmak şartıyla erken emekli olabilirler. Aynı şekilde, 2008 sonrası göreve başlamış ve yüzde 40 engelli raporu almış memurlar için de erken emeklilik imkanları mevcut.
MALULEN EMEKLILIK ŞARTLARI
Malulen emeklilik için, engelli emekliliğinden farklı olarak, en az 1.800 prim günü (yaklaşık 5 yıl) olması gerekmektedir. Malulen emekli olmak isteyen sigortalılar, çalışamayacak durumda olduklarını gösteren bir rapor almak için SGK’ya başvururlar. Raporda en az yüzde 60 iş göremezlik oranı bulunmalı ve bu rapor SGK sağlık kurulu tarafından onaylanmalıdır.
Bazı hastalıklar malulen emeklilik için geçerli kabul edilir. Bunlar arasında kanser, epilepsi, Parkinson hastalığı, beyin tümörü, organ nakli, şizofreni gibi ciddi sağlık problemleri yer alır.
SISTEMLER ARASINDAKI FARKLAR
Engelli emekliliği ile malulen emeklilik arasında önemli farklar bulunmaktadır:
- Engelli Emekliliği: Yüzde 40 engellilik oranı yeterliyken, malulen emeklilik için en az yüzde 60 iş göremezlik oranı gerekmektedir.
- İşe Başlangıç Durumu: Engelli emekliliği için engelliliğin sigortalılık öncesi olması gerekirken, malulen emeklilikte sonradan ortaya çıkan sağlık sorunları da geçerli kabul edilir.
- Çalışma Şartı: Engelli emeklilikte vergi indirimi alabilmek için çalışıyor olmanız gerekir, ancak malulen emeklilikte çalışma şartı aranmaz. Ayrıca, engelli emekliliğiyle çalışan kişi maaşını almaya devam edebilirken, malulen emekli olan kişinin maaşı, çalışmaya başladığında kesilir.
Her iki sistem de sigortalılar için erken emeklilik imkanı sunuyor, ancak başvuru süreçleri ve gerekli şartlar birbirinden farklıdır. Engelli ve malulen emekli olabilmek için doğru bilgilere sahip olmak ve ilgili kurumlarla iletişime geçmek önemlidir.