Emeklilik süreci, sigortalılık süresi, prim ödemeleri ve işe başlama tarihi gibi faktörlere bağlı olarak farklılık gösterir. Erkeklerin emekli olabilmesi için 25 yıl, kadınların ise 20 yıl sigortalılık süresi gerekmektedir. Ayrıca, her iki cinsiyet için belirli bir prim ödeme zorunluluğu bulunmaktadır. Erken emeklilik içinse çeşitli yöntemler bulunmaktadır. İşte erken emeklilik formülleri!
On Yıl Primle Erken Emeklilik: Kısmi emeklilik, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün prim ödeme şartını sağlayanların kullanabileceği bir emeklilik türüdür. Kadınlar 58, erkekler ise 60 yaşında emekli olabilirler. Ancak bu şartlar, 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanları kapsamaktadır.
Başka bir ifadeyle, kısmi emeklilik, sigortalılık süresini tamamlayan ancak yaş şartını karşılamayan kişilerin emekli olmalarını sağlayan bir sistemdir. Sigortalılık süresi 15 yıl ve prim ödeme gün sayısı 3600'dür. Kadınlar için yaş şartı 58, erkekler içinse 60'tır. Bu şartlar, 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar için geçerlidir.
9 Eylül 1999 Sonrası Kısmi Emeklilik: 9 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olanlar için kısmi emeklilik şartları farklıdır. Bu durumda, sigortalılık süresi 25 yıl ve prim ödeme gün sayısı 4500'dür. Yaş şartı ise değişmemiştir.
Malulen Emeklilik: İş gücünün en az yüzde 60'ını kaybeden bireyler malulen emekli olabilir. Bu durumda, en az 1800 gün prim ödemek ve SGK'dan alınacak sağlık raporuna sahip olmak gerekmektedir. Yaş şartı aranmaz, ancak malulen emeklilik alanlar çalışamaz.
Doğum Borçlanması İle 6 Yıl Erken Emeklilik: Kadın çalışanlar, doğum borçlanması kullanarak emeklilik yaşını öne çekebilirler. Doğum borçlanması, doğum nedeniyle iş hayatından uzak kaldıkları süreleri prim ödemesi olarak saymalarına olanak tanır. Her doğum için 720 gün borçlanma hakkı olan kadınlar, bu hakkı üç çocuk için kullanabilirler. Bu da toplamda 2160 gün, yani ortalama 6 yıl erken emeklilik anlamına gelir. Ancak, doğum borçlanmasından yararlanmak için çocukların sigortadan önce doğmuş olması gerekmektedir.
Erkekler İçin Askerlik: Erkeklerin emeklilik koşullarını etkileyebilen bir diğer faktör de askerlik süreleridir. Sigortalı olmadan önce yapılan askerlik süresi, prim kazanmaya olanak tanır. Bu süre için borçlanma yapıldığında, sigorta başlangıç tarihi borçlanılan gün kadar geri çekilir. Bu da erken emeklilik imkanı sağlar. Örneğin, 18 ay askerlik yapan bir erkek, bu süreyi borçlanırsa, sigorta başlangıç tarihi 540 gün geriye çekilir. Bu durumda, 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan erkek, 58 yerine 56 yaşında emekli olabilir.
Engelli Emeklilik: En az yüzde 40 engellilik oranına sahip olan çalışanlar, engelli emeklilik hakkından yararlanabilirler. Yaş şartı aranmaz, ancak 15 yıl 3600 gün prim ödeme şartı bulunur. İşe giriş tarihine göre bu süre 18 yıl 4680 güne kadar çıkabilir. Engelli emeklilik hakkından yararlananlar çalışmaya devam edebilir ve maaşları kesilmez.
Başka bir ifadeyle, engelli emeklilik, engelli çalışanların yaş şartına bakılmaksızın emekli olmalarını sağlayan bir sistemdir. Prim ödeme gün sayısı 15 yıl 3600'dür ve işe giriş tarihine göre bu süre 18 yıl 4680'e kadar çıkabilir.
Yıpranma Payı: Yıpranma oranı, ağır işlerde çalışan kişilerin olumsuz etkileri telafi etmek amacıyla verilen bir haktır. Bu hak kapsamında, ağır işlerde çalışanlar, sigortalılık sürelerine belli oranda gün ilave ederek ve işe girişlerini geri çekerek emekli olabilirler. Yıpranma oranı, her meslek grubu için farklı oranlarda uygulanmaktadır. Örneğin, madenciler için her yıl için 180 gün yıpranma oranı uygulanmaktadır. Bu durumda, 30 yıl sigortalı olan bir madenci, yıpranma oranı yardımıyla 5400 gün prim ödemek yerine 3600 gün prim ödemek suretiyle emekli olabilir. Yıpranma payından yararlanmak için, ağır işlerde çalışan kişilerin SGK'dan yıpranma oranı talebinde bulunması gerekmektedir. Bu talebin kabul edilmesi halinde, kişilerin sigortalılık sürelerine yıpranma oranı oranında gün eklenir ve işe giriş tarihleri geri çekilir.
İşe giriş tarihinin geri çekilmesi, emeklilik yaşını düşürerek erken emekliliği mümkün kılar. Örneğin, 30 yıl sigortalı olan bir madenci, yıpranma payından yararlanarak işe giriş tarihini 5 yıl geri çekebilir. Bu durumda, kişi 55 yaşında yerine 40 yaşında emekli olabilir.