The Verge’de yer alan habere göre, Facebook birkaç araştırma görevlisinin izin almadan kullanıcı verisi toplayarak platform kurallarını ihlal ettiğini belirterek hesaplarını engelledi. Öte yandan Facebook’un şeffaflığı ve yanlış bilginin yayılımı üzerine çalışan araştırma görevlileri, platformun sorunlarını açığa çıkardıkları için susturulduklarını söyledi.
New York Üniversitesi’ne bağlı bir proje kapsamında çalışan araştırmacılar, Facebook’taki siyasi reklamların kaynağı ve nasıl yayıldığını inceliyordu.
Grup, mayıs ayında projelerinin amacının siyasi reklamları kimin ödediğini ve nasıl hedef alındığını ortaya çıkarmak olduğunu açıklamıştı.
Çalışmalarına yardımcı olmak için araştırma görevlileri, Ad Observer isimli bir tarayıcı eklentisi kullandı. Bu eklenti hangi siyasi reklamların gösterildiği ve neden bu reklamların belirli hedef kitleyi seçtiğine ilişkin veri topluyordu. Eklentinin herhangi bir kişisel bilgi toplamadığı belirtildi.
Ad Observer’ın topladığı veriler araştırmacılar ve gazetecilerin faydalanabilmesi için açık kaynak hâline getirildi.
Facebook “Ad Library” üzerinden gönüllü olarak bazı bilgileri paylaşıyor ancak kullanıcının ilgilerine göre reklamın nasıl belirlendiğine ilişkin veri paylaşmıyor.
Projede yer alan ve hesabı kapatılan araştırmacılardan Laura Edelson, Twitter’dan şunları yazdı:
“Son yıllarda bu erişimi Facebook Ad Library üzerindeki sistematik sorunları açığa çıkarmak, siyasi reklamlardaki yanlış bilgileri tespit etmek ve Facebook’un açık bir şekilde partizan yanlış bilgiye genişletmesini çalışmak için kullandık. Hesaplarımızı engelleyerek Facebook bütün bu çalışmaları sonlandırdı. Facebook onlarca gazeteci ve araştırmacının da bu bilgilere ulaşmasını engelledi”
Edelson, Bloomberg’e yaptığı açıklamalarda “Facebook bizi susturuyor çünkü yaptıklarımız platformdaki sorunları ortaya çıkarıyor. En kötüsü Facebook, bizim her zaman işimizde öne çıkardığımız kullanıcı gizliliğini öne sürerek bunu yapıyor” dedi.
Facebook ise engelin sebebinin Ad Observer’ın izin almadan veri toplaması olduğunu savunuyor.
Facebook'ta siyasi reklamların nasıl yayıldığı, hedef kitlenin nasıl belirlendiğine ilişkin tartışma Cambridge Analytica skandalıyla başlamıştı.
Cambridge Analytica skandalı nedir?Cambridge Analytica, 'tüketici, takipçi, seçmen davranışlarını değiştirmek isteyen' iş dünyası ve siyasi partilere hizmet sunan bir veri analiz şirketi.
İngiliz The Observer gazetesi, 2014 yılında 50 milyon Facebook kullanıcı profilinin İngiltere merkezli akademisyen Aleksandre Kogan ve şirketi Global Science Research tarafından toplandığını yazdı.
Aleksandre Kogan, bilgileri internet sitesindeki bir uygulama aracılığıyla topladı. Kişilik testini yapmaları için ücret ödenen Amerikalıların ve bu kişilerin Facebook arkadaşlarının verileri ele geçirildi.
Kogan, Cambridge Analytica'yla bu bilgileri paylaşmak için bir anlaşma yaptı. Ama Facebook'ta usulsüz veri toplandığı iddialarını ifşaa eden Christopher Wylie, bu kişisel bilgilerin çoğunun izinsiz ele geçirildiğini söylüyor.
Wylie, Cambridge Analytica'nın seçim sandıklarındaki tercihleri etkileyebilecek ve öngörebilecek güçlü bir yazılım kullandığını ifade etti ve sistemi 'tam teşekküllü propaganda makinesi' olarak tanımladı.
Şirket ise usulsüzlük yaptıkları iddialarını reddetmiş ve verilerin hiçbirinin ABD'de 2016'daki başkanlık seçimlerinde kullanılmadığını söylemişti.
Veri ihlali yapıldığı iddialarını reddeden Facebook, Kogan'a bilgilere erişebilmesi için izin verildiğini söylemişti.
Fakat Kogan, verileri Cambridge Analytica'yla paylaşarak ticari amaçla kullanıp ruhsat şartlarını da ihlal etmiş oldu.
Facebook, "İnsanlar bilerek bilgilerini paylaştılar, herhangi bir sisteme girilmedi, şifreler ve hassas bilgiler çalınmadı veya hacklenmedi" dedi.
Sosyal paylaşım ağı, meseleden 2015 yılında haberdar olduklarını belirtip uygulamayı kaldırdıkların söyledi, verilerin de silinmesi talebinde bulundu.
Cambridge Analytica'nın ABD'de Donald Trump'ın başkan seçilmesinde ve İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden çıkma (Brexit) kararının alınmasında etkili olduğu iddia ediliyor.
Suçlamaların ardından Cambridge Analytica şirketi kapatıldı.