Gazeteci - yazar Murat Yetkin, "Erdoğan’ın Esad’la görüşme ihtimali ile Türkiye’nin Suriye’deki PKK/YPG varlığına karşı kara harekâtı başlatma hazırlığı arasında yakın ilişki var. Aynı şekilde Erdoğan’ın Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’le Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’yi buluşturma çabasıyla da." yorumunu yaptı.
Yetkin yazısında, "Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Erdoğan’ın Esad’la görüşmesi için devrede olduğu ve bu konuda Erdoğan’ı sıkıştırdığı sır değil. Belki de yakında bu buluşmanın Putin’in Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelensky ile görüşmeyi kabul etmesi pazarlığının bir parçası olduğu ortaya çıkar. Öyle ya, hep Putin Erdoğan’ın istediklerini yapacak değil ya… İşin ucunda Nobel Barış Ödülü umudu var. Bu varsayımda bulunabiliriz, çünkü Erdoğan’ın “katil” dediği Esad’la görüşeceğini söylemesinden sonra Esad koşullar öne sürmeye başladı. Örneğin İdlib’ten çekilme, Suriye’de “işgalci güç” olduğunu kabul etme gibi. Son olarak Lübnan’da yayınlanan Hizbullah yanlısı Al Akhbar gazetesiyle mülakatında “Türkiye’den söz değil icraat bekliyoruz” dedi. Esad’ın beklediği icraat Türk askerinin çekilmesiyse yeni bir kara harekâtı durumu ne yönde değiştirecek?" ifadesini kullandı.
Ne olmuştu?
Suriye’de protestoların şiddetle bastırılmaya çalışılmasıyla 15 Mart 2011’de başlayan ve hala devam eden, terör örgütlerinden devletlere birçok tarafın dahil olduğu, 2. Dünya Savaşı sonrası dönemin en kanlı çatışmalarından olan Suriye İç Savaşı Şam yönetiminin Batı dünyasıyla bağlantısını kopardı. Şam’ın ülkenin bazı bölümlerinde kontrolü kaybetmesiyle oluşan güç boşluğundan faydalanan IŞİD gibi radikal İslamcı gruplar da savaşın tarafı haline geldi.
Türkiye, savaş boyunca Esad’ı devirmeye çalışan muhalif gruplara destek verdi. Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığı ve Ahmet Davutoğlu’nun Başbakanlığı’nda Türkiye, artan IŞİD saldırıları nedeniyle Şah Fırat Operasyonu’nun düzenleyerek TSK’yı Suriye’ye soktu ve Süleyman Şah’ın naaşını taşıdı.
Türkiye, Suriye’nin kuzeydoğusunu terör örgütü olarak tanıdığı SDG’nin kontrol etmesini de bir ulusal güvenlik tehdidi olarak görüyor. ABD’nin IŞİD’le mücadele ve devamında SDG ile YPG’yi desteklemesi, Ankara-Washington hattında bir gerginlik konusu.
Türkiye 2016'dan bu yana Suriye'nin kuzeyine 4 kapsamlı operasyon düzenledi. Bu harekatlar 2016'da Cerablus, El-Bab ve Halep'e yapılan Fırat Kalkanı, 2018'de Afrin ve Halep'e yapılan Zeytin Dalı, 2019'da Rasulayn ve Tel Abyad'a yapılan Barış Pınarı, 2020'de İdlib'e yapılan Bahar Kalkanı harekatları.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, savaş boyunca Esad karşıtı birçok söylem kullandı, Suriye liderine “katil”, “terörist” dedi, “Muhaliflerin Esad’ı indireceğini” söyledi. Bu dönemde birçok Adalet ve Kalkınma Partisi yetkilisi ve iktidara yakın medya kuruluşu Esad’a ‘Esed’ diye hitap etmeye başladı.
2022’de Türk dış politikası İsrail, Mısır ve Ermenistan gibi geçmişte krizler yaşadığı ülkelerle normalleşme sürecine girerken Şam da gündeme geldi. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, 2022’nin Ağustos ayındaki bir konuşmasında Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad ile Ekim 2021’de görüştüğünü kamuoyuna duyurdu. Ankara’dan Şam ile de normalleşme sürecine girilebileceğine dair sinyaller gelmeye başladı.
Cumhurbaşkanı, Endonezya’daki G20 liderler zirvesi sonrası yaptığı açıklamada, Esad ile ilgili soruya, “Siyasette ebedi olarak dargınlık, kırgınlık, küslük olmaz. Haziran seçiminden sonra bir sil baştan yapabiliriz” şeklinde konuşmuştu.
Erdoğan 23 Kasım’da yaptığı grup toplantısında da, "Esad ile görüşme olabilir, siyasette küslük dargınlık olmaz eninde sonunda adımlarımızı atarız" dedi.
Erdoğan ve Esad, son olarak 2011 yılında telefonda görüşmüştü.