Hazine ve Maliye Bakanlığı, elden kira ödemeleriyle ilgili kapsamlı bir düzenleme getiriyor. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından hazırlanan yeni tebliğ taslağına göre, elden yapılan kira ödemelerine yönelik ciddi yaptırımlar uygulanacak. Bu düzenleme yürürlüğe girdiğinde, elden ödeme yapan kiracı ve ev sahiplerine her ay için ceza kesilecek. Ceza, kira bedelinin yüzde 10’u kadar olacak ve minimum tutar 5 bin lira olarak belirlenmiş durumda.
1 Ekim 2024 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek bu düzenlemeyle, elden kira ödemeleri ciddi cezalarla karşılaşacak. Örneğin, ev sahibi Ayşe Hanım, evini 25 bin liraya kiraladı ve 10 bin liralık kısmı bankadan, geri kalan 15 bin liralık kısmı ise elden ödendi. Elden ödenen 15 bin lira için yüzde 10 oranında ceza hesaplanacak. Ancak, bu tutar 5 bin liranın altında kalacağı için, Ayşe Hanım ve kiracı Ahmet Bey’e ayrı ayrı 15 bin lira ceza kesilecek.
Gelir İdaresi Başkanlığı, 2 Ağustos 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7524 sayılı yasa ile kira ödemelerinin banka veya PTT aracılığıyla yapılmasını zorunlu hale getiren düzenlemenin detaylarını belirleyen bir tebliğ taslağı hazırladı. Bu düzenlemeye göre, konut ve iş yeri kiralamalarındaki ödemeler artık belgelendirilmek zorunda olacak. Kısa süreli konut kiralamaları da bu zorunluluğun kapsamına dahil edilecek.
Düzenlemeye uymayanlara özel usulsüzlük cezası uygulanacak. Ceza, hem kiracıya hem de ev sahibine ayrı ayrı kesilecek. Birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek sahipleri için ceza tutarı 20 bin lira, ikinci sınıf tüccarlar ve defter tutan çiftçiler için 10 bin lira olarak belirlenirken, diğer durumlarda ceza en az 5 bin lira ve işlemin yüzde 10’u kadar olacak. Cezalar her yıl yeniden değerleme oranında artacak ve bir takvim yılı içinde uygulanacak toplam ceza 20 milyon lirayı geçemeyecek. Ancak, elden ödeme yapanlar bu durumu 5 iş günü içinde Gelir İdaresi’ne bildirirse, cezadan muaf tutulacaklar.
Gelir İdaresi Başkanlığı, elden kira ödemeleriyle ilgili örnekler vererek düzenlemenin nasıl uygulanacağını açıklıyor. Örneğin, ev sahibi Ali Bey’in gayrimenkulünü Hakan Bey’e 20 bin liraya kiraladığı durumda, eğer kasım ayı kirası elden ödenmişse, her iki taraf da özel usulsüzlük cezasıyla karşılaşacak. Elden ödenen miktarın yüzde 10’u 2 bin lira olsa da, asgari ceza olan 5 bin lira uygulanacak ve her iki tarafa da 5 bin lira ceza kesilecek.
Bir başka örnekte, ev sahibi Emine Hanım’ın gayrimenkulünü Fatma Hanım’a 25 bin liraya kiraladığı ve kiracının eylül ve ekim aylarına ait kira bedelini elden ödediği durumda, hem kiracı hem de ev sahibi için toplamda 10 bin lira ceza kesilecek.
Başka bir düzenlemeye göre, 7 bin liranın üzerindeki ödemelerin finansal kurumlar aracılığıyla yapılması gerekecek. Örneğin, 20 bin liralık bir buzdolabı alımında bu tutarın aracı kurumlar üzerinden ödenmesi zorunlu olacak. Aksi halde, hem alıcıya hem de satıcıya ayrı ayrı cezalar uygulanacak.