Khipular, İnka İmparatorluğu’nun (1438-1532) yazısız iletişim sisteminin temelini oluşturuyordu. Düğümler ve iplerden oluşan bu araçlar, nüfus sayımları, vergi yükümlülükleri ve depo envanterlerini kaydetmek gibi önemli işlevlere sahipti. "Khipukamayuq" adı verilen uzmanlar tarafından hazırlanan khipular, hem yerel halkın günlük ihtiyaçlarını düzenlemek hem de merkezi yönetimin bilgiyi kontrol etmesini sağlamak için kullanılıyordu.
YENİ ARAŞTIRMA: İKİ KHİPU ARASINDAKİ SAYISAL BAĞLANTI
Melbourne Üniversitesi’nden Karen Thompson’ın Şili’nin kuzeyinde bulduğu iki khipu üzerine yaptığı araştırma, ilginç bir ilişkiyi ortaya çıkardı. Bunlardan biri, 1.800’den fazla ipten oluşan devasa bir khipu; diğeri ise 600 ip içeren karmaşık bir yapı. Araştırmaya göre, her iki khipu da kırmızı-beyaz renkli bölücü ipler kullanarak gruplar oluşturuyordu. Büyük khipuda her grup yedi ipten, küçük khipuda ise on ipten oluşuyordu.
AYNI BİLGİ, FARKLI YAKLAŞIMLAR
Thompson, bu iki khipunun aynı bilgiyi farklı yöntemlerle kaydettiğini düşünüyor. Büyük khipunun yiyeceklerin toplandığı miktarları; küçük khipunun ise bu yiyeceklerin nasıl dağıtıldığını temsil etmiş olabileceği öne sürülüyor. Bu bulgu, İnka kayıt sistemlerinin hem detaylı hem de çeşitli amaçlara uygun tasarlandığını gösteriyor.
GÜNÜMÜZE KALANLAR VE DİJİTALLEŞME ÇABALARI
Bugün yalnızca 1.600 khipu korunmuş durumda ve bunların büyük bir kısmı Amerika ve Avrupa’daki koleksiyonlarda yer alıyor. Ancak bu khipuların sadece yarısı dijital ortama aktarılabildi. Dijitalleşme çalışmaları, khipular arasındaki bağlantıların keşfedilmesine ve And halklarının yaşamlarının daha iyi anlaşılmasına katkı sağlıyor.