Konutta fiyatlar ateş pahası seviyelere gelirken, dar ve orta gelirliler artık kiralarını ödemekte zorlanıyor. Büyükşehirlerde maaşın yarıdan fazlası kiraya gidiyor. Krizi fırsata çeviren kimi ev sahipleri 5 yılını dolduranlara kira tespit davaları açarak, yüzdelik artışın yanısıra 'düzeltme' talep ederken, 10 yılı geçenlere noterler aracılığıyla evi tahliye ihtarnameleri yağıyor. Kira tespiti ve tahliye davalarında büyük artış var.
Gazete Duvar'dan Sinan Saygılı'nın haberine göre İstanbul'da eskiden kiraların 'daha uygun' olduğu Bağcılar, Ümraniye, Esenler, Küçükçekmece gibi ilçelerde dahi 2-3 çocuklu ailelerin ihtiyacı olan 3+1 dairelerin kirası ortalama 5 bin liradan başlıyor. Bu ilçelerde son yıllarda sayıları hızla artan site içinden bir daire kiralamak en az 6-7 bin lirayı buluyor. Kadıköy, Beşiktaş, Şişli, Bakırköy, Sarıyer gibi daha merkezi lokasyonlarda oturmak içinse yüksek bir gelire sahip olmak gerekiyor.
Kiralar son 1 yılda ortalama yüzde 84 arttı
Kiralık ve satılık konut piyasasındaki istatistikler durumun vehametini ortaya koyuyor. Öncelikle kira fiyatlarına bakacak olursak, nisan ayında resmi üst sınır yüzde 29,88 (TÜFE'nin 12 aylık ortalaması esas alınıyor) oranında açıklandı ancak üç büyük şehirdeki artışlar bunun 3 katından daha fazla.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) tarafından sahibinden.com’un ilan verileriyle hazırlanan 'sahibindex Kiralık Konut Piyasası Görünümü' raporuna göre; Türkiye genelinde ortalama kiralık konut fiyatındaki yıllık artış oranı şubat ayında 6,4 puan yükselerek yüzde 84,2 oldu. Kiralık konutların ortalama metrekare fiyatı ise geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık 2 kat artarak, 16,3 liradan 30 TL'ye çıktı.
İstanbul'da kira artışı yüzde 112
Kira fiyatlarındaki yıllık artış oranı şubatta bir önceki aya göre İstanbul’da 14,6 puan, Ankara’da 24,7 puan, İzmir’de 12 puan arttı. Yıllık kira artış oranı İstanbul’da yüzde 112,3, Ankara’da yüzde 106,7, İzmir’de yüzde 74 oldu. Böylelikle kiralık konutların ortalama metrekare fiyatı İstanbul’da 49 TL’ye, Ankara’da 24 TL’ye, İzmir’de ise 30 TL’ye yükseldi. Özetle kiralar son bir yılda ortalama iki kat arttı.
Kiraların en fazla ve en az arttığı iller
En yüksek yıllık kira artışının görüldüğü iller Antalya yüzde 122, İstanbul yüzde 112,3, Ankara yüzde 106,7, Mersin yüzde 98,2 ve Kocaeli yüzde 88,1 olarak ölçüldü.
En düşük kira artışının görüldüğü iller ise Denizli yüzde 35,8, Trabzon yüzde 34,5, Van yüzde 33,6, Mardin yüzde 31,6 ve Kahramanmaraş yüzde 20 oldu.
Satılık konut fiyatları en yüksek seviyede
Satılık konut fiyatlarında da tablo farklı değil. BETAM'ın raporuna göre şubat ayında Türkiye geneli satılık konut fiyatları 10,2 puanlık yükselişle yüzde 119,3 oldu ve raporlarda incelenen dönemdeki yeni en yüksek seviyesine ulaştı. Buna bağlı olarak geçen yılın aynı ayında 3 bin 632 TL olan Türkiye geneli ortalama satılık konut ilan metrekare fiyatı 7 bin 965 TL'ye yükseldi.
Satılık konut fiyatlarının artış hızı İstanbul'da 10,4, Ankara'da 8,4, İzmir'de 10,5 puan yükseldi. Böylece, satılık konut cari fiyatındaki yıllık artış oranı İstanbul’da yüzde 137,9, Ankara’da yüzde 105,5 ve İzmir’de yüzde 104,5 oldu.
Satılık konut metrekare ortalama fiyatları İstanbul'da 11 bin 578 TL’ye, Ankara'da 5 bin 137 TL’ye, İzmir'de 8 bin 947 TL’ye yükseldi. Türkiye genelindeki reel satış fiyatları, 2020 Mayıs’tan itibaren artarken reel konut fiyat endeksi şubat ayında 132,2’ye ulaştı.
Satılık konut metrekare fiyatlarında en hızlı artışın görüldüğü iller Mersin yüzde 154,2, İstanbul yüzde 137,9, Antalya yüzde 129,7, Aydın yüzde 129 ve Diyarbakır yüzde 128,2 olarak sıralandı. En düşük artış oranının gerçekleştiği iller ise Manisa yüzde 87, Eskişehir yüzde 85, Malatya yüzde 82,7, Erzurum yüzde 80,1 ve Van yüzde 79,1 oldu.
"Maaş 8 bin lira, 6 bin liradan aşağı kira yok"
Öğretmen E.Y., Küçükçekmece'de bir sitede kirada oturuyor. Ağustos ayında aynı evde 10'uncu yılını dolduracak. Ev sahibi şimdiden noter kanalıyla, ağustosta evi boşaltması için ihtarname göndermiş. Geçen yıl 'düzeltme' adı altında resmi oranın yaklaşık iki katı zam yapmasına rağmen ev sahibi daireyi başkasına kiralamak istiyor. Kirası şu an 2 bin 700 lira, 600 lira da site aidatı (doğalgaz dahil) ödüyor. Üç çocuğu var ve maaşı yaklaşık 8 bin lira. Aynı ilçede 3+1 daire bakıyor. Halen ikamet ettiği Atakent için emlak sitelerinde kirası 6 bin liranın altında olan sadece 1 adet daire (5 bin 500 lira) çıkıyor. Ortalama kiralar ise 6-9 bin lira aralığında. "Maaşım yaklaşık 8 bin lira, bu fiyatlarla nasıl yeni bir daireye geçeyim?" diye soran E.Y gibi birçok kiracı aynı sorunu yaşıyor.
Yasa ne diyor?
Yasal düzenlemelere göre ev sahipleri, 5 yılın sonunda kira tespit davası açarak, 'düzeltme' adı altında yüzdelik oranların çok üzerinde zam talep edebiliyor. Gayrimenkul hukuku uzmanlarına göre karşılıklı uzlaşmayla bir rakam belirlenmemesi halinde ev sahiplerinin bu tür durumlarda açtığı davanın sonuçlanması 2 yılı bulabiliyor.
Ev sahipleri, 10 yıllık sürenin dolması halindeyse herhangi bir gerekçe göstermek zorunda olmadan tahliye davası açarak, kiracıyı çıkartabiliyor. Sadece uzama süresinin bitiminden en az 3 ay önce kiracıya yazılı olarak fesih bildirimi yapmak zorunda...