KARADENIZ'DEKI ISINMA SORUNU: İKLIM DEĞIŞIKLIĞI VE MARMARA ÜZERINDEKI ETKILERI
Karadeniz'e kıyısı olan Türkiye, Bulgaristan, Gürcistan, Romanya, Rusya ve Ukrayna'nın 1996 yılında imzaladığı "Karadeniz’in Kirliliğe Karşı Korunması ve İyileştirilmesi Stratejik Eylem Planı" çerçevesinde, bu planın imzalandığı 31 Ekim tarihi "Uluslararası Karadeniz Günü" olarak kutlanıyor. Her yıl düzenlenen etkinliklerle, karadan, gemilerden ve atmosferden kaynaklanan kirliliğe dikkat çekilerek Karadeniz’in korunması için farkındalık artırılması hedefleniyor.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün araştırmalarına göre, iklim değişikliği birçok çevresel faktörü tehdit ederken, deniz suyundaki ısınma da derinlere ulaşmaya başladı. Prof. Dr. Mustafa Yücel, bu sorunun bölgedeki en büyük tehdit olduğunu vurguladı.
ISINMA DERINLERE İNIYOR
Prof. Dr. Yücel, son 40 yıllık verilerle kıyaslandığında bu sonbaharda Karadeniz’deki deniz yüzey suyu sıcaklıklarının 2 derece daha yüksek olduğunu belirtti. Önemli bir nokta ise sıcaklığın artık denizin derinliklerine de sirayet etmesi. Yücel, yüzeyden 80-100 metre derinliğe inildiğinde bulunan soğuk ara tabakanın Karadeniz'in önemli fiziksel özelliklerinden biri olduğunu ifade etti. 2000'li yıllardan önce bu soğuk ara tabakanın en düşük sıcaklıklara ev sahipliği yaptığını kaydeden Yücel, şimdi ise sıcaklığın 8 derecenin altına inmediğini vurguladı.
DINAMIKLERIN DEĞIŞIMI VE SONUÇLARI
Deniz içindeki ısınmanın, yüzeydeki dinamikleri değiştirdiğini belirten Yücel, soğuk ara tabakanın bir fren görevi gördüğünü ve bu görevin kırılması durumunda yüzeydeki sıcaklıkların hızla artacağını söyledi. Ayrıca, bu durumun denizde oksijen seviyesinin azalmasına neden olabileceğini belirtti. Isınmanın, yabancı istilacı türlerin denizde daha hızlı adaptasyonunu sağladığına da dikkat çekti. Yücel, küresel ısınmanın denizlerdeki biyojeokimyasal yapıyı, biyoçeşitliliği ve kimyasal yapıyı etkileyeceğini dile getirdi.
MARMARA DENIZI ÜZERINDEKI ETKILERI
Karadeniz'deki sıcaklık artışının Marmara Denizi üzerinde de etkili olacağına işaret eden Yücel, sıcak yüzey suyu akıntısının bu denizde zararlı alg patlamalarına ve müsilaj oluşumuna daha yatkın hale getireceğini ifade etti. Yücel, yıl sonundan itibaren zararlı alg patlamalarının geri sayımına başlayacağını ve nisan-mayıs aylarında pik yapacağını öngördü.
1994 yılında Karadeniz kıyıdaş ülkeleri tarafından imzalanan Bükreş Sözleşmesi çerçevesinde kurulan komisyon aracılığıyla, alınan önlemlerin olumlu sonuçlar verdiğini belirten Yücel, azot ve fosfor kirliliğinin azaldığını, oksijensizlikte ise kötüye gidişin durdurulduğunu aktardı.
Sonuç olarak, Karadeniz'deki önlemler sayesinde ekosistem biraz toparlansa da, kıyılardaki lokal kirlilik sorunlarının devam ettiğini ve bu durumun lokal köpüklenme ile müsilaj oluşumuna neden olduğunu dile getirdi.