Dün 7,10'u aşan dolar/TL kuru, bugün piyasaların açılmasıyla birlikte 7,12'nin üzerine tırmandı. Euro/TL ise 7,75’i geçti. Güne yüzde 0,15'lik primle başlayan BİST 100 Endeksi, açılışın ardından gelen satışlarla eksiye döndü. Öte yandan Mahfi Eğilmez Merkez Bankası swap hamleleri ve doların neden yükseldiği hakkındaki yazısında ipucu vererek "Türkiye'nin CDS primi 600’ün üzerinde bulunuyor." dedi.
Ekonomilerin açılmasına yönelik atılan adımlar küresel piyasalarda iyimserliği desteklemeye devam ediyor. ABD borsaları dünü yüzde 1 civarı primli kapattıktan sonra bu sabah itibarıyla ABD vadelilerde hafif artıda seyrediyor. Asya borsalarının genelinde de yükselişler dikkat çekiyor. Asya'da Çin ve Güney Kore borsaları tatilden dönerken; Japonya bugün de kapalı olacak.
Küresel piyasalara paralel olarak Borsa İstanbul'da güne hafif artıda bir başlangıç yaptı. Borsa İstabul BİST 100 Endeksi yüzde 0,15 artışla 98 bin 986 puandan açıldı. Açılışın ardından gelen satışlar sonrası endeks eksiye döndü.
DOLAR/TL 7,12'Yİ GEÇTİ
Dün 7,10'un üzerini gören dolar/TL kuru, bugün piyasaların açılmasıyla birlikte yükselişini sürdürdü ve 7,15'nin üzerine çıktı. Euro/TL 7,75’den el değiştiriyor. Dün sabah saatlerinde 7,02'ye kadar çekilen dolar/TL, Merkez Bankası'nın swap limitlerini artıran düzenlemesi sonrası yükselişe geçerek 7,10 seviyelerine kadar tırmanmıştı.
TÜRKİYE'NİN CDS PRİMİ 600'ÜN ÜSTÜNDE
Mahfi Eğilmez ekonomi hakkında yazısında Merkez Bankası, dolar ve swap hamlelerini değerlendirdi. Türkiye'nin CDS primi 600’ün üzerinde bulunuyor diyen Mahfi Eğilmez doların yükselişinin nedenlerini sıraladı.
İşte Mahfi Eğilmez'in yazısı:
Buna göre 29 Nisan 2020 tarihi itibarıyla net rezervleri 16,2 milyar dolardır. Bu net rezerv miktarı, swap işlemleriyle elde edilmiş (emanet) dövizleri de kapsadığı için bunun tam olarak net rezervi ifade etmediğini söylemek mümkündür. Bu durumda net döviz rezervini emanet dövizleri çıkararak görebilmek için bu miktardan swap karşılığı elde edilmiş döviz tutarını düşmemiz gerekiyor. Bunu da şöyle bir denklemle ifade edebiliriz: Swap Hariç Net Rezerv = Net Rezerv – Swap İşlemleri Toplamı
Swap miktarını bulabilmek için de TCMB sitesinde bulunan Ödemeler Dengesi ve İlgili İstatistikler alt bölümünde yer alan Uluslararası Rezervler ve Döviz Likiditesi tablosunda (aşağıda ek 3’de) 2 numaralı kaleme bakmamız gerekiyor. Elimizdeki son swap verisi mart sonu verisi olan 29,6 milyar dolardır. Yukarıdaki hesaplamalarımız nisan sonu verileriyle yapılmış olduğu ve henüz nisan sonu swap miktarı elimizde olmadığı için mart sonu swap miktarının değişmediğini varsayarak yukarıdaki denklemde yerine koyuyoruz:
Swap Hariç Net Rezerv = 16,2 – 29,6 = - 13,4 milyar dolar.
Buna göre TCMB’nin swap hariç net rezervi nisan ayı sonu itibarıyla 13,4 milyar dolar eksi çıkıyor. Bazı yorumcular kısa vadeli swap miktarının rezervlerden düşülmesi gerektiğini savunuyor. Bu durumda hesaptan düşülecek swap miktarını 29,6 milyar dolar olarak almak yerine 1 - 4 ay vadeli swap miktarı olan 18,9 milyar dolar olarak almak gerekiyor (aşağıda ek 'de 2 numaralı kalemin 1 aya kadar ve 2 - 3 ay arası başlıklı tutarları toplamı.) Hesabı eğer bu şekilde yaparsak:
Swap Hariç Net Rezerv = 16,2 – 18,9 = - 2,7 milyar dolar.
Hangi esası kabul edersek edelim TCMB'nin net rezervi eksi çıkıyor.
Son dönemlerde izlenen para, kur politikasını özetleyelim: TCMB para basıyor ve bu paralarla kamu bankalarının elindeki devlet tahvillerini alıyor - kamu bankaları tahvilleri TCMB’ye verip karşılığında para alınca bu paralarla Hazineden yeni tahviller alıyor - hazine tahvil satarak elde ettiği paralarla bütçe ödemelerini yapıyor - piyasaya bu kadar fazla TL çıkınca TCMB bunun dövize yönelmesini ve enflasyonu artırmaması için dolar satıp TL’leri çekiyor.
Döviz rezervlerinde yılbaşından bugüne yaşanan 28,5 milyar dolarlık düşüşün en büyük nedeni bu döviz satışları. Buna ek olarak bankalardaki döviz tevdiat hesaplarındaki döviz miktarı da geriliyor. Son bir haftada döviz tevdiat hesaplarında 1,5 milyar dolar azalma oldu (aşağıda ek 4’deki BDDK grafiği.)
Soru: TCMB rezervlerini harcayarak kuru tutmaya çalışıyorsa ve buna ek olarak bankalardaki döviz mevduatında azalma oluyorsa USD TL kuru niçin hala yükseliyor?
İpucu: Türkiye'nin CDS primi 600’ün üzerinde bulunuyor.
‘Gün ışığını elle kapatamazsın.’ Çin Atasözü