Menopoz nedir?
Tıpkı bebeklik, ergenlik, cinsel olgunluk gibi hayatın bir dönemidir. Menopoz döneminde yumurtalıklardaki (overler) folikül miktarı azalır ve buna bağlı olarak östrojen üretimi azalır. Zamanla östrojen üretimi kesilir ve yumurtalıklar küçülür. Buna bağlı olarak adet döngüsü kesilir ve üreme yeteneği kaybolur.
Menopoz dönemi üç döneme ayrılır;
Premenopoz: İlk belirtilerin görüldüğü dönemden menopoza kadar geçen süreyi kapsar. Yumurtalıklarda folikül aktivitesi yavaşlar. Adetler düzensizleşir. Bu süreç birkaç ay ya da yıl sürebilmektedir.
Menopoz: En son adet kanamasının görülmesidir.
Postmenopoz: Menopozdan yaşlılık dönemine kadar süren 6-8 yıllık süreyi kapsar.Bir kadının postmenopoz olabilmesi için 12 aydır adet görmüyor olması gerekmektedir.
Menopoz oluşum biçimine göre şu şekillerde sınıflandırılır;
Doğal menopoz:Doğal zamanında olandır.
Erken menopoz: 45 yaşından önce oluşan menopoza erken menopoz denir. Sebebi belli olmayan durumlar, radyoterapi, kemoterapi, enfeksiyonlar, çevresel nedenler, kürtaj ve düşükler, sık gebelik, aşırı şişmanlık, genetik, hipotiroidizm gibi sebeplerle oluşabilir.
Cerrahi menopoz: Bazı operasyonlar zamanından önce menopoza girmeye neden olabilir. Adet gören bir kadının yumurtalıkları cerrahi olarak çıkarılırsa adet kesilir ve menopoz gelişir. Radyasyon tedavileri menopoza yol açabilir. Kanser kemoterapileri esnasında görülen yumurtalık fonksiyon kayıpları geri dönüşümlüdür.
Menopoza girmeyi etkileyen faktörler
Genetik faktörler: Bir ailedeki kadınların genellikle benzer yaşlarda menopoza girdikleri gözlenmektedir.
Genital faktörler: Düzensiz adet gören kadınların düzenli adet görenlere göre daha erken menopoza girdikleri gözlenmiştir. Bunun dışında doğurganlık durumu, ilk adet yaşı, doğum kontrol hapı kullanma, iki yıldan uzun emzirme gibi durumlar menopoz yaşını etkileyebilmektedir.
Psikolojik faktörler: Psikolojik travmalar menopozun gelişimini hızlandırır. Savaş, göç, deprem ve uzun süren hapishane hayatındın erken menapozu tetiklediği gözlemlenmiştir.
Fiziki ve çevresel faktörler: Soğuk iklimlerde ve aşırı ağır şartlarda yaşayan kadınlarda menopoz yaşı daha erkendir.
Sigara kullanımı: Yoğun sigara içen kadınlar içmeyenlere göre 1-2 yıl daha erken menopoza girmektedirler.
Genel sağlık durumu: Ağır metabolik hastalıklar, genetik bozukluklar, enfeksiyon hastalıkları, kemoterapi ve radyoterapi menopoz yaşını etkileyebilmektedir.
Sosyal faktörler: Kırsal ve geleneksel toplumlarda menopoz yaşı erken olabilmektedir.
Premenopozal dönem rahatsızlıkları nelerdir?
Adet düzensizlikleri
Yumurtlamada azalma
Ateş basmaları
Aşırı terleme
Depresif ruh hali
Uyuyamama
Gerginlik, sinirlilik
İştah artışı
Konsantrasyon güçlüğü
Yüzde kızarma
Nabızda artış
Baş ağrısı, baş dönmesi
Sıcak basması
Öz güven azlığı
Unutkanlık
Dikkatsizlik
Yorgunluk
Cinsel istekte azalma
Menopozda beslenme nasıl olmalıdır?
Östrojen yetmezliğine bağlı olarak metabolizma hızı yavaşlar ve hızlı kilo alımı başlar.
Osteoporozdan korunmak için günlük 1500 mg kalsiyum alınmalıdır.
E vitamini sıcak basmalarını ve halsizliği önleyebilir.
D vitamini normal düzeyde tutulmalıdır.
Tuz alımı kısıtlanmalıdır.
Menopoz döneminde düzenli egzersiz yapılması önemlidir