Alkollü içeceklere uygulanan yüksek vergi ile fiyatların giderek artması insanları sahte içki üretime yönlendirdi. Pandemi sürecinde sadece perakende satış yapılması ve meyhanelerin kapalı olması nedeniyle tüketimin yüzde 40'a düştüğünü söyleyen Mey Diageo Genel Müdürü Levent Kömür, “Devletin de, üreticinin de, satıcının da, tüketicinin de kazanacağı adil bir vergi politikası geliştirmek için masaya oturmalıyız” dedi.
Son 15 yılda Türkiye’de rakı üretiminin 20 milyon litre civarında azaldığını bu daralmanın Türk çiftçisine zararının yıllık yaklaşık 250 milyon TL olduğuna işaret eden Levent Kömür ile Türkiye alkollü içki pazarını, son gelen zamları ve sorunları konuştuk. Mey Diageo Genel Müdürü Levent Kömür, Cumhuriyet'ten Şehriban Kıraç'ın sorularını yanıtladı. Kömür, "Koronavirüs alkollü içkiler sektörünü nasıl etkiliyor?" sorusuna şöyle yanıt verdi: "Bizim sektörün dayandığı iki alan var, biri turizm diğeri sosyalleşme. Türk halkı sosyal içici. Bu ikisi de yok şu anda. Sektörümüz çok büyük yara aldı. Gıda sektörü içinde sadece biz büyük düşüşler yaşadık. Bu dönemde tüketim yüzde 40 düştü. Covid-19 döneminde alkollü içkiler sektörü sadece 35 bin adet tekel noktası ve 3 bin civarında zincir mağaza üzerinden perakende satış yapabildi. Restoran, meyhane, bar, oteller, Duty Free, Kıbrıs ve ihracat kanalları Mart-Mayıs 2020 döneminde tamamen durdu. Alkollü içkilerden tahsil edilen özel tüketim vergisi (ÖTV) miktarı, geçen yılın aynı dönemine göre mayısta yüzde 37 yani 371 milyon TL azaldı." Kömür'ün yanıtları şöyle:
Bu yılki pazar küçülmesi nasıl olacak?
Bu soruya cevap vermek çok zor. 3 ay bile 1 senelik zamanmış gibi geliyor bize. Gelecek 3 ayda belki yüzde 40’lık düşüş yüzde 30 düşüşe döner.
Sektör olarak vergi oranlarının düşürülmesi konusunda bir girişiminiz yok mu?
İlk defa üç değişik sektör temsilcisi Şarap Üreticileri Derneği Başkanı, Anadolu Efes’in yöneticisi ve ben, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na 4 Haziran’da ortak bir mektup gönderdik. Temmuz da yapılacak muhtemel otomatik zammın tüketiciye getireceği ek yükten ve bunun ucunun sonuçta gastronomi ve turizm sektöründeki istihdamı baskı altına alacağından endişe duyduğumuzu belirttik. Ocak 2020’de zam gelmemişti, biz de umutlanmıştık belki temmuzda da gelmez diye. Ama zam geldi, artık umudumuz bir sonraki ocak ayına kaldı.
'DEVLETLE KOL KOLA YÜRÜMEK LAZIM'
Devletin içkiye karşı tutumu ortada, son yıllarda üretim düşüyor, fiyatlar fahiş arttı, hata kimde?
Hata en başta sektör olarak bizde. Bir şekilde birlik olup çiftçiyle, satıcılarla kol kola yürümek lazım. Devletle de kol kola yürümek lazım. Doğru anlatmak gerekiyor. 15 yıl geriye gitsek neyi değiştirirsiniz diye sorsanız, sektörde daha çok birlik olmamız gerektiğinin altını çizerdim. Tanıtım da şart. Tanıtım deyince herkes reklam zannediyor. Her şeyi doğru düzgün anlatıyor olmamız lazım. İçki ciddi pahalılanınca insanlar tehlikeli olan sahte üretime yöneliyorlar. Burada yanlış anlaşılma olmasın, bir insan kendi tükettiğini üretebilir, sıkıntı yok. Burada yanlış olan sağlıksız ve tehlikeli şekilde üretilip ticaret yapılması. Yoksa kendi yoğurdunuzu ekmeğinizi yapıyorsanız kendi tükettiğiniz her şeyi yapıyor olmanız lazım.
Son üç yılda evde üretim ikiye katlanmış, bunun ana nedeni yükselen fiyatlar mı?
En büyük nedeni o. Biri rakıyı çok seviyor ve rakıda devam etmek istiyor ama bir şekilde alım gücü yetmiyor. Sonra etil alkolle anason yağını karıştırıp açık rakı yapıyor. Buna yönelmenin birinci nedeni alım gücünün yetmemesi. Bir de kendi yaptığını beğenenler var.
2,5 KATI VERGİ
Geçen hafta içkiye yüzde 7 civarında ÖTV zammı geldi, 70’lik rakıda ürün fiyatına göre vergi oranı yüzde 234’e çıktı, ne diyeceksiniz?
Normalinde 42 liraya alacağınız 70’lik rakının, fiyatının 2.5 katı vergi olduğu için 160 liraya alıyorsunuz. Tüketici fiyatını biz belirlemiyoruz satanlar belirliyor. ÖTV zammı gelmeseydi daha iyi olacaktı. Bu hem devlet gelirlerini düşürecek, hem kaçak ve sahte üretimi artıracak, hem de aile bütçesine olumsuz yansıyacak.
Zam dönemlerinde tüketim düşüyor mu?
Tabii düşüyor. Toplam satılan içki 1 milyar litre. Artan nüfusla ve turistle bu satış miktarının artmasını beklersiniz ama yerinde sayıyor. Vergilerin artmasıyla üretim düşüyor, ithalat artıyor tüketim aynı kalıyor, tüketimin bir bölümü de merdiven altına kayıyor.